سنتور و بهترین نوازنده های آن

سنتور و بهترین نوازنده های آن

تاریخ سنتور

سنتور از خوش صدا ترین و قدیمی ترین ساز های ایرانیست که با صدای دلنشین و پر طنین خود هر فردی را جذب می کند.

سنتور سازی کاملا ایرانی بوده که ساخت آن را به ابونصر فارابی نسبت می دهند.

قدیمی ترین آثار به جا مانده از سنتور مربوط به سنگ تراشی های به جا مانده از دوره آشور و بابلیان است.

نام سنتور در اشعار منوچهری هم آمده است:

کبک ناقوس زن و شارک سنتورزن است فاخته نای زن و بط شده تنبورزنا

این ساز از ایران به کشور های دیگر راه یافته و نام های متفاوتی یافته است ، به طور مثال در چین آن را «یان-کین»، در اروپای شرقی «دالسی مر»، در انگلستان «باترفلای»، در آلمان و اتریش «مک پر»، در هند «سنتور»، در کامبوج «فی» و در امریکا «زیتر» می نامند.

ساختمان سنتور

سنتور سازی زهی –مضرابی است که از چوب و به شکل ذوزنقه متساوی الساقین ساخته می شود.

سنتور دارای 72 سیم و 18 خرک است که 9 خرک سمت راست به کناره راست نزدیک هستند ولی خرک های سمت چپ از کناره چپ فاصله دارند به این محدوده " پشت خرک " می گویند.

سیم های سنتور به دوسته سفید(زیر) و زرد ( بم) تقسیم می شوند.

وسعت صدای سنتور 9خرک کمی بیشتر از 3اکتاو است اما این ساز فاقد تمام فواصل کروماتیک موسیقی ایران است و نوازنده مجبور است برای اجرا در دستگاه های مختلف کوک ساز را تغییر دهد.

سنتور 9خرک رایج ترین نوع سنتور است که سل کوک نامیده می شود امروزه سنتور هایی با 10 یا 11 خرک هم ساخته می شود.

مضراب های سنتور

سنتور با دو مضراب چوبی نواخته می شود. کلمه مضراب به معنای وسیله ای برای ضربه زدن است طول مضراب معمولا 20 سانتی متر و جنس آن از چوب توت ، شمشاد یا گردو است امروزه برای نرم تر و ملایم تر شدن صدا انتهای مضراب را نمد می پیچند.

کوک کردن سنتور

کوک سنتور از مشکلات هنرجو هاست دلیل آن هم تعداد سیم های زیاد این ساز است.

با توجه به سختی حمل و نقل ساز استاد ها با صلاح دید خود معمولا ماهی یکبار ساز را کوک می کنند.

که 20-50 درصد این کوک با توجه به نوع و کیفیت ساز بعد از چند روز خالی می شود.

برای همین گوش هنرجوهای سنتور نسبت به ساز های دیگر دیرتر تقویت می شود.

دلیل اینکه هنرجویان از کوک دستگاه شور شروع به یادگیری می کنند وسیع بودن این دستگاه برای نواختن قطعات مختلف و مشکلات کوک برای از دستگاهی به دستگاه دیگر می باشد.

نوازندگی سنتور

مدت زمان یادگیری سنتور

مهم ترین سوالی که در ذهن علاقه مندان ساز سنتور وجود دارد مدت زمان یادگیری ساز است.

در یادگیری ساز می توان به سه فاکتور علاقه استعداد و تلاش اشاره کرد.

بدون شک یادگیری هر فن و هنری به حدااقلی از علاقه و استعداد احتیاج داد اما نگران نباشد حتی اگر استعداد هم نداشته باشید می توانید آن را با پشتکار و تلاش جبران کنید.

با هفته ای یک الی دو ساعت تمرین نوازندگی به جایگاه قابل توجهی در نواختن سنتور نخواهید رسید و باید حدااقل روزی یک الی دو ساعت به تمرین بپردازید.

با تمرین مداوم پس از حدود یکسال قادر به نواختن قطعات و تصانیف خواهید بود.

اما حرفه ای شدن در سنتور بحثی جداگانه است که نیازمند یادگیری مباحث دیگری همانند : تئوری موسیقی ، سلفژ و .... است.

ویژگی های یک مدرس سنتور خوب

یک مدرس خوب باید از دانش و تجربه کافی برخوردار باشد.

آموزش به کودکان نیازمند صبر و حوصله است یک مدرس خوب با حوصله ای که به خرج می دهد در کودکان و نوجوانان انگیزه ایجاد می کند.

در آموزش نوع بیان از اهمیت ویژه ای برخودار است اگر بیان مدرش شیوا نباشد درک مطالب به خصوص برای هنرجوهای مبتدی بسیار سخت خواهد بود.

یک مدرس خوب در هنگام خرید ساز به هنرجو مشاوره کامل می دهد.

عدم تعصب بر روی سبک و شیوه اجرا برای یک مدرس بسیار مهم است تا هنرجو پس از مدتی بتواند شیوه مورد علاقه خود را پیدا کند.

یک مدرس خوب هنرجو را به شناخت ردیف های دستگاهی موسیقی ایران دعوت خواهد کرد.

بهترین نوازندگان سنتور

از گذشته تا کنون سنتور نوزان زیادی این ساز را به صورت حرفه ای نواخته اند که از بهترین سنتورنوازان می توان از محمدصادق خان ، علی اکبر خان شاهی، حبیب سماع حضور، حبیب سماعی، رضا ورزنده، منصور صارمی، فرامرز پایور، رضا شفیعیان، مجید کیانی، اسماعیل تهرانی، پرویز مشکاتیان، پشنگ کامکار، اردوان کامکار و ... .نام برد

استاد فرامرز پایور

زاده 21 بهمن 1311 –در گذشته 18 آذر 1388- تهران

موسیقی دان ، ردیف دان ، آهنگساز مدرس و نوازنده سنتور و محقق موسیقی ایرانی بود.

وی آموزش خود را در 17سالگی نزد استاد ابوالحسن صبا آغاز کرد و آموزش خویش را نزد اساتید چیره دستی چون عبدالله دوامی، موسی معروفی، نورعلی خان برومند، ردیف درویش خان و میرزا عبدالله ادامه داد.

از کارنامه درخشان ایشان می توان به کتاب های سی قطعه چهار مضراب ، دستور سنتور ، قطعات مجلسی و ...... نام برد

استاد پشنگ کامکار

زاده 30 آذر 1330 -سنندج

نوازنده ایرانی سنتور که یادگیری موسیقی را از کودکی نزد پدرش استاد حسن کامکار و برادرش هوشنگ کامکار شروع کرد.

او از بنیان گزاران گروه شیدا ( به سرپرستی محمدرضا لطفی) و نوازنده سنتور این گروه بوده است ، کامکار علاوه بر گروه شیدا مدتی هم با گروه دستان همکاری داشته است.

از آثار او می توان به آلبوم هایی همچون به یاد صبا ، فراق ، گلگشت و .... و کتاب هایی همچون ردیف میرزا عبدالله ، موج نو ،یادگاران ، شیوه سنتور نوازی و ... اشاره کرد.

استاد پرویز مشکاتیان

زاده 24 اردیبهشت 1334 – 30 شهریور 1388 نیشابور

او مقدمات موسیقی را از 6 سالگی نزد پدرش استاد حسن مشکاتیان آموخت ، مشکاتیان استاد سنتور نوازی و آشنا با ویالن و سه تار بود . او در سال 1353 وارد دانشکده هنرهای زیبا شد و به آموختن ردیف میرزا عبدالله نزد نورعلی برومند و ردیف موسیقی سنتی نزد داریوش صفوت پرداخت.

مشکاتیان در سال 1356 زیر نظر هوشنگ ابتهاج وارد رادیو شد اما به دلیل وقایع 17 شهریور 1357 از ادامه همکاری با رادیو امتناع ورزید و موسسه چاووش را با همکاری گروه عارف و شیدا تشکیل داد.

نتیجه همکاری او با محمدرضا شجریان آثار ماندگاری همچون بیداد ، آستان جانان ، سر عشق ، نوا ،دستان ، گنبد مینا ، دود عود و جان عشاق است.

استاد سوسن اصلانی

زاده 6 بهمن 1326- تهران

او اولین رهبر ارکستر زن ایرانی و فارغ التحصیل رشته سنتورنوازی از هنرستان موسیقی ملی است.

او موسیقی را نزد اساتیدی همچون فرامرز پایور ، ارفع اطراری و همچنین همسرش حسین دهلوی آموخته است.

از آثار او می توان به تک نوازی سنتور به همراه تنبک سیامک بنایی، بوی پرچین با صدای علی رستمیان، و مجموعه قطعات کتاب رقص بهار با صدای علیرضا محمدی اشاره کرد.

همچنین آلبوم نگاه گمشده با صدای علیرضا گلبانگ شامل 7 تصنیف در 7 دستگاه نیز منتشر شده است..

.