تعریف:
این مفهوم توسط پروفسور مایکل پورتر در کتاب مزیت رقابتی ایجاد و پایداری عملکرد برتر مطرح شد.
واژه value chain به فعالیت ها و فرآیندهای مختلف تجاری مربوط به ایجاد یک محصول یا ارائه خدمات اشاره دارد. Value chain می تواند شامل تحقیق و توسعه، فروش و همه مراحلی که در این بین قرار می گیرند باشد.
بررسی فرآیندهایی که value chain (زنجیره ارزش) کسب و کار شما را تشکیل می دهند، به شما در درک بهتر آنچه در هر یک از معاملات می گذرد کمک می کند
اجزا value chain:
بر اساس تعریف پورتر، تمام فعالیت‌هایی که value chain یک کسب و کار را تشکیل می‌دهند را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:1. فعالیت‌های اولیه (صف) 2. فعالیت‌های پشتیبانی (ستاد).
فعالیت‌های اصلی آن‌هایی هستند که به طور مستقیم در تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت شرکت دارند، که شامل موارد زیر می شوند:
1. لجستیک ورودی: فعالیت‌های مربوط به دریافت، انبارداری و مدیریت موجودی مواد خام و اجزاء.
2. عملیات: فعالیت‌های مربوط به تبدیل مواد خام و اجزاء به محصول نهایی.
3. لجستیک خروجی: فعالیت‌های مربوط به توزیع، از جمله بسته‌بندی، مرتب‌سازی و حمل و نقل
4. بازاریابی و فروش: فعالیت های مرتبط با بازاریابی و فروش یک محصول یا خدمات، از جمله تبلیغات و استراتژی قیمت گذاری.
5. خدمات پس از فروش: فعالیت‌هایی که پس از نهایی شدن فروش انجام می‌شود، شامل نصب، آموزش، تضمین کیفیت، تعمیر و خدمات مشتری.
فعالیت های ثانویه به فعالیت‌های اصلی کمک می‌کنند تا کارآمدتر شوند، در نتیجه مزیت رقابتی ایجاد می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:
1. خرید: فعالیت‌های مربوط به تامین مواد اولیه، قطعات، تجهیزات و خدمات
2. توسعه فناوری و تکنولوژی: فعالیت‌های مرتبط با تحقیق و توسعه، از جمله طراحی محصول، تحقیقات بازار و توسعه فرآیند.
3. مدیریت منابع انسانی: فعالیت‌های مربوط به استخدام، آموزش، توسعه، حفظ و جبران خدمات کارکنان.
4. زیرساخت: فعالیت‌های مربوط به سربار و مدیریت تجاری، از جمله تامین مالی و برنامه‌ریزی
آنالیز value chain:
روشی برای آنالیز هر فعالیت که در value chain یک کسب و کار وجود دارد، باعث درک بهتر موقعیت ها و استفاده بیشتر از فرصت های پیش رو می شود.
آنالیز value chain به شما کمک می کند تا بررسی کنید هر مرحله ارزش محصول یا خدمت ارائه شده را افزایش یا کاهش می دهد. باعث می شود بتوانید در کسب و کار خود مزیت رقابتی ایجاد کنید مانند:
کاهش هزینه: با کارآمدتر کردن هر قسمت از value chain هزینه کمتری می پردازیم.
تمایز محصول: با سرمایه گذاری زمان و سرمایه در بخش تحقیق و توسعه، طراحی یا بازاریابی می توانید محصول تولیدی خود را برجسته کنید.
روش به کار گیری آنالیز value chain:
1. شناسایی فعالیت های value chain:
قدم اول در این آنالیز درک تمام فعالیت‌های اولیه و ثانویه است که در تولید محصول یا ارائه خدمات شما انجام می‌شود.
2. تعیین ارزش و هزینه فعالیت ها:
هر مرحله چه میزان ارزش و هزینه تولید می کند. هنگامی که به value ایجاد شده توسط فعالیت‌ها فکر می‌کنید، این سوال را از خود بپرسید: چگونه هر کدام رضایت یا خشنودی کاربر نهایی را افزایش می‌دهد؟ چگونه برای کسب و کار من ارزش ایجاد می‌کند؟
3. شناسایی فرصت ها برای مزیت رقابتی:
پس از جمع آوری value chain و شناخت هزینه و ارزش هر مرحله آن، می توانید به سمت مزیت رقابتی که به دنبال آن هستید بروید.
به عنوان مثال، اگر هدف اصلی شما کاهش هزینه‌های کسب و کارتان است، باید هر یک از عناصر value chain خود را از منظر کاهش هزینه‌ها آنالیز کنید. چه مراحلی می‌تواند موثرتر باشد؟ آیا مواردی وجود دارند که ارزش قابل توجهی ایجاد نمی‌کنند و می‌توانند برای کاهش قابل توجه هزینه‌ها برون سپاری یا حذف شوند؟
به همین ترتیب، اگر هدف اصلی شما متمایز کردن محصولاتتان باشد، کدام بخش از زنجیره ارزش شما بهترین فرصت را برای دستیابی به آن هدف ارائه می‌دهد؟ آیا ارزش ایجاد شده سرمایه‌گذاری منابع اضافی را توجیه می‌کند؟
