میلگرد مقطع فولادی پرکاربردی است که استوانه‌ای شکل بوده و توپر است. میلگرد در 2 نوع ساده و آجدار در بازار موجود است و از انواع مختلف فولاد ساخته می‌شود.
اگر قصد خرید میلگرد دارید، در کنار اطلاعاتی مثل تفاوت انواع میلگردها و کاربردهایشان، مهم‌ترین موضوعی که روی تصمیم به خرید شما تأثیر خواهد گذاشت، قیمت میلگرد است. عوامل متعددی روی قیمت میلگرد اثرگذار است که از میان آن‌ها، می‌توان به قیمت آهن اشاره کرد. در این راهنمای خرید میلگرد، ما به تمام این موضوعات خواهیم پرداخت.
میلگرد آجدار، میلگردی است که تعدادی برجستگی منظم در سرتاسر آن وجود دارد. علت اصلی ایجاد این برجستگی‌ها، ارتباط بهتر بین میلگرد و بتن است تا مقاومت کششی بتن افزایش یابد.
در ایران بیشتر کارخانه‌ها از استانداردهای روسی برای تولید انواع میلگرد استفاده می‌کنند. به همین دلیل میلگردهای بازار را می‌توانید با گریدهای A1، A2، A3 و A4 پیدا کنید؛ که این سیستم نام‌گذاری، برگرفته از استانداردهای روسی است. فرق میلگردهای A1، A2، A3 و A4 در استحکام کششی و حداقل عملکرد مجاز آن‌ها است.
میلگرد به 4 روش نورد گرم، نورد سرد، میکرو آلیاژ و ترمکس ساخته می‌شود. ماده اولیه تولید میلگرد، فولاد کربنی است. این فولاد کربنی از طریق شمش‌های آماده SP5 با درصد کربن بالا یا از طریق ذوب ضایعات آهن به دست می‌آید. برای تولید میلگرد، شمش فولادی را حرارت داده و آن را از میان تعدادی غلتک عبور می‌دهند تا تبدیل به استوانه‌ای توپر با ضخامت کم و طول زیاد شود.
در روش تولید میلگرد آجدار یک مرحله بیشتر وجود دارد. در این مرحله پس از رسیدن میلگرد به ضخامت و طول موردنظر، آن را از میان غلتک‌های دارای برجستگی عبور می‌دهند که وظیفه آن‌ها ایجاد آج است.
اصلی‌ترین کاربرد میلگرد، مسلح کردن بتن است. بتنی که برای ساخت فونداسیون و سازه بتنی به کار می‌رود مقاومت کششی پایینی دارد و افزودن میلگرد آجدار به آن، موجب افزایش این مقاومت می‌شود. میلگردهای ساده کربنی معمولاً به عنوان دورپیچ در اعضای سازه‌ای بتن به کار می‌رود. انواع آلیاژی و ضدزنگ میلگرد ساده در ساخت نمای ساختمان، تیرچه بتنی، قطعات اتومبیل، ماشین‌آلات صنعتی و ابزار استفاده می‌شوند.
انواع میلگرد به 2 شکل شاخه و کلاف نیز ساخته می‌شود که نوع کلاف آن در ساخت سیم خاردار، سیم بکسل، توری، میخ، پرچ و فنر به کار می‌رود.
در کشور ما استاندارد روسی GOST 5781، آیین‌نامه بتن ایران و استاندارد ملی ISIRI 3132، مراجع تعیین کننده ویژگی‌ها و کاربرد انواع میلگرد هستند. استاندارد GOST 5781 قدیمی‌ترین استاندارد ساخت میلگرد مورد استفاده در ایران است. این استاندارد نخستین بار در ساخت میلگرد ذوب‌آهن اصفهان به کار رفت. بر اساس این استاندارد، میلگردها به 4 دسته A1، A2، A3 و A4 تقسیم می‌شوند که این دسته‌بندی در بازار آهن‌آلات در حال حاضر نیز مرسوم است.
استاندارد ملی ISIRI 3132 با عنوان «میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون» شناخته می‌شود. این استاندارد بر اساس استانداردهای EN اروپا، DIN آلمان، GIS ژاپن، ASTM آمریکا و استاندارد جهانی ISO نوشته شده است.
در استانداردهای میلگرد علاوه بر وزن استاندارد، به ترکیبات شیمیایی، استحکام تسلیم، استحکام کششی و روش‌های آزمون میلگرد اشاره شده است.
واحد کنترل کیفیت هر کارخانه پس از تولید میلگرد، تعدادی آزمون روی یک نمونه از آن انجام می‌دهد. این آزمون‌ها بر اساس روش‌های توصیه شده در استانداردهای ملی و بین‌المللی انجام می‌شوند. هدف از انجام آزمایش‌های میلگرد، منطبق بودن میلگرد تولید شده از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی با اصول استاندارد مورد استفاده است.
آزمون‌های کیفی در صنعت به 2 دسته مخرب و غیرمخرب تقسیم می‌شوند. آزمون‌های غیرمخرب میلگرد شامل بازرسی با اشعه ایکس، بازرسی با ذرات مغناطیس و بازرسی مافوق صوت است؛ اما آزمون‌های مخرب آن شامل آزمون‌های سختی، کشش، ضربه، پیچش و خستگی می‌شود.
کارخانه‌های مختلف میلگرد را به صورت شاخه‌ای یا کلاف و با وزن‌های مختلف تولید می‌کنند که این وزن‌ها، اختلافی ناچیزی با مقادیر ذکر شده در جدول‌های وزنی استاندارد دارد.
وزن هر کلاف میلگرد معمولاً به صورت کیلویی اعلام می‌شود؛ اما برای محاسبه وزن میلگرد شاخه‌ای به 3 روش می‌توانید عمل کنید:
جدول اشتال میلگرد یک جدول استاندارد وزنی است که با استاندارد آلمانی DIN انطباق دارد. در این جدول جلوی هر سایز میلگرد، مواردی همچون مساحت سطح مقطع و وزن هر متر ذکر شده است. برای استفاده از این جدول، ابتدا باید به ستون مساحت مراجعه کنید و در آن به دنبال کوچک‌ترین عددی بگردید که بزرگ‌تر یا مساوی مقدار مساحت میلگرد موردنظر شما باشد. از همان ردیف می‌توانید نمره میلگرد مورد نیازتان را پیدا کنید.
کارخانه‌های ذوب‌آهن اصفهان، صبا فولاد زاگرس و ظفر بناب بهترین تولیدکنندگان میلگرد در ایران هستند. ذوب‌آهن از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان میلگرد است که می‌توان گفت تولیدات آن از نظر کیفیت بی‌رقیب است. صبا فولاد زاگرس از جمله تولیدکنندگانی است که با وجود نوپا بودن، در مدت کوتاهی توانسته مشتریان زیادی پیدا کند. میلگردهای کارخانه ظفر بناب نیز به سبک بودن، قیمت مقرون به صرفه و کیفیت بالا شهرت دارند. سایر تولیدکنندگان بزرگ میلگرد در ایران عبارت‌اند از:
همان‌طور که پیش‌تر خواندید، میلگرد از نظر نوع بسته‌بندی به دو شکل کلاف و شاخه عرضه می‌شود. میلگرد از نظر خصوصیات مکانیکی و شکل‌پذیری به 3 دسته فولاد نرم (S240)، فولاد نیم‌سخت (S340,S400) و فولاد سخت (S500) دسته‌بندی می‌شود. میلگردهای دسته‌های نرم و نیم‌سخت با قطر 12 میلی‌متر و کمتر را می‌توان به هر دو روش کلاف و شاخه بسته‌بندی کرد؛ در حالی که میلگردهای دسته‌های نرم و نیم‌سخت با قطر 14 میلی‌متر به بالا و همین‌طور میلگردهای دسته سخت باید به صورت شاخه‌ای بسته‌بندی شوند.
ساده‌ترین و پرکاربردترین روش بسته‌بندی میلگرد به صورت شاخه، استفاده از بندیل است. بندیل ورقی فلزی یا پلاستیکی است که معمولاً در اتنها و ابتدای دسته‌های میلگرد بسته می‌شود و بایستی یک پلاک فلزی شامل مشخصات خود میلگرد و کارخانه سازنده به آن متصل شود. تعداد شاخه‌های موجود در هر بندیل، بستگی به استانداردهای کارخانه سازنده دارد و عدد ثابتی نیست. برای به دست آوردن تعداد شاخه‌های هر بندیل، بایستی وزن کل بندیل را بر وزن هر شاخه تقسیم نمود.
عامل مهم دیگری که روی تصمیم‌گیری شما هنگام خرید میلگرد تأثیر می‌گذارد، هزینه حمل میلگرد است. این هزینه از محل تولیدکننده یا بنگاهی که از آن خرید کرده‌اید تا محل پروژه شما محاسبه می‌شود. معمولاً منطقی‌ترین کار، خرید از نزدیک‌ترین کارخانه یا بنگاه است؛ اما گاهی اوقات کیفیت محصول ارزش آن را دارد که هزینه بیشتری را برای حمل و نقل پرداخت کنید.
اگر به دنبال میلگرد ارزان هستید باید علاوه بر نرخ ارز، میزان عرضه و تقاضا و قیمت جهانی فولاد موارد دیگری مانند هزینه حمل‌ونقل، وزن، مواد اولیه و روش ساخت میلگرد را در نظر بگیرید؛ البته فراموش نکنید که همواره باید به دنبال میلگرد ارزان و باکیفیت باشید.
روی میلگردهای موجود در بازار، یک علامت اختصاری درج شده که ترکیبی از حروف و اعداد است و بایستی هنگام خرید به آن دقت کنید. ترتیب حروف و اعداد موجود در علامت اختصاری میلگردها به شرح زیر است:
گاهی اوقات قبل و یا بعد از دو حرف اختصاری آخر، سایز میلگرد هم درج می‌شود.
پس از خرید، بایستی برخی نکات فنی میلگرد را بدانید تا بتوانید آن را به درستی به کار ببرید. مهم‌ترین نکات فنی، روش‌های اتصال، خم‌کاری و برش میلگرد است.
از آنجایی که نمی‌توانید در تمامی نقاط سازه از میلگرد به صورت یکسره استفاده کنید، گاهی اوقات مجبور هستید که شاخه‌ها یا قطعات کوچک‌تر میلگرد را به یکدیگر متصل کنید. روش‌های اتصال میلگرد شامل روش‌های زیر است:
برای استفاده از میلگردها در بتن مسلح، گاهی اوقات چاره‌ای جز خم کردن آن‌ها ندارید. میلگردهای خم شده‌ای که در بتن مسلح به کار می‌روند با نام‌های راستا، خاموت، ادکا، سنجاقک، رکابی و خرک شناخته می‌شوند. روش‌های خم‌کاری میلگردها به شرح زیر است:
دقت داشته باشید که یکی از راه‌های جلوگیری از شکنندگی میلگرد، خم‌کاری صحیح آن است.
بریدن میلگرد به منظور استفاده در بتن مسلح همانند خم کردن آن، امری اجتناب‌ناپذیر است. برای برش میلگرد می‌توانید به دو روش زیر عمل کنید؛ که هر کدام معایب و محاسن خاص خود را دارند:
میلگرد را می‌توانید به روش‌های حضوری، تلفنی و اینترنتی بخرید. خرید به روش‌های حضوری و تلفنی زمان زیادی برده و پیدا کردن تولیدکننده و یا فروشنده خوب، نیازمند شناخت قبلی یا اعتماد کردن است. این در حالی است که خرید اینترنتی میلگرد به زمان کمتری نیاز دارد و می‌توان پیش از خرید به صورت تلفنی مشاوره دریافت نمود.
بورس کالا یکی از زیرمجموعه‌های سازمان بورس اوراق بهادار است که انواع مقاطع فولادی از جمله میلگرد در آن عرضه می‌شود. اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند با انتخاب یک کارگزاری، به خرید میلگرد از بورس کالا بپردازند. قیمت میلگرد در این بورس منطقی‌تر و شفاف‌تر است و می‌توانید میلگردهای تولیدی کارخانه بزرگی همچون ذوب‌آهن اصفهان و صبا فولاد زاگرس را در آن خریداری کنید.
خرید میلگرد از بورس معایبی هم دارد که از میان آن‌ها می‌توان به زمان‌بر بودن معاملات اشاره کرد.
در کنار کسب اطلاعات در مورد موضوعات بالا، بهتر است پیش از خرید میلگرد تحلیل‌های دوره‌ای بازار آهن‌آلات از جمله تحلیل بازار میلگرد و نحوه محاسبه برخی از عوامل اثرگذار بر آن از جمله قیمت جهانی میلگرد را مطالعه کنید تا بتوانید در مورد زمان صحیح خرید، بهتر تصمیم بگیرید.
