ممکن است اسم یا نکات تخصصی فنی را ندانید، اما به احتمال زیاد انواع میلگرد را در محیط اطرافتان دیده‌اید. در این مقاله علاوه بر معرفی انواع میلگرد، به کاربرد و استانداردهای ساخت آن نیز پرداخته شده است.
برای یافتن پاسخ سوالاتتان از جنبه‌های دیگر، مقاله راهنمای خرید میلگرد را مطالعه کنید.
میلگرد چیست؟
میلگرد یا آرماتور یک مقطع فولادی طویل و توپر استوانه‌شکل است. این مقطع فولادی معمولاً از فولاد با کربن متوسط ساخته می‌شود و کاربرد اصلی آن، مسلح کردن بتن در ساختمان‌سازی است. از نظر شکل و جنس، میلگرد به عنوان یکی از پرتنوع‌ترین مقاطع فولادی شناخته می‌شود. همچنین به علت کاربردهای گسترده، فروش بالایی نیز دارد.
قیمت میلگرد یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در تعیین قیمت تمام‌شده یک ساختمان است.
قیمت میلگرد ذوب آهن
قدیمی‌ترین استاندارد میلگرد در ایران، استاندارد روسی GOST 5781 است. در حال حاضر تمامی تولیدکنندگان داخلی از استاندارد ملی ISIRI 3132 برای تولید میلگرد استفاده می‌کنند که خود این استاندارد، برگرفته از استاندارد روسی و چند استاندارد بین‌المللی دیگر است؛ که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید:
در این استاندارد، میلگرد فولادی به 4 دسته A1، A2، A3 و A4 تقسیم می‌شود. میلگرد A1 همان میلگرد ساده است و تفاوت سه نوع دیگر، در شکل آج آن‌هاست. از این دسته‌بندی برای نام‌گذاری انواع میلگرد در بازار استفاده می‌شود.
میزان کربن به‌کاررفته در پایه‌های مختلف این استاندارد به ترتیب زیاد می‌شود و به همین علت، یک دسته‌بندی دیگر در این استاندارد وجود دارد که میلگردها را به‌صورت نرم، نیمه سخت و سخت دسته‌بندی می‌کند.
به‌طور دقیق‌تر «تفاوت میلگردهای A1، A2، A3 و A4» را بخوانید
از آنجایی که کشور ژاپن زلزله‌خیز است، میلگردهایی که بر اساس این استاندارد تولید می‌شوند نسبت به بقیه مقاومت بیشتری دارند. همچنین به علت اینکه میلگرد فولادی معمولی خاصیت شکنندگی بالایی دارد، از این استاندارد بیشتر برای تولید میلگرد آلیاژی استفاده می‌شود.
روش تولید ترمکس که به‌تازگی بین تولیدکنندگان داخلی میلگرد هم باب شده، برگرفته از این استاندارد است. در این روش، از خنک‌سازی با آب، بعد از اتمام فرایند نورد گرم استفاده می‌شود. پس از ریختن آب روی مقطع، حرارت داخلی میلگرد موجب گرم شدن مجدد سطح آن می‌شود و همین موضوع، خواص مکانیکی‌اش را بهبود می‌بخشد. میلگرد تولیدشده به این روش، دارای خاصیت شکنندگی کمتری است.
همان‌طور که از نام آن مشخص است، در این دسته‌بندی، از ماده سازنده برای نام‌گذاری میلگرد استفاده می‌شود. میلگرد تنها از فولاد ساخته نمی‌شود و بنا به ماده اولیه مورد استفاده در ساخت، کاربرد آن متفاوت است.
میلگرد بر اساس جنس به گروه‌های زیر تقسیم می‌شود:
میلگرد فولادی از انواع مختلف فولاد استفاده می‌شود. میلگرد ساخته‌شده از فولاد معمولی یا همان St37، بیشتر در ساختمان‌سازی کاربرد دارد و به دو صورت ساده و آجدار تولید می‌شود.
میلگرد ساخته‌شده از فولاد ضدزنگ دارای کاربردی مشابه با میلگرد فولادی است. با این تفاوت که بیشتر در مناطقی به کار می‌رود که به علت شرایط آب‌وهوایی، احتمال زنگ‌زدگی بالاست.
این نوع میلگرد همان میلگرد فولادی معمولی است که روی آن یک لایه فلز روی قرار گرفته تا خاصیت ضدزنگ پیدا کند. کاربرد آن نیز شبیه به کاربرد میلگرد معمولی است. در ایران هیچ کارخانه‌ای میلگرد گالوانیزه تولید نمی‌کند و برخی از کارگاه‌های صنعتی به سفارش مشتری میلگرد معمولی را گالوانیزه می‌کنند.
میلگرد اپوکسی نیز همان میلگرد معمولی با روکش اپوکسی است. کاربرد و خواص آن به میلگرد فولادی شباهت دارد؛ اما بسته به ضخامت لایه اپوکسی، خاصیت ضدزنگ آن 70 تا 1700 برابر بیشتر است. این میلگرد در بازار آهن و فولاد کشورمان به سختی پیدا می‌شود.
میلگرد ترانس از آلیاژهای خاص فولاد ساخته می‌شود که دارای مقاومت بالاتری نسبت به آلیاژ St37 هستند. همچنین روش تولید این نوع میلگرد متفاوت است و پس از فرایند نورد گرم، روی آن کشش اعمال می‌شود. به همین دلیل به آن میلگرد کششی نیز می‌گویند. میلگرد ترانس به‌صورت ساده تولیدشده و بیشتر کاربرد تزیینی و صنعتی دارد.
6. میلگرد فایبرگلاس
این نوع میلگرد از یک ترکیب کامپوزیتی با درصد بالای فیبر کربن ساخته می‌شود. به علت عدم استفاده از فلز، مقاومت این نوع میلگرد در برابر خوردگی بسیار بالا است و علاوه بر این، سایر ترکیبات مضر مانند سولفات‌ها و کلریدها روی آن اثر ندارند. بزرگ‌ترین عیب میلگرد فایبرگلاس، عدم مقاومت کافی در برابر زلزله است.
موارد استفاده میلگرد بسته به جنس و روش تولید آن متفاوت است. پرکاربردترین نوع، میلگرد فولادی است که در ساختمان‌سازی و به‌منظور مسلح کردن بتن به کار می‌رود.
انواع میلگرد در صنعت، سدسازی، رابیتس‌بندی، ساخت تونل، پایه‌های برق فشارقوی و... کاربرد دارد.
کاربرد انواع میلگرد در ساختمان‌سازی را در زیر می‌بینید:
کاربرد اصلی این نوع میلگرد، بالا بردن مقاومت کششی بتن است
وظیفه اصلی میلگرد عرضی یا خاموت، تحمل نیروهای برشی است. این نوع همچنین از گسترش ترک در بتن جلوگیری کرده و به‌منظور جلوگیری از بیرون زندگی آرماتورهای طولی نیز به کار می‌رود.
مقاومت برشی خاموت‌ها توسط میلگرد سنجاقک تقویت می‌شود. میلگردهای طولی و خاموت نیز توسط این میلگرد به یکدیگر کاملاً متصل می‌شوند.
این میلگرد بیشتر در بتن‌ریزی کف و فونداسیون کاربرد دارد و برای قرار دادن دو شبکه افقی به‌صورت متوالی استفاده می‌شود.
از این نوع میلگرد برای قرار دادن دو شبکه عمودی در امتداد یکدیگر استفاده می‌کنند و بیشتر در بتن‌ریزی دال‌ها و دیوارها کاربرد دارد.
میلگرد ادکا به عنوان لنگر منفی در تکیه‌گاه‌های تیر و به‌منظور تحمل نیروی برشی در آن بخش، استفاده می‌شود.
نوعی میلگرد هم با نام میلگرد خرپا یا زیگزاگ وجود دارد که برای بتن‌ریزی سقف از آن استفاده می‌شود. این میلگرد از اتصال 2 تا 3 میلگرد آجدار و 1 میلگرد ساده به صورت زیگزاگ، ساخته می‌شود. هر کدام از انواع میلگردی که در بالا خواندید، نوعی از خم‌کاری میلگرد هستند. برای جلوگیری از ایجاد اعوجاج و شکستن، میلگرد آجدار را باید به روش صحیح خم کرد.
برای آشنایی با روش‌های صحیح خم‌کاری میلگرد، کلیک کنید.
میلگرد دارای دسته‌بندی‌های مختلفی است که مرسوم‌ترین آن‌ها را در زیر می‌خوانید:
میلگردهای فولادی معمولی در دو شکل ساده و آجدار تولید می‌شوند. نوع ساده معمولاً دارای سطحی صاف و صیقلی است و روی سطح نوع آجدار میلگرد، یک سری برجستگی منظم وجود دارد.
از نظر طول نیز میلگردها به دو دسته شاخهای و کلاف تقسیم می‌شوند. میلگرد شاخه ای معمولاً دارای محدودیت طول 6 متری است و تنوع سایز بالایی دارد، در حالی که میلگردهای کلاف معمولاً در سایزهای 12 میلی‌متری و کمتر تولید می‌شوند.
استاندارد مرجع و اجباری برای تولید میلگرد در ایران، استاندارد ملی ISIRI 3132 با نام کامل «میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون» است. در این استاندارد، میلگردها بر اساس شکل ظاهری به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
طبقه‌بندی
علامت مشخصه
میلگرد ساده
س 240
میلگرد آجدار مارپیچ (یکنواخت یا دوکی)
آج 340
آج 350
میلگرد آجدار جناغی (یکنواخت یا دوکی)
آج 400
آج 420
میلگرد آجدار مرکب (یکنواخت یا دوکی)
آج 500
آج 520
در ادامه، مشخصات مکانیکی و ابعادی این میلگردها را می‌خوانید:
در استاندارد ملی ایران، انواع میلگردها بایستی دارای خواص مکانیکی مشخصی باشند. منظور از خواص مکانیکی، مقاومت کششی و مقاومت تسلیم است که میزان مقاومت میلگرد در برابر شکستن و تغییر شکل دائمی را نشان می‌دهد. خواص مکانیکی انواع میلگرد بر اساس استاندارد ملی ISIRI 3132، به شرح زیر است:
طبقه‌بندی
علامت مشخصه
استحکام تسلیم (N/mm2)
استحکام کششی (N/mm2)
حداقل
حداکثر
حداقل
ساده
س 240
240
-
360
آجدار مارپیچ
آج 340
340
-
500
آج 350
350
455
500
آجدار جناغی
آج 400
400
-
600
آج 420
420
545
600
آجدار مرکب
آج 500
500
-
650
آج 520
520
675
690
در این استاندارد وزن هر متر از سایزهای مختلف میلگرد به تفکیک مشخص شده است و وزن میلگرد تولیدشده توسط کارخانه‌های مختلف، نباید با اعداد این جدول اختلاف داشته باشد:
قطر اسمی (mm)
سطح مقطع اسمی (mm2)
وزن یک متر (kg/m)
6
28.3
0.222
8
50.3
0.395
10
78.5
0.616
12
113
0.888
14
154
1.21
16
201
1.58
18
254
2
20
314
2.47
22
380
2.98
25
491
3.85
28
616
4.83
32
804
6.31
36
1018
7.99
40
1257
9.87
50
1964
15.42
حال که با انواع مدل‌های میلگرد آشنا شده‌اید، می‌توانید با دید بازتر اقدام به خرید این مقطع فولادی کنید. در نظر داشته باشید که در کنار شناخت انواع میلگرد، بررسی بازار و قیمت روز آهن آلات، به شما در خرید میلگرد کمک خواهد کرد.
منبع : انواع میلگرد
