واقعیت اینه که در قانون تجارت حق االعمل کاری تعریف نشده است. ولی حق العمل تعریف شده. با این بیان که حق العملکار کسی است که به اسم خود ولی به حساب دیگری یعنی آمر معاملاتی را انجام میده و در مقابل اجرت دریافت می کنه. تفاوت حق العمل کار با دلال این است که دلال معامله را به نام و حساب دیگری انجام میده، اما حق العمل کار معامله را به نام خود ولی به حساب دیگری انجام میده. در این نوشته که در بخش مطالب حقوقی مؤسسه دادفران اترس قرار داره، به بیان وظایف و مسئولیتهای حق العمل کار در برابر آمر می پردازیم.
نکته ی مهم: حق العملکار باید در حدود اختیاراتی که آمر (دستوردهنده) به او داده، عمل کنه و از حدود اجازه و اذن او خارج نشه والا صرف خروج از اذن تقصیر محسوب میشه و برای او مسئولیت داره.
قاعده ی کلی
حق العملکار باید مطابق دستورات آمر عمل کنه و دراین صورت ضامن اجرای تعهدات طرف معامله نیست، مگر اینکه مجاز در معامله به صورت نسیه ای نبوده باشه و یا شخصا ضمانت طرف معامله را کرده باشه (مثلا به آمر گفته که خریدار در بازار دارای اعتباره و اگر نسیه ای به او بفروشم مشکلی پیش نمیاد و به موقع چکش را پاس می کنه. ولی خریدار تخلف کرده و به تعهدش عمل نکرده) و یا عرف تجارتی او را (حق العملکار) مسئول قرار بده.
حق العملکار وظیفه داره مطابق دستورات آمر عمل کنه و معامله را درچارچوب قیمتی که آمر تعیین کرده، انجام بده. به همین دلیل ماده 363 قانون تجارت بیان کرده: اگر حق العمل کار مال موضوع دستور امر را به کمتر از قیمتی که دستور دهنده معین کرده، بفروشه، مسئول تفاوت قیمت است، مگر اینکه ثابت کنه از ضرر بیشتر ی جلوگیری کرده و به علاوه گرفتن اجازه ی آمر مقدور نبوده. برای مثال فرض کنید آمر به حق العملکار گفته این مال را کمتر از 200 هزر تومان نفروش ولی حق العملکار آن را به 160 هزارتومان فروخته. اینجا کمتر از قیمت فروخته و مسئول 40 هزر توان باقی مانده است. ولی اگر ثابت کنه با مبلغ 200 هزار تومان به فروش نمیرفت و در ضمن کالا فاسد میشد، اینجا مسئولیتی متوجه حق العملکار نیست.
جالبه بدونید!
حق العمل کاری که در چارچوب اختیارات و مطابق دستور آمر عمل کرده، ضامن اجرای صحیح تعهدات طرف مقابل نیست، مگر اینکه مجاز در معامله به اعتبار و نسیه نبوده و یا شخصا ضمانت طرف معامله را کرده و یا عرف تجارتی شهر او را مسئول قرار داده باشه. به بیان بهتر حق العملکار ضمانت نمی کنه که طرف معامله تعهداتش رو به موقع اجرا کنه چون حق العملکار امین محسوب میشه .ولی مثلا اگر حق العمل کار معامله را به صورت نسیه ای انجام داده، یعنی مال موضوع حق العملکاری را نسیه ای فروخته باشه اینجا مسئول اجرای ایفای به موقع تعهدات خریداره. چون باید دقت کافی را در انتخاب طرف قرارداد به عمل می آورد.
