دلایل ریزش مو و راه های درمان آن

وضعیت مو نقش مهمی در ظاهر فیزیکی و درک خوب ما از خود دارد. کمیت، کیفیت و حالت دادن به موها جنسیت، سن، سلامت و موقعیت اجتماعی ما را تعیین می‌کند. تفاوت قابل توجهی در تعداد فولیکول‌های مو بین مردان و زنان وجود ندارد. تفاوت در ظاهر مو به دلیل، نوع موی تولید شده توسط فولیکول و نحوه مراقبت از مو توسط فرد است. ریزش مو موضوعی عجیب و حساس برای بسیاری از افرادی است که با آن مواجه می شوند. علاوه بر ایجاد اضطراب، استرس و نگرانی زیاد، تأثیر شدیدی بر عزت نفس آنان خواهد گذاشت. ریزش مو می تواند به تدریج در طی سال ها ایجاد شود یا به طور ناگهانی اتفاق بیافتد و بسته به علت زمینه ای ممکن است موقت یا دائمی باشد. فهمیدن اینکه چرا ناگهان موهای شما بیش از حد معمول از دست می‌رود مشکل خواهد بود، زیرا دلایل مختلفی برای ریزش مو بخصوص در زنان وجود دارد. همانطور که اشاره شد، از آنجایی که ریزش مو می تواند پیامدهای منفی قابل توجهی بر عملکردهای روحی و روانی، اجتماعی و حتی بروز احساس افسردگی به ویژه در زنان داشته باشد، این مقاله به عوامل مختلف تاثیرگذار بر ریزش مو، همچنین نکاتی برای کاهش ریزش مو و درمان های موجود می پردازد.

مبانی مو: مو از نوعی پروتئین به نام کراتین ساخته شده است. یک مو دارای یک ساقه مو(قسمت نمایان مو)، یک ریشه در زیر پوست و یک فولیکول دارد. فولیکول جایی است که ریشه مو از آن رشد می کند. در انتهای پایین فولیکول، پیاز مو قرار دارد. جایی که رنگدانه مو یا ملانین تولید می شود. ریزش مو (آلوپسی) یک اتفاق نسبتاً رایج است. در حالی که این وضعیت در بزرگسالان مسن‌تر شایع‌تر است، هر کسی از جمله کودکان نیز می‌توانند آن را تجربه کنند. اکثر افراد روزانه حدود 50 تا 100 تار موی سر را از دست می دهند. این موها جایگزین می شوند، دوباره در همان فولیکول روی سر شما رشد می کنند. این میزان ریزش مو کاملا طبیعی است و با وجود حدود 100000تار مو روی سر جای نگرانی نیست. با این حال، اگر بیشتر از این ریزش مو دارید، ممکن است مسئله ای وجود داشته باشد!
در هر زمان، حدود 90 درصد از موهای روی پوست سر افراد در حال رشد هستند. هر فولیکول چرخه زندگی خود را دارد که می تواند تحت تأثیر سن، بیماری و طیف گسترده ای از عوامل دیگر باشد.

انواع مختلف ریزش مو که به آنها آلوپسی نیز گفته می شود:
آلوپسی اینولوشنال
آلوپسی آندروژنی
آلوپسی آره آتا
آلوپسی تروماتیک
تریکوتیلومانیا
تلوژن افلوویوم
آلوپسی اسکار

دلایل ریزش مو: حدود چهار نفر از هر پنج مرد و نیمی از زنان تا زمانی که به میانسالی می رسند دچار مشکل ریزش مو می شوند. دلایل مختلفی پشت ریزش مو وجود دارد، علل آن از کمبود ویتامین تا مصرف بیش از حد ویتامین A و بیماری های مزمن زمینه ای را شامل می شود. خوشبختانه بسته به علت، راه های زیادی برای درمان ریزش مو وجود دارد.

مصرف بیش از حد ویتامینA: کمبود ویتامین هایی مانند ویتامینD، B7(بیوتین) می تواند باعث ریزش مو شود. با این حال، طبق گفته آکادمی پوست آمریکا ، مصرف بیش از حد مکمل ها یا داروهای حاوی ویتامین A نیز می تواند باعث ریزش مو شود. سازمان غذا و دارو مصرف 5000 واحد بین المللی ویتامین A در روز را برای بزرگسالان و کودکان بالای چهار سال توصیه می کند. مکمل ها می توانند حاوی 2500 تا 10000 واحد بین المللی باشند. بنابراین، بیشتر از این، ممکن است خطر(ریزش مو) داشته باشد.

استرس : استرس می تواند باعث ریزش مو شود. این فرآیند تلوژن افلوویوم یا ریزش بیش از حد مو ناشی از استرس است. به طور خاص، هنگامی که استرس دارید بدن هورمون کورتیزول را آزاد می کند که می تواند بر فولیکول مو تأثیر بگذارد و منجر به ریزش شود. ریزش مو در اثر استرس معمولا حداقل سه ماه پس از یک رویداد استرس زا رخ می دهد. محدودکردن استرس به جلوگیری از ریزش مو کمک می کند اما اگر دچار ریزش موی شدید، بودید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

بارداری: بارداری یکی از انواع استرس های فیزیکی است. نوسانات شدید هورمون هایی که پس از بارداری و زایمان اتفاق می افتد، می تواند منجر به ریزش مو شود. ریزش مو پس از زایمان شایع است و حدود 40 تا 50 درصد از زنانی را که به تازگی زایمان کرده اند، تحت تاثیر قرار می دهد. ممکن است یک تا شش ماه بعد از زایمان اتفاق بیفتد و علائم آن تا 18 ماه طول بکشد.

کمبود پروتئین: طبق گفته آکادمی پوست آمریکا(AAD)، میزان کم پروتئین در رژیم غذایی می تواند منجر به ریزش موی ناخواسته شود. در این شرایط پروتئین بیشتری را با گنجاندن تخم مرغ، مرغ، لوبیا و ماست بیشتر به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

طاسی الگوی زنانه و مردانه: این یک نوع ریزش مو است که در اثر ترکیبی از ژن‌ها و هورمون‌های جنسی مردانه ایجاد می‌شود. معمولا باعث می‌شود موها در شقیقه‌ها عقب بروند و خط رویشی M شکل بر جای بگذارند. اما طبق گفته مؤسسه ملی بهداشت(NIH) ریزش موی مرتبط با هورمون برای زنان یا طاسی با الگوی زنانه نیز وجود دارد. طی این ریزش، فولیکول مو در طول زمان آنقدر کوچک می‌شود که موهای جدید رشد نمی کنند. علائم طاسی با الگوی زنانه شامل پهن شدن قسمت مرکزی مو و گاهی اوقات موهای زبرتر روی صورت است. اغلب، این نوع ریزش مو می تواند ژنتیکی باشد.

تغییر هورمون ها: طی مطالعه‌ای در سال 2022 محققان توضیح دادند، توقف یا شروع قرص‌های ضدبارداری و یائسگی ممکن است منجر به ریزش مو شود. این به دلیل تغییر در تعادل هورمونی(تغییرات مربوط به استروژن) است که در طول این رویدادها رخ می دهد. گیرنده‌های آندروژن (هورمون مردانه) روی پوست سر فعال و فولیکول‌های مو کوچک می‌شوند و سپس شما شروع به ریزش موهای بیشتری می‌کنید. از سوی دیگر، الگوی طاسی مردانه با افزایش آندروژنی به نام دی هیدروتستوسترون (DHT) مرتبط است. DHT نه تنها به فولیکول های مو متصل می شود و رشد مو را متوقف می کند، بلکه ممکن است به طور کلی طول عمر مو را کاهش دهد. به این آلوپسی آندروژنتیک نیز گفته می شود.

سطوح پایین آهن: کمبود آهن به عنوان یک علت بالقوه ریزش موی ناخواسته ذکر می شود. کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی رخ می دهد که آهن کافی در بدن وجود نداشته باشد. علائم آن شامل خستگی، تنگی نفس یا درد قفسه سینه است. پزشک شما برای کمک به رفع کمبود آهن، ممکن است مکمل های آهن یا سایر انتخاب های سبک زندگی سالم شامل افزایش مصرف غذاهای غنی از آهن و ویتامین C را پیشنهاد دهد.

بیماری های تیروئید: بیماری های تیروئید مانند پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید می تواند باعث مشکلات مختلف مو مانند، ابروهای نازک یا از دست رفته (عمدتاً در لبه بیرونی ابرو)، موهای نرم و ظریف با ریزش زیاد، موهای نازک و موهای کمتر در سایر قسمت های بدن، شود. هورمون های تیروئید به تنظیم تقریباً همه عملکردهای بدن از جمله رشد مو کمک می کنند. درمان مناسب برای کنترل هر یک از این شرایط تیروئید، هورمون ها را تحت کنترل قرار می دهد، ریزش مو را متوقف می کند و به موهای شما اجازه می دهد تا وباره رشد کنند. معمولا درمان علت زمینه‌ای برای درمان سایر مشکلات مرتبط ضروری است.

آلوپسی آره آتا: به گفته بنیاد ملی آلوپسی آره آتا(NAAF)، یک بیماری پوستی خودایمنی شایع، باعث ریزش مو در پوست سر و سایر نقاط بدن می شود. افراد در هر سن، جنس یا گروه قومی می توانند به این بیماری مبتلا شوند. انواع مختلفی از آلوپسی آره آتا وجود دارد و همه آنها منجر به نوعی ریزش مو می شوند. اما هیچ راهی برای پیش‌بینی میزان یا بازگشت آن وجود ندارد. طبق NAAF گزینه های درمانی مختلفی برای آلوپسی آره آتا وجود دارد. اینها شامل درمان های موضعی، همراه با داروهای خوراکی با تزریقی است.

لوپوس: لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول ها و بافت های سالم بدن حمله می کند. به گفته کتابخانه ملی پزشکی ، این بیماری مفاصل، پوست، کلیه ها، قلب، ریه ها، رگ های خونی و مغز را تحت تاثیر قرار می دهد. بر اساس بنیاد لوپوس آمریکا(LFA) ریزش مو یک عارضه جانبی شایع لوپوس و داروهای مورد استفاده برای درمان لوپوس است.

کاهش وزن: کاهش وزن می تواند منجر به نازک شدن موها شود. ریزش مو و کاهش وزن قابل توجه ممکن است از علائم یک اختلال خوردن مانند بی اشتهایی یا پرخوری عصبی باشد. این نوع ریزش مو نیز پس از عادی شدن وزن و بازیابی نیازهای تغذیه ای از جمله ویتامین ها و موادمعدنی بدن متوقف می شود. به نظر می رسد کاهش وزن ناگهانی سیستم را شوکه می کند و شما یک دوره شش ماهه ریزش مو خواهید داشت.

شیمی درمانی: متأسفانه، برخی از داروهایی که برای غلبه بر سرطان استفاده می شوند باعث ریزش موها شوند. شیمی درمانی سلول‌هایی که به سرعت تقسیم می‌شوند مانند مو را از بین می‌برد. بر اساس مقاله ای که در سال 2022 در مجله مراقبت های حمایتی در سرطان منتشر شد، پس از پایان شیمی درمانی موها دوباره، اغلب با بافتی متفاوت (شاید فرفری زمانی که قبلا صاف بود) یا رنگ دیگر رشد خواهند کرد.

سندرم تخمدان پلی کیستیک(PCOS): بر اساس مقاله ای که در سال 2022 در ژورنال Cosmetic Dermatology منتشر شد، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) وضعیتی است که باعث عدم تعادل هورمونی می شود. مقدار دسترسی به هورمون آندروژن، یک هورمون جنسی مردانه، می تواند منجر به کیست تخمدان، افزایش وزن، افزایش خطر ابتلا به دیابت، تغییر در چرخه قاعدگی، ناباروری و نازک شدن مو شود. از آنجایی که آندروژن در موارد PCOS بیش از حد وجود دارد، این افراد ممکن است موهای بیشتری را در صورت و بدن تجربه کنند. درمان PCOS می تواند عدم تعادل هورمونی را اصلاح کند و به معکوس کردن برخی از این تغییرات کمک کند. درمان‌ها شامل رژیم غذایی، ورزش و احتمالا قرص‌های ضدبارداری و همچنین درمان‌های خاص برای مقابله با خطر ناباروری یا دیابت است.

دارو: طبق مقاله ای که در سال 2006 در مجله Current Drug Safety منتشر شد، بسیاری از کلاس های دارویی ممکن است باعث ریزش مو شوند. برخی از داروهای رقیق کننده خون و داروهای فشار خون، که به عنوان مسدود کننده های بتا شناخته می شوند در بین آنها رایج تر هستند. سایر داروهایی که ممکن است باعث ریزش مو شوند عبارتند از متوترکسات که برای درمان بیماری های روماتیسمی و برخی بیماری های پوستی و لیتیوم برای اختلال دوقطبی استفاده می شود؛ داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و داروهای ضد افسردگی؛ اگر پزشک شما تشخیص داد که یک یا چند داروی شما باعث ریزش مو می شود، با او در مورد کاهش دوز یا تغییر داروی دیگر صحبت کنید.

استروئیدهای آنابولیک: این مواد موجب افزایش حجم پروتئین در داخل سلول، مخصوصاً سلول های عضلات اسکلتی می‌شوند. استروئیدهای آنابولیک به دلیل مکانیسم یکسان می توانند همان تاثیری را که PCOS بر بدن دارند، داشته باشند. اگر از استروئیدهای آنابولیک استفاده می کنید نوعی که توسط برخی ورزشکاران برای حجیم کردن عضلات مورد استفاده قرار می گیرد، ممکن است موهای خود را از دست بدهید. ریزش مو باید پس از قطع دارو بهبود یابد.

سن، استایل بیش از حد، اختلال کشیدن عمدی مو، کشیدن سیگار، آلودگی و قرار گرفتن در معرض نور خورشید از دلایل دیگر ریزش مو می باشند. می توانید برای مطالعه ی بیشتر موارد ذکر شده به این لینک مراجعه نمایید.

چگونه می توانید از ریزش مو جلوگیری کنید؟
▪️مدل مو را شل نگه دارید. اگر به طور مرتب موهای خود را به صورت بافته، کش یا دم اسبی حالت می دهید، سعی کنید آنها را شل نگه دارید تا فشار زیادی به موهای شما وارد نشود.

▪️از دست زدن به موهایتان خودداری کنید. تا حد امکان سعی کنید موهای خود را نکشید، نپیچانید یا مالش ندهید.ود با حوله یا چرخاندن آن در داخل حوله خودداری کنید.
▪️یک رژیم غذایی متعادل غنی از مواد مغذی را هدف قرار دهید. سعی کنید مقدار زیادی آهن و پروتئین را در میان وعده ها و وعده های غذایی خود بگنجانید.
▪️رنگ و بافت طبیعی موهای خود را حفظ کنید. اگر این گزینه انتخابی شما نیست در فواصل استفاده از مواد شیمیایی به موهای خود زمان بدهید تا بهبود یابند. 

▪️محصولات را هوشمندانه انتخاب کنید. از شامپویی که برای نوع موی شما طراحی شده است استفاده کنید.

راه های درمان ریزش مو چیست؟
طیف وسیعی از گزینه های درمانی برای ریزش مو وجود دارد اما بهترین گزینه بستگی به این دارد، چه چیزی باعث ریزش مو شده است.
▪️به طور معمول، رایج ترین انواع ریزش مو با داروهای موضعی یا خوراکی درمان می شوند، احتمالا اولین دوره درمان نیز خواهد بود.
▪️داروهای بدون نسخه (OTC) معمولا شامل کرم‌ها، ژل‌ها، محلول‌ها یا فوم‌های موضعی هستند که مستقیماً روی پوست سر مالیده می شوند. رایج ترین محصولات حاوی ماده ای به نام ماینوکسیدیل هستند.
▪️داروهای تجویزی مانند فیناستراید (Propecia)، ممکن است به جلوگیری از ریزش موی آندروژنتیک بیشتر، به ویژه برای طاسی با الگوی مردانه کمک کند. اگرچه این دارو بصورت روزانه برای کاهش ریزش مو مصرف می شود اما برخی رشد موهای جدید را هنگام مصرف فیناستراید تجربه می کنند.
▪️اگر ریزش مو مربوط به یک بیماری خودایمنی باشد، پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی مانند کورتیکواستروئیدها را تجویز کند. 

▪️جراحی کاشت مو شامل جابجایی شاخه های کوچک پوست هر کدام با چند تار مو، به قسمت های طاس پوست سر است. این روش برای افراد مبتلا به طاسی ارثی به خوبی عمل می کند زیرا آنها معمولا موهای بالای سر خود را از دست می دهند. از آنجا که برخی از ریزش مو می تواند پیشرونده باشد، ممکن است در طول زمان به چندین روش نیاز باشد. شایان ذکر است، بعید است این روش برای افراد مبتلا به آلوپسی اسکار مفید یا کمک کننده باشد.
▪️درمان های جدیدتری شامل برخی از اشکال لیزر درمانی، میکرونیدلینگ با پی آر پی و همچنین سایر داروهای خوراکی در حال بررسی هستند. اگرچه بسیاری از این درمان ها هنوز در مراحل اولیه آزمایش هستند و تحقیقات بیشتری لازم است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
۰ریزش موی شما ناگهانی است، نه تدریجی.
بعد از شانه کردن یا برس زدن، یا اگر موهایتان نازک‌تر یا ریز شود و متوجه ریزش مو به مقدار زیاد می‌شوید.
۰شما نگران این هستید که یک دارو ممکن است باعث ریزش موی شما شود.
۰پوست شما پوسته پوسته شده یا دارای بثورات پوستی است یا با ریزش مو تغییری روی پوست یا پوست سر خود دارید.
۰موهای شما به تدریج نازک و کچل می شود و می خواهید گزینه های درمانی را با پزشک خود در میان بگذارید.

سخن آخر
موهای ما زیبایی بخش هویت ظاهری ما هستند و سلامت آن ها موجب افزایش حس اعتماد بنفس در ما می شود. جای تعجب نیست ریزش موها نگران و دلسرد کننده باشد. با وجود اینکه ریزش مو یک مشکل رایج است و به دلایل مختلفی همچون عوامل محیطی، سبک زندگی، تغذیه و شرایط پزشکی رخ می دهد، خوشبختانه بیشتر موارد ریزش مو را می توان با درمان های پزشکی برطرف کرد. البته برای مدیریت بهتر ریزش مو مراقبت مناسب از موها حیاتی است. در صورتیکه ریزش موهای شما آزار دهنده است و یا با وجود مراقبت مناسب از مو بهبود نمی یابد، با پزشک خود مشورت کنید.

محقق و نویسنده: عاطفه عموزاده

کارشناس تولید محتوا در گروه صنعتی جهان صادرات