دستگاه تراش کوچک به دلیل قابلیت‌ها و کاربردهای وسیع، در صنایع مختلف و حتی کارگاه‌های خانگی محبوبیت زیادی پیدا کرده‌است. این دستگاه‌ها که برای شکل‌دهی و برش قطعات کوچک فلزی و چوبی به کار می‌روند، بر اساس نوع کار و نیازهای کاربر، دارای سه نوع نظام اصلی هستند: نظام سه‌فک، نظام چهار‌فک مستقل و نظام کلت. در این مقاله به بررسی هر یک از این نظام‌ها، مزایا و معایب آنها و کاربردهای خاص هر یک خواهیم پرداخت.
سه نظام دستگاه تراش کوچک که به نام نظام اتوماتیک نیز شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین انواع نظام‌ها در دستگاه‌های تراش کوچک است. این نظام دارای سه فک همزمان است که به طور همزمان باز و بسته می‌شوند، و به این ترتیب قطعه کار را در مرکز دستگاه نگه می‌دارند. این نوع نظام برای تراشیدن قطعات گرد و استوانه‌ای بسیار مناسب است.
- دقت بالا: همزمانی حرکت فک‌ها باعث می‌شود قطعه کار دقیقا در مرکز قرار گیرد که این امر دقت تراش را افزایش می‌دهد.
- سرعت و سهولت استفاده: با توجه به حرکت همزمان فک‌ها، کاربر می‌تواند به سرعت و به سادگی قطعه کار را در نظام قرار داده و ثابت کند.
- پایداری: این نظام به دلیل توزیع یکنواخت نیرو روی سه نقطه، پایداری خوبی دارد و لرزش‌های ناخواسته را کاهش می‌دهد.
- محدودیت در شکل قطعه کار: این نظام برای قطعات غیر گرد یا نامتقارن مناسب نیست، زیرا نمی‌تواند آنها را به درستی در مرکز قرار دهد.
- هزینه بالاتر: نسبت به برخی دیگر از نظام‌ها، نظام سه‌فک معمولا هزینه بالاتری دارد.
نظام چهار‌فک مستقل، همان‌طور که از نام آن پیداست، دارای چهار فک است که به صورت مستقل از یکدیگر حرکت می‌کنند. این ویژگی امکان تنظیم هر فک به صورت جداگانه را فراهم می‌کند و به کاربر اجازه می‌دهد قطعات با اشکال پیچیده‌تر را به دقت تراش دهد.
- انعطاف‌پذیری: توانایی تنظیم مستقل فک‌ها، این نظام را برای تراشیدن قطعات نامتقارن و غیر گرد بسیار مناسب می‌کند.
- دقت بالا: امکان تنظیم دقیق هر فک به صورت جداگانه، دقت بالاتری در تثبیت قطعه کار فراهم می‌کند.
- کاربرد گسترده‌تر: این نظام برای طیف وسیعی از قطعات با اشکال مختلف قابل استفاده است.
- زمان‌بر بودن تنظیمات: تنظیم هر فک به صورت جداگانه زمان‌بر است و نیاز به دقت و تجربه بیشتری دارد.
- پیچیدگی بیشتر: این نوع نظام به دلیل تنظیمات پیچیده‌تر، برای کاربران مبتدی ممکن است دشوارتر باشد.
نظام کلت شامل یک مجموعه از حلقه‌های مخروطی است که قطعه کار را با فشار مکانیکی در بر می‌گیرد. این نوع نظام بیشتر برای قطعات کوچک و دقیق، مانند ابزارهای تراشکاری و مته‌ها، استفاده می‌شود.
- دقت و تمرکز بالا: این نظام به دلیل تماس کامل و یکنواخت با سطح قطعه کار، دقت بسیار بالایی را در تراشکاری فراهم می‌کند.
- سرعت و سهولت استفاده: به دلیل ساختار ساده و مکانیزم فشاری، کاربر می‌تواند به سرعت قطعه کار را در نظام قرار داده و تثبیت کند.
- مناسب برای قطعات کوچک: این نظام برای کار بر روی قطعات کوچک و ظریف بسیار مناسب است و می‌تواند پایداری خوبی را در تراشکاری فراهم کند.
- محدودیت در اندازه قطعه کار: این نوع نظام تنها برای قطعاتی با اندازه‌های مشخص مناسب است و نمی‌تواند قطعات بزرگ‌تر یا متفاوت را به خوبی نگه دارد.
- هزینه بالا: برخی از نظام‌های کلت به دلیل نیاز به حلقه‌های مخروطی متعدد و دقیق، هزینه بیشتری دارند.
هر یک از این سه نظام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب مناسب‌ترین نظام به نیازهای خاص کاربر بستگی دارد. نظام سه‌فک برای قطعات گرد و استوانه‌ای بسیار مناسب است و سرعت و سهولت استفاده بالایی دارد. نظام چهار‌فک مستقل با انعطاف‌پذیری بالا برای قطعات غیر گرد و نامتقارن کاربرد دارد، هرچند که تنظیمات آن زمان‌برتر است. نظام کلت برای قطعات کوچک و دقیق مناسب است و دقت بالایی را ارائه می‌دهد، اما محدودیت‌هایی در اندازه قطعه کار دارد.
در نهایت، شناخت دقیق نیازهای تراشکاری و انتخاب نظام مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت و کارایی عملیات تراشکاری کمک کند و از هدر رفتن زمان و منابع جلوگیری نماید.
