فرض کنید برای پروژه خود به نبشی احتیاج دارید. اولین کاری که در این شرایط می‌کنید چیست؟
احتمالاً در اولین قدم به سراغ راهنمای خرید نبشی می‌روید و با کمک نکات ذکرشده در آن خرید خود را انجام می‌دهید؛ اما تا اینجا شما تنها نصف مسیر را طی کرده‌اید، برای خرید مناسب باید با روش‌های تست نبشی آشنا باشید و هنگام تحویل بار بازرسی نبشی را نیز انجام دهید.
البته تست نبشی در هر مرحله توسط افراد مختلف صورت می‌گیرد. یک‌بار تولیدکننده قبل از عرضه محصول در بازار آن را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. خریدار نیز باید بتواند کیفیت محصول سفارشی خود را بسنجد. درنهایت سازنده نیز در جایگاه خود باید بتواند بازرسی نبشی را به‌درستی صورت دهد تا بتواند از استحکام سازه نهایی اطمینان حاصل کند.
درهرصورت اگر شما در حوزه آهن و فولاد فعال باشید یا حرفه شما ساختمان‌سازی است باید با روش‌های تست نبشی آشنایی داشته باشید؛ بنابراین به شما توصیه می‌کنیم تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید تا به شما بگوییم چطور می‌توانید یک نبشی را بازرسی نمایید.
مقاطع فولادی از اهمیت بالایی در ساخت سازه برخوردارند. به همین دلیل باید تست‌های مختلفی روی آن‌ها صورت دهید تا از سلامت و کارای آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
روش‌های تست نبشی شامل چند مرحله بازرسی نبشی به‌صورت مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی است که هریک ملزومات خاص خود را دارد.
برای آشنایی با روش‌های تست نبشی باید به‌طور جداگانه با هریک از این مراحل آشنا شوید که در بخش‌های بعدی به‌طور کامل درباره آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
اما قبل از هر چیز باید بدانید نبشی بر اساس چه استانداردی تولید می‌شود تا بتوانید تشخیص دهید باید چگونه آن را مورد ارزیابی قرار دهید.
تولید نبشی بر اساس استانداردهای 1-13968 و 2-13968 صورت می‌گیرد. درواقع اگر تولید نبشی به شکل اصولی انجام شده باشد، الزامات مندرج در این استاندارد را پوشش خواهد داد. حال ببینیم روش‌های تست نبشی بر اساس چه استانداردهایی صورت می‌گیرد؟
اگر می‌خواهید بدانید نبشی چگونه تولید می‌شود کلیک کنید
هر یک از مراحل تست و بازرسی نبشی بر اساس استاندارد خاصی صورت می‌گیرد. در جدول زیر استانداردهای مورداستفاده برای هر یک از روش‌های تست نبشی آورده شده است:
استانداردهای روش‌های تست و بازرسی نبشی
ردیف
روش‌های تست نبشی
استاندارد
1
آزمون کشش و خمش نبشی
استانداردهای 10272 و 1016
2
آنالیز شیمیایی نبشی
استاندارد ASTM 415
استاندارد ASTM E1806
یا ISO 14284
در این استانداردها میزان نمونه‌برداری برای هر آزمایش و نحوه انجام تست آمده است. ما هم در ادامه این مقاله تمام این اطلاعات را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
میزان نمونه برداری برای آزمایش نبشی به نوع تست نبشی بستگی دارد. برای بازرسی نبشی ازلحاظ وزن و ابعاد، باید برای هر 20 تن نبشی یا کمتر حداقل یک نمونه 300 میلی‌متری انتخاب کنید.
اما میزان نمونه برداری برای آزمون کشش و خمش نبشی به نوع ذوب فولاد اولیه بستگی دارد. در جدول زیر جزئیات این نمونه برداری را برای شما گردآوری کرده‌ایم که می‌توانید طبق آن اقدام کنید:
میزان نمونه برداری برای آزمون کشش و خمش نبشی
ردیف
نوع ذوب
میزان نمونه
1
یک ذوب
برای هر 80 تن و کمتر از آن، یک نمونه 600 میلی‌متری
2
ذوب چندگانه
برای هر 50 تن و کمتر از آن، یک نمونه 600 میلی‌متری
انواع تست‌های نبشی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم.
برخی روش‌های تست کیفیت محصولات وجود دارند که در حین انجام این آزمون‌ها نمونه از بین می‌رود و به همین دلیل به تست‌های مخرب شهرت دارند. تست‌های آزمون کشش و خمش نبشی معمولاً در دسته انواع تست‌های مخرب نبشی قرار می‌گیرند.
اغلب این تست‌ها باید در آزمایشگاه و توسط نیروی متخصص صورت بگیرد. در حال حاضر آزمایشگاه‌هایی وجود دارند که شما می‌توانید نمونه نبشی خود را برای آن‌ها بفرستید تا آن را برای شما مورد ارزیابی قرار دهند. باوجوداینکه این کار برای شما هزینه‌بر خواهد بود اما قطعاً در مقابل قیمت نبشی که پرداخت کرده‌اید می‌ارزد.
در تست‌های غیر مخرب نمونه موردبررسی دچار تغییر نخواهد شد و حتی امکان استفاده از نمونه پس از انجام تست‌ها وجود دارد. اغلب بازرسی‌های فیزیکی جزو انواع تست‌های غیر مخرب نبشی محسوب می‌شوند.
تست فیزیکی نبشی همان بازرسی مشخصات ظاهری نبشی مانند اندازه ابعاد، وزن و بازدید سطح خواهد بود. در این مرحله نبشی را ازلحاظ ابعاد با ابزار سنجش دقیق ارزیابی کرده و سپس یک طول مشخص از محصول را به‌عنوان نمونه وزن می‌کنند.
دقت داشته باشید که اگر وزن نمونه با مقادیر جدول وزنی نبشی متفاوت باشد باید دو نمونه دیگر از شاخه‌های جداگانه نیز انتخاب کرده و عملیات وزن گیری را تکرار نمایید. اگر این بار وزن هر دو نمونه در محدوده استاندارد بود نتایج آزمون اول را نادیده بگیرید.
نبشی ازنظر ظاهری نیز باید از کیفیت مطلوبی برخوردار باشد. شما می‌توانید صاف بودن سطح نبشی را یک نشانه برای کیفیت بالای آن به‌حساب آورید. همچنین دقت داشته باشید که سطح نبشی هیچ‌گونه عیبی مانند پارگی، زدگی، ترک، پوسته‌پوسته شدن، دندانه‌دندانه بودن و تاشدگی نداشته باشد.
هر یک از دو سر شاخه نبشی هم باید فاقد هرگونه لایه‌لایه شدن باشد. البته اگر نمونه شما ازنظر ظاهری مشکل داشت باید دو نمونه دیگر را نیز در نظر بگیرید و درنهایت در خصوص استاندارد بودن آن نظر دهید.
در نظر داشته باشید که گاهی اوقات می‌توان عیوب جزئی روی سطح نبشی را با روش‌های لایه‌برداری برطرف کرد البته به شرطی که ضخامت نبشی از حد رواداری کمتر نشده و نبشی به‌خوبی پرداخت و سطح آن یکنواخت شود.
در مرحله تست شیمیایی، ترکیبات شیمیایی نبشی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند تا مشخص شود نبشی از چه موادی با چه درصدی ساخته شده است.
اگر در آنالیز شیمیایی نبشی به این نتیجه رسیدید که درصدهای وزنی مواد به‌اندازه مشخص‌شده نیست آن محصول در دسته نبشی‌های غیراستاندارد قرار خواهد گرفت.
در تست مکانیکی یک نبشی مراحلی مانند تست کشش و خمش روی نمونه محصول انجام می‌شود و ناظر می‌تواند قدرت استحکام نبشی را تشخیص دهد.
با انجام آزمون کشش و خمش نبشی می‌توانید مواردی مانند حداقل تنش تسلیم فوقانی، حداقل ازدیاد طول نسبی، مقاومت کششی نبشی و مقدار خمش ممکن را به دست آورید.
در نظر داشته باشید که این پارامترها نسبت به نوع فولاد به‌کاررفته در ساخت نبشی متفاوت خواهد بود. در کل 4 نوع فولاد زیر در تولید نبشی‌ها به کار می‌روند:
1. فولاد St33
2. فولاد St37
3. فولاد 44St
4. فولاد St52
شما درنهایت باید مقادیر به‌دست‌آمده را با مقادیر استاندارد مقایسه نمایید تا بتوانید بگویید نبشی باکیفیتی در اختیار شماست یا نه.
در جدول زیر مقادیر قابل‌قبول هریک از این تست‌ها آورده شده‌اند:
مقادیر قابل‌قبول تست‌های مکانیکی نبشی
ردیف
نوع فولاد
مقاومت کششی (نیوتن بر مترمربع)
مقاومت تسلیمی
(نیوتن بر مترمربع)
درصد حداقل ازدیاد طول نسبی
قطر خمش ممکن برحسب ضخامت
1
فولاد St33
205 تا 215
320 تا 540
17
2
2
فولاد St37
215 تا 225
360 تا 510
25
1.5
3
فولاد 44St
265 تا 275
430 تا 580
22
2
4
فولاد St52
345 تا 355
510 تا 680
21
2.5
درصورتی‌که نتایج آزمون کشش و خمش نبشی از حدود استاندارد خارج باشد باید دو برابر نمونه اولیه از محصول نمونه برداری کنید و آزمون‌ها را مجدداً تکرار نمایید.
تنها در صورتی می‌توان بار نبشی را استاندارد در نظر گرفت که نتایج تمامی نمونه‌های سری دوم در محدوده استاندارد قرار بگیرند و در غیر این صورت بار نبشی مورد آزمایش قرار گرفته ازلحاظ استاندارد مورد تأیید نیست.
درصورتی‌که حدس می‌زنید امکان خطا در روش‌های تست و بازرسی نبشی وجود داشته است باید آزمون‌های مربوطه را مجدداً تکرار کنید. البته به خاطر داشته باشید که باید مقدار نمونه‌گیری شما برای بار دوم دو برابر بار اول باشد.
در این میان اولین نکته‌ای که هنگام تحویل بار به چشم شما خواهد آمد بسته‌بندی نبشی است که باید به‌صورت صحیح انجام شده باشد. درواقع شما به‌عنوان مشتری باید به کیفیت محصولی که درست بسته‌بندی نشده شک کنید.
به خاطر داشته باشید که بسته‌های نبشی شما باید دارای حداقل دو پلاک بوده و با تسمه یا مفتول که به‌طور منظم در طول بندیل قرار گرفته‌اند کاملاً محکم شده باشند.
روی دو پلاک باید اطلاعاتی نظیر نشانه تجارتی تولیدکننده، شماره شناسایی، شماره بسته‌بندی، وزن بسته برحسب کیلوگرم و شماره استاندارد ملی قابل مشاهده باشد.
همچنین هر بار نبشی گواهینامه فنی شامل مشخصاتی مانند اطلاعات فنی شامل درصد عناصر شیمیایی و مشخصات مکانیکی، تاریخ صدور، شماره گواهینامه، نشانه شناسایی نبشی، طول شاخه، تعداد بسته، شماره بسته، وزن بسته‌ها و وزن محموله دارد.
با توجه به قیمت روز آهن‌آلات، وقتی در پروژه‌ای قرار است مقاطع فولادی سفارش دهید باید بتوانید مشخصات آن را ازلحاظ استانداردی مورد ارزیابی قرار دهید. حالا فرض کنید در پروژه خود نبشی نیاز دارید، بنابراین اطلاع از روش‌های تست نبشی برایتان بسیار اهمیت پیدا می‌کند. به همین دلیل در این مقاله مراحل بازرسی نبشی را به شما آموزش دادیم تا در هنگام خرید به مشکل چندانی برخورد نکنید.
