یکی از موضوعاتی که با دنیای کتاب‌ها عجین شده ور در اصل زمینه توسعه و گسترش علم را به وجود آورده است، صنعت چاپ و تحریر می‌باشد. دنیای کتاب‌ها در پیش از رشد و توسعه صنعت چاپ به اندازه زیادی مظلوم واقع شده بود و کتاب‌ها عموما در اختیار اربابان و بزرگان جامعه قرار داشت. این موضوع هم به نفع درباریان بود هم به نفع رعایا. درباریان از جهل رعیت سود می‌بردند و رعیت از جهل خودش. منظورم همان قضیه هرچی کمتر بفهمی به نفعته هست.
اما به مرور زمان به لطف نقال‌ها مردم به شنیدن داستان‌ها، تاریخ و یادگیری علوم مختلف علاقه‌مند شدند. اما همچنان قدرت کلیسا به قدری بود که کتاب‌های زیادی به دست مردم نمی‌رسید که مبادا از حقوق اولیه خود آگاه شوند و به قول خودشان سیستم را به چالش بکشند. البته که همیشه قدرت دست روحانیون است ولی مردمی هم بودند که به روحانیون اعتماد نداشتند. بگذریم....
معنای چاپ چیست؟
چاپ و صورت قدیمی‌تر آن چهاپ را برگرفته از واژه مغولی چاو می‌دانند که به معنای فشردن سطحی بر سطح دیگر است. در ترکی هم فکر می‌کنم کلمه چاپ با معنای مشابه وجود داشته باشد و مترادف‌های آن طبع و تافت باشد.
تاریخچه صنعت چاپ
ادوار تاریخی چاپ و تحولات اساسی آن به طور کلی به 6 دسته تقسیم‌بندی می‌شود:
۱ پیش از تاریخ و آغاز دوران تاریخی
۲ دوران باستان
۳ دوران چینی‌ها
۴ دوران هنری
۵ دوران مکانیک
۶ دوران فتومکانیک
از آغاز خط نویسی تا حدود قرن ۲۰ میلادی چاپ به مرور به گسترش خود ادامه داد و شرق و غرب در رشد آن تاثیر گذاشتند.
اصل صنعت چاپ و ایده‌های کلیدی آن به چین بازمی‌گردد. در ابتدا چینی‌ها به چاپ با مهرهای ساخته شده از گل رس و انگشتر خاتم می‌پرداختند. در سلسله تانگ چین، حکاکی کردن متون بر روی صفحات چوبی ترویج یافت که به دلیل سختی کار بالا در حکاکی کردن هر صفحه روی چوب، هزینه بالایی داشت و فقط در دسترس قشر ثروتمند جامعه قرار می‌گرفت. تا اینکه در سال ۱۰۴۱ میلادی، کیمیاگری به نام بی‌شنگ حروف مستقل چاپی را اختراع کرد.
اعتبار اختراع حروف چاپی فلزی و صنعتی شدن چاپ، از آن حکومت کره است که اولین بار در سال ۱۲۴۱ میلادی به آن اشاره شده است. درسال ۱۳۹۲ میلادی دولت کره وزارت چاپ را تاسیس کرد، که حروف را به روش ریخته‌گری تولید می‌کردند.
۶۰ سال بعد یعنی در سال ۱۴۵۲ میلادی یوهانس گوتنبرگ آلمانی ایده چاپ متحرک را عملی کرد و در کارگاهش دستگاه چاپ را اختراع کرد. در واقع او فناوری‌هایی که سال‌ها قبل برایشان فکر و تلاش شده بود را به ثمر رساند. او نخستین کسی بود که برای هر حرف، قطعه‌ی فلزی جداگانه در نظر گرفت. گوتنبرگ روزانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ برگ چاپ می‌کرد. نخستین کتابی که او به این شکل چاپ کرد، کتاب مقدس بود. کتاب هایی که در آن زمان به چاپ می‌رسید، به اینکونابولا معروف است. در نیم قرن نخست بعد از ابداع گوتنبرگ حدود چهل هزار کتاب به چاپ رسید که در مجموع دوازده میلیون نسخه بودند. البته گوتنبرگ خدمات دیگری هم در صنعت چاپ ارائه داد.
حالا که این همه راجع به صنعت چاپ خشت زدیم باید به ورود صنعت چاپ به ایران هم اشاره کنیم که برای اولین بار میرزا صالح شیرازی چاپ سنگی را در تبریز به راه انداخت. بعدها یوسف اعتصامی پدر پروین اعتصامی اولین چاپخانه به روش حروفچینی را درتبریز دائر کرد.
البته به مرور زمان و با پیشرفت صنعت، روش‌های مختلف دیگری هم برای چاپ به وجود آمد که مهمترین آنها عبارتند از:
چاپ افست، چاپ حروفی، چاپ فلکسو، چاپ گود، چاپ جوهر افشان یا اینک‌جت، چاپ لیزری.
که توضیح و تفسیر این روش‌ها را به گوگل می‌سپارم تا خودتان به خوبی برای یادگیری‌شان زحمت بکشید.
