در یکی دیگر از مجموعه مقالات آموزشی که در مورد منابع و صنعت عطر سازی برای شما دوستان آماده کرده ام به بررسی خصوصیات و کاربرد چند گیاه پر مصرف در این صنعت می پردازم . همانطور که می دانید ، شناخت گیاهان و در کل انواع موادی که برای تولید عطریات از آنها استفاده می شود ، جزو پایه ای ترین مواردی می باشد که هر فعال این حوزه باید در مورد آنها دانش حداقلی را داشته باشد . اگر مایل هستید که این گیاهان را بهتر بشناسید ، ادامه مطلب را حتما بخوانید . نکاتی مفیدی را سعی کرده ام جمع آوری کنم
1. اوکالیپتوس
اسانس اوکالیپتوس از برگ اوکالیپتوس استخراج می گردد و علاوه بر تولید عطر در تولید طعم دهنده ها و در داروسازی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از شرکتهای تولید سیگار
نیز از اسانس اوکالیپتوس برای خوشبو کردن سیگار استفاده می کنند. گیاه اوکالیپتوس بومی
استرالیا است اما اکنون بیشترین اوکالیپتوس جهان در کشور چین تولید و به جهان عرضه میگردد. جزء اصلی اسانس اوکالیپتوس ماده ی شیمیایی اوکالیپتول یا سینئول است، دمای جوش اوکالیپتول ۱۷۶ درجه سانتیگراد و جرم مولی آن ۱۵۴ گرم بر مول است.
٢. اسطوخودوس
اسانس اسطوخودوس یک اسانس بیرنگ است که به روش تقطیر از گلهای گیاه اسطوخودوس استخراج می گردد. مشهورترین اسانس اسطوخودوس جهان در کشمیر و از گیاهانی که در دامنه ی کوه های هیمالیا رشد می کنند تولید میشود. همچنین بلغارستان بزرگترین تولید کننده ی اسانس اسطوخودوس در جهان است. دانسیته ی این اسانس در حدود ۹ . ۰ دانسیته ی آب است.
این اسانس نیز همچون سایر اسانس ها خالص نبوده و مخلوطی پیچیده از ترکیبات مختلف است. مواد اصلی تشکیل دهنده ی اسانس اسطوخودوس لینالول و لینالیل استاته است. جرم مولی لینالول و لینالیل استات به ترتیب ۱۵۴ و ۱۹۶ گرم بر مول و دمای جوش آنها به ترتیب ۱۹۸ و ۲۲۰ درجه سانتی گراد است.
ت
٣. گشنیز
گشنیز جزء گیاهانی است که از برگ، میوه و ریشه ی آن استفاده های مختلفی می شود. اسانس اندام مختلف این گیاه هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی بسیار متفاوت است. اسانس
میوه ی گشنیز در عطرسازی به کار می رود. اسانس میوهی گشنیز تقریبا یک درصد جرم آن را
تشکیل می دهد.
اسانس برگ گشنیز عمدتا از اسیدهای آروماتیک تشکیل شده است در حالی که اجزاء اصلی تشکیل دهنده ی اسانس میوه ی گشنیز ترکیبات لینالول، پینن و ترپینن هستند. جرم مولی پینن و ترپینن هر دو ۱۳۶ گرم بر مول و دمای جوش آنها به ترتیب ۱۵۵ و ۱۷۳ درجه سانتی گراد است.
۴. نعناع
اسانس نعناع جزء اسانس های پر کاربرد به شمار می رود. جزء اصلی اسانس نعناع کارون است
که ۵۰ الی ۸۰ درصد جرمی این اسانس را تشکیل می دهد. امروزه کاروون از لیمونن سنتز می گردد. جرم مولی کاروون ۱۵۰ گرم بر مول و دمای جوش آن ۲۳۱ درجه سانتی گراد است.
۵. نارنگی
اسانس زرد رنگ نارنگی به روش فشار مکانیکی از پوست این میوه استخراج می گردد، ایران یکی از ده تولید کننده ی بزرگ نارنگی در جهان است و اسانس این میوه در کشور قابل تولید است ولی متاسفانه از این پتانسیل استفاده نمی شود. اجزاء اصلی تشکیل دهنده ی اسانس نارنگی لیمونن و میرسن هستند. لیمونن جزء اصلی اسانس تمام مرکبات است. جرم مولی لیمونن و میرسن هر دو ۱۳۶ گرم بر مول و دمای جوش آنها به ترتیب ۱۷۶ و ۱۶۶ درجه سانتی گراد است. .
۶. پونه
پونه از خانوادهی نعناعیان است و رایحه ای شبیه نعناع دارد. این گیاه بیشتر در مراکش،
اسپانیا و تونس کشت می شود. اسانس آن به روش تقطیر استحصال می شود. اجزاء اصلی تشکیل
دهنده ی اسانس پونه پولگون و منتونه هستند. اسانس پونه به دلیل وجود ترکیب منتو فوران
سمی است و استفاده ی خوراکی از آن حتی در غلظت های پایین بسیار خطرناک است. منتوفوران
ایند بیوشیمیایی از پولگون تولید می شود. جرم مولی پولگون و منتون به ترتیب ۱۵۳ و 154
گرم بر مول و دمای جوش آنها ۲۲۴ و ۲۰۷ درجه سلسیوس است.
۷. جوز هندی
جوز هندی دانه ی درختی به همین اسم است که شکلی شبیه تخم مرغ با طول و عرض حدودا ۲ در ۵ / ۲ سانتیمتر دارد. اسانس آن از همین دانه و به روش تقطیر به دست می آید و علاوه بر عطرسازی، در داروسازی و تولید لوازم آرایشی و بهداشتی نیز به کار می رود. به عنوان مثال در تولید اکثر خمیردندان ها از اسانس جوز هندی استفاده می گردد. رنگ این اسانس زرد کم رنگ است. جزء اصلی اسانس جوز هندی که ۶۰ الی ۸۰ درصد جرمی آن را تشکیل میدهد کامفن می باشد. اجزاء اصلی دیگر برنئول ، پینن و لیمونن هستند. جرم مولی کامفن و برنئول به ترتیب ۱۳۶ و ۱۵۴ گرم بر مول و دمای جوش آنها به ترتیب ۱۵۹ و ۲۱۳ درجه سلسیوس است.
۸. دانه هویج
اسانس دانه ی هویج دارای رایحه ای چوبی و شیرین است که رنگ آن زرد مایل به قهوه ای می باشد. این اسانس به روش تقطیر و از دانه ی خشک شده ی هویج استخراج می گردد. جزء سازنده ی اصلی آن کارو توله است که در حدود ۴۰ درصد جرمی اسانس را تشکیل میدهد. جرم مولی کار و تول ۲۲۲ گرم بر مول و دمای جوش آن ۲۹۵ درجه سانتی گراد است. اجزاء دیگر تشکیل دهنده ی این اسانس دمای جوش کمتری دارند. مهمترین این اجزا عبارتند از کامفن پینن، سابینن، میرسن، لیمونن و گرانیل استات. جرم مولی سابیئن ۱۶۳ گرم بر مول و دمای جوش آن ۱۳۶ درجه سانتی گراد است.
۹. بنفشه
بنفشه جزء گیاهانی است که اغلب به عنوان گل زینتی از آن استفاده می شود . گل بنفشه دارای رنگ
های مختلف مانند زرد، نارنجی، بنفش، قرمز و سفید است. اسانس این گل به روش استخراج با
حلال به دست می آید.
۱۰. آویشن
آویشن گیاهی است که در مناطق گرم و دارای تابش کافی خورشید می روید. این گیاه معمولا
به عنوان ادویه استفاده می شود. اسانس این گیاه به رنگ زرد مایل به قهوه ای است. اسانس
آویشن از مواد مختلفی تشکیل شده است اما اصلی ترین سازنده ی آن که در حدود بیست الی پنجاه
درصد جرمی اسانس را شکل می دهد تيمول نام دارد. تیمول علاوه بر رایحه ی مطبوع خاصیت
آنتی بیوتیک نیز دارد. تیمول به طور خالص به دلیل دمای ذوب بالا (۵۱ درجه سانتی گراد ) به
شکل جامد کریستالی سفید رنگ است. این ترکیب در تولید سیگار نیز به کار می رود. جرم مولی
آن ۱۵۰ گرم بر مول و دمای جوش آن ۲۳۲ درجه سانتی گراد است. علاوه بر تیمول ترکیبات اصلی تشکیل دهنده ی اسانس آویشن عبارتند از: سیمن، میرسن، برنئول و لینالول، سیمن از
یک حلقه بنزن تشکیل شده است که دارای دو گروه متیل و ایزو پروپیل که در موقعیت پارا
نسبت به هم قرار گرفته اند، می باشد. ساختار شیمیایی تیمول نیز شبیه سیمن است با این تفاوت که تیمول دارای یک گروه هیدروکسیل که نسبت به گروه متیل در موقعیت متا قرار دارد، است. جرم مولی سیمن ۱۳۴ گرم بر مول و دمای جوش آن ۱۷۷ درجه سانتی گراد می باشد.
۱۱. لیمو
اسانس لیمو جزء پرکاربردترین اسانس ها می باشد که در صنایع داروسازی، محصولات آرایشی و بهداشتی، تولید عطر، مواد غذایی و نوشیدنی ها به کار می رود. در گذشته قبل از صنعتی شدن تولید سیتریک اسید به روش تخمیر، از لیمو به منظور تولید این ماده نیز استفاده می شد. لیمو بومی آسیا است و هند بزرگترین تولید کننده ی لیمو در جهان می باشد اما در حال حاضر بزرگترین تولید کننده ای اسانس لیمو در جهان آرژانتین است. اسانس لیمو مانند اسانس سایر مرکبات به روش فشار
مکانیکی استخراج می گردد.
۱۲. زیره سبز
زیره ی سبز از گیاهان بومی ایران است که از دانه ی آن به عنوان ادویه در غذاهای مختلف استفاده می شود. اسانس زیرهی سبز به روش تفطير استخراج می گردد و از ترکیبات مختلفی تشکیل شده است. اصلی ترین جزء سازنده ی اسانس زیره ی سبز کومینالدئید است. جرم مولی این ترکیب ۱۴۸ گرم بر مول و دمای جوش آن ۲۳۵ درجه سانتی گراد است. کومینالدئید از نظر ساختار شیمیایی یک بنزالدئید است که دارای یک گروه ایزوپروپیل می باشد. این ترکیب به صورت شیمیایی نیز می تواند از ترکیبی به نام کومن" یا ایزوپروپیل بنزن تولید شود. سایر اجزاء اصلی سازنده ی اسانس زیرهی سبز عبارتند از: پینن، سیمن، ترپینن، فلاندرن، لیمونن و میرسن. فلاندرن با جرم مولی ۱۳۶ گرم بر مول و دمای جوش ۱۷۱ درجه سانتی گراد نسبت به کومینالدئید ترکیب فرارتری است.
امیدوارم که از خواندن خصوصیات این گیاهان استفاده کرده باشید . چنانچه شما نیز اطلاعات تکمیلی در مورد ساختار شیمیایی ، نوع کاربرد و مسائلی از این قبیل را در مورد این گیاهان معطر را می دانید ، تقاضا دارم که آنها را با من و سایر بازدید کنندگان وبلاگ به اشتراک بگذارید .
اگر به دنبال منبعی کامل تر در این زمینه هستید اینجا کلیک کنید .
