کالاهایی که جایگاه بالاتری را در دنیای تجارت نزد مصرف کننده می یابند همیشه در معرض آن هستند که دیگر تولیدکنندگان با استفاده از علامت و پوشش تجاری آن ها، هرچند با تفاوت اندک، مصرف کننده را فریب داده و از سود بالایی برخوردار شوند. در هر صورت این فریب کاری موجب ورود ضرر به کالای اصلی و از بین رفتن اعتماد مصرف کننده خواهد شد. بنابراین حقوق باید از تولید کنندگان حمایت کرده و علامت، برند و پوشش تجاری را مورد حمایت قانونی و حقوقی قرار دهد و نوعی مالکیت فکری بر آن ها استقرار نماید تا بتوان جلو سوءاستفاده های تجاری را گرفت و ضررهای وارده را کمتر کرد.
یکی از اهداف حمایت از پوشش تجاری آن است که هر شرکت در فضای مجازی از علامت تجاری، طرح، شکل، رنگ، قالب و به طورکلی ساختار محصول منحصر به فرد خود استفاده کند و از فعالیت تجاری دیگران برای پیش برد مقاصد تجاری خویش سوء استفاده نکند. بررسی این مسئله و روشن کردن آن می تواند، قانونگذار را آگاه کرده تا گام های سریعتری در مورد حمایت از تجّار و علائم تجاری و بالاخص پوشش تجاری بردارد و ضررهای موجود که موجب اضرار به مصرف کننده هم شده را کاسته و حتی از بین ببرد.
پوشش تجاری را می توان کلیه ویژگی های متمایزکننده یک محصول تعریف کرد که ظاهر آن را تشکیل می دهد که شامل شکل، قالب، بسته بندی و حتی نحوه طراحی یک ساختمان می شود، به گونه ای که آن محصول را در نظر مصرف کنندگان از محصولات دیگر متمایز سازد. به طور کلی لباس تجاری به معنای تصویر و ظاهر کلی یک کالا یا خدمات است که منبع کالا یا خط خدمت تحت پوشش خود را به خریداران معرفی کرده، به عنوان نشانه ی منبع آن کالا یا خدمت عمل می کند.
برای اینکه نام های تجاری، علائم تجاری، علائم خدماتی و اشکال تجاری و پوشش تجاری در برابر نقض، مورد حمایت قرار گیرند، باید متمایز باشند. وقتی رقبا بطور فریب آمیزی از نام های تجاری، علائم تجاری، علائم خدماتی یا شکل تجارتی و پوشش تجاری مشابه استفاده می کنند، نقض اتفاق افتاده است. بسیاری از شرکتها و موسسات از سوء استفاده هایی که ممکن است از علائم و پوشش تجاری صورت بگیرد، بی اطلاع هستند. تمام علائم و پوشش تجاری نیز باید همچون اختراعات و یا خود شرکت ها به ثبت برسند. ثبت علائم و پوشش تجاری مطابق با قانون صورت می گیرد.
پوشش تجاری یکی از مدرن ترین تحولاتی است که در عرصه بازرگانی و تبلیغات تجاری به وقوع پیوسته است. این عنوان، نه تنها در فضای فیزیکی بلکه در فضای مجازی نیز به طور روزافزونی گسترش یافته و به عنوان یک رویکرد دائمی برای بازاریابی و حفظ مشتریان وفادار بدل شده است.
از آنجایی که تجارت الکترونیک نیز در دنیای امروز، بسیار کاربردی و سود آور است، بررسی این مسائل در زمینه تجارت الکترونیک نیز می تواند کارساز و مفید بوده و راه را برای توسعه بیشتر تجارت، چه در زمینه معمول و چه در زمینه الکترونیک باز نماید.
امروز خریداران محصولات و خدمات را صرفاً از طریق کلمات و لوگوها شناسایی نمی کنند، چه بسا بیشتر بر اساس طرح یا بسته بندی آن ها دست به انتخاب زده و منبع ها را از هم تمیز میدهند. از این رو عدالت ایجاب می کند که اگر طرح یا بسته بندی کالا و خدمات به نحوی طراحی شد که قدرت تمایز بخشی منبع کالای تحت پوشش خود را داشت از آن حمایت شود.
با در نظر گرفتن ضرورت حمایت از حقوق مالکیت فکری در بستر مبادلات الکترونیکی باید به این نکته توجه داشت هر اثری که به صورت داده پیام پرداز شود حقوقی برای پدید آورنده ایجاد می کند که مورد حمایت قانون تجارت الکترونیک است.
حقوق مالکیت صنعتی خلاقیت های فکری را در زمینه اختراعات طرح های صنعتی، علائم تجاری و خدماتی و نام تجاری دربر می گیرد. حمایت از مالکیت صنعتی در حق اختراع، طرح های صنعتی، علائم تجاری، علائم خدماتی، نام های تجاری و جلوگیری از رقابت ناعادلانه اعمال می شود.
نرم افزارهای رایانه ای به عنوان اختراع قابل ثبت و حقوق مرتبط با آن تحت حمایت قانون قرار می گیرد از این رو هر نرم افزار رایانه ای نیز می تواند به صورت جداگانه دارای پوشش رایانه ای، مشخصاً پوشش تجاری منحصر بفرد باشد که می تواند عاملی برای موفقیت و شناخت نرم افزار تلقی شود.
ماده ۳۶ قانون تجارت الکترونیک ایران حق طراحی را شناسایی نموده و با قرار دادن آن در زیرمجموعه حقوق مالکیت فکری، تبادل اطلاعات مربوط به طرح ها، مواردی که به صورت داده پیام در بستر مبادلات الکترونیکی تاسیس، تکثیر، اجرا و توزیع می شوند را مورد حمایت قرار داده و نقض حقوق پدیدآورنده و مجرمان قلمداد کرده است. از این رو طراحی هرگونه سایت و یا وبگاه یا تارنما به طور منحصر بفرد دارای حقوق مرتبط با پوشش تجاری است و تقلید و استفاده از طراحی هر شخص می تواند نقض قانون و حقوق پدیدآورنده تلقی شود.
یکی از عوامل مهم برای ایجاد رقابت میان تجار و حمایت از حقوق مصرف کنندگان، علامت تجاری است. در این زمینه آنچه اهمیت دارد ایجاد تمایز میان محصولات و خدمات یک تولید کننده از سایر رقبا است. ابزاری که این تمایز را ایجاد می کند موضوعیت ندارد. به عبارت بهتر، هر چیزی که بتواند چنین رسالت مهمی را برعهده گیرد در دامنه علامت تجاری قرار می گیرد.
به موجب قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، طرح های صنعتی نیز مورد حمایت قرار گرفته اند. از این رو هرگونه ترکیب خطوط با رنگ ها و شکل سه بعدی به گونه ای که ترکیب آن، شکل یک فرآورده صنعتی را یادآور شود یا به هر گونه القای شبهه کند نقض قانون است.
هر نشان قابل رویتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را از هم متمایز سازد و هر نشان قابل رویتی که با عنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت و معرفی شود و بتواند مقدّر هرگونه خصوصیات کالا مانند کیفیت آن باشد تحت نظر مالکیت علامت ثبت شده قرار می گیرد و می تواند به گونه ای تحت حمایت حقوق پوشش تجاری باشد؛ مانند نام تجاری، یعنی اسم یا عنوانی که معرّف و مشخص کننده ی یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
شاید بتوان گفت امروزه به دلیل گسترش تبلیغات و تاثیر بصری آن ها بر خریداران اهمیت لباس تجاری در مقایسه با سایر اقسام علامت تجاری به مراتب بیشتر است نظر به چنین اهمیتی لباس تجاری در نظام های حقوقی مختلف مورد توجه قرار گرفته تا جایی که نه تنها قانونگذاران بلکه رویه قضایی را به مباحثه کشاند. به طور کلی کلیه حقوق مرتبط با خلاقیت های فکری در زمینه اختراعات و طرح های صنعتی و علائم تجاری مورد توجه قرار گرفته است و در مواردی که اطلاعات مربوط به یک اختراع به طرح صنعتی یا علامت تجاری به صورت داده پیام تولید شود و در بستر مبادلات الکترونیکی به صورت غیرمجاز تکثیر و اجرا شود به موجب قانون تجارت الکترونیک مجرمانه تلقی و مرتکب مجازات خواهد بود. از این رو میتوان گفت در نظام حقوق داخلی حمایت پوشش تجاری در زمره حقوق مالکیت فکری در بستر مبادلات الکترونیک است و بهره گیری از مفاد قانون تجارت الکترونیک به آسانی امکان پذیر است.
