روغن ارده کنجد در نظر بسیاری از مصرف کنندگان همان روغن کنجد محسوب میشود و در خرید روغن ارده کنجد خوراکی و درمانی این نظر در بسیاری از خریداران صادق است. اما باید توجه داشت که بین روغن ارده کنجد و روغن کنجد تفاوت وجود دارد.
تفاوت اصلی بین این دو صرفا در نحوه استخراج این دو محصول روغنی است. بر اساس شیوه روغن‌گیری از محصول کنجد، می‌توان دو نوع محصول روغنی را تولید کرد.
کدامیک ارزش دارویی دارد؟
با رجوع به نظر حکما و طبیبان طب سنتی مشاهده میشود، عطاران دوران گذشته نیز به تفاوت بین این دو روغن وقوف کامل داشتند. چراکه بررسی و مطالعه آثار آنان نشان می‌دهد که روغن کنجد به طور کلی جهت مصرف خوراکی مضر و ممنوع است.
موارد استفاده از روغن کنجد در طب سنتی به صورت ضماد است و استفاده خوراکی از آن متداول نبود. متاسفانه به علت عدم آگاهی مصرف‌کنندگان از خواص درمانی و دارویی این دو نوع روغن، شاهد هستیم مراکزی به وسیله دستگاه های روغن‌کشی از دانه کنجد مستقیما برای تولید روغن با نام اشتباه ارده استفاده می‌کنند.
خصوصیت پوسته لزج کنجد در طب سنتی باعث بروز برخی بیماری‌ها میشود که مهمترین و شایع‌ترین آن کبد چرب در افرادی است که از روغن کنجد به صورت خوراکی استفاده کرده‌اند. در حالی که روغن خوراکی پس از تبدیل کردن کنجد به ارده و روغن‌گیری از ارده به دست می آید.
همچنین بخوانید: درمان کرونا با بخور جوش شیرین - دکتر روازاده
روش های روغن گیری از دانه کنجد
همان‌طور که اشاره شد، دلیل اصلی وجه تمایز روغن کنجد از روغن ارده کنجد روش روغن‌گیری از دانه گیاهی کنجد است. به‌طور کلی دو روش برای تهیه روغن کنجد وجود دارد که به‌صورت سنتی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در روش اول که با نام روش گرم شناخته میشود برای افزایش راندمان تولید روغن، کنجد بالای صد درجه سانتی‌گراد گرم میشود. این موضوع باعث شده تا روغن بیشتری تولید شود. اما این روش به علت استفاده از درجه حرارت بالا باعث از بین رفتن بسیاری از خواص روغن خواهد شد. گاهی پدید آمدن انواع سرطان و مشکلات گوارشی و عروقی نتیجه استفاده مستقیم از این نوع روغن‌ها است. در روش صنعتی برای قابل استفاده شدن این روغن‌ها از روش‌های تصفیه صنعتی خاص استفاده میشود.
بنابراین تولید این نوع روغن‌ها صرفا جنبه تجاری دارد و نمی‌توان از آن به عنوان ماده‌ای برای درمان بیماری یا تقویت بدن استفاده نمود.
در روش دوم که به روش سرد موسوم است، میزان درجه حرارت به 40 درجه نمی‌رسد و در برخی موارد از درجه پایین‌تر نیز استفاده میشود. روغن تولیدی در این روش خاصیت آنتی اکسیدانی، طعم و ویتامین‌های خود را حفظ می‌کند. این روش در حقیقت یک روش مکانیکی برای استخراج روغن از دانه کنجد محسوب میشود و روغن به واسطه فشار بر دانه کنجد از آن خارج میشود.
این نوع استخراج روغن از دانه روغنی کنجد امروزه در بسیاری از مراکز تولید روغن انجام میشود در حالی که نمی‌توان آن را جزو روغن‌های خوراکی قلمداد کرد.
کنجد سفید و کنجد سیاه
تفاوت روغن ارده کنجد با روغن کنجد
آنچه از روش پرس سرد منتج شد، همان روغن کنجد است؛ ولی اگر این روش روغن‌گیری در مورد دانه کنجد بو داده یا تفت داده شده اجرا شود، روغن حاصل از این فرآیند، روغن ارده کنجد خواهد بود. ارده در حقیقت از بو دادن یا تفت دادن و سپس آسیاب کردن دانه کنجد حاصل میشود.
برای تهیه روغن ارده با کیفیت، لازم است دانه‌های کنجد خام حداقل به مدت هشت ساعت در آب خیسانده شوند تا آب به‌طور کامل در دانه خام نفوذ نماید. سپس دانه‌ها را در حرارت بالای 300 درجه سانتی‌گراد حرارت می‌دهند. از این طریق دانه کنجد با حفظ تمامی خصوصیات اصطلاحا بو داده میشود.
با آسیاب کردن کنجدهای بو داده شده، ماده خمیری به رنگ کرمی تولید میشود که اصطلاحا به آن ارده می‌گویند. ارده تولید شده به مرور زمان روغن خود را خارج می‌کند که با جمع‌آوری آن روغن ارده کنجد اصلی و با کیفیت را استحصال می‌کنند. اگر اجرای این مراحل دشوار است و از نظر مالی برای شما به صرفه نیست، می‌توانید با خیال راحت خرید روغن ارده کنجد را در عطاری اینترنتی عطارخونه https://attarkhone.com انجام دهید. به دلیل آنکه این مراحل برای حجم انبوهی از کنجد انجام میشود، قیمت روغن ارده کنجد مورد تایید حکیم روازاده در این فروشگاه، بسیار مناسب‌تر از انجام شخصی این کار خواهد بود.
مزایا و معایب روغن ارده کنجد و روغن کنجد
از روغن ارده کنجد در مصارف آشپزی و خصوصا تهیه سالاد استفاده میشود. در حرارت متعادل می‌توان از آن برای سرخ کردن مواد غذایی نیز استفاده کرد. بوی زننده روغن کنجد نیز در روش تولید سرد از بین می‌رود و بویی مطبوع در مصرف روغن احساس میشود. روغن کنجد به واسطه بالا بودن اسیدیته، حاوی بوی نامطبوع است و به هیچ عنوان از آن برای مصارف سرخ‌کردنی استفاده نکنید.
موضوع طعم روغن ارده کنجد در سطح بالایی به ذائقه افراد بستگی دارد. بسیاری از افراد طعم روغن ارده کنجد را بسیار مطلوب می‌دانند و برای برخی استفاده از آن به واسطه طعم و بو مشکل است.
چربی‌ها انواع مختلفی دارند که در طب از آن‌ها به عنوان چربی مضر یا چربی سالم یاد میشود. روغن ارده کنجد، سرشار از چربی‌های دارای حلقه اشباع نشده و غیر اشباع است که این موضوع در سطح بالایی بر سلامت قلب موثر واقع میشود. این موضوع در کنترل میزان کلسترول و چربی بد ارگان‌های بدن نیز موثر است.
مالیدن این روغن به صورت و کف پا در طب سنتی برای ایجاد احساس آرامش و انجام یک خواب کامل قبل از خواب شبانه در کنار سایر تدابیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از روغن ارده کنجد به منظور حفظ بهداشت دهان و دندان نیز از دیگر خصوصیات این روغن است. این راه‌کار از ایام گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت. گذشتگان برای حفظ سلامت دندان و لثه‌ها به جای مسواک زدن با خمیردندان از چرخاندن انواع روغن‌های گیاهی استفاده می‌کردند که رایج‌ترین آن‌ها روغن ارده کنجد بود.
غنای این روغن از عنصر زینک باعث افزایش مقاومت سیستم ایمنی بدن شده و عامل موثری در حفظ و شادابی پوست بدن محسوب میشود. این عنصر در تقویت و استحکام سیستم استخوان‌بندی بدن نیز نقش مهمی دارد.
از روغن ارده کنجد در طب سنتی در هنگام بروز برخی اختلالات گوارشی نظیر یبوست به عنوان ملینی قوی استفاده می‌شد. روغن اردهکنجد باعث افزایش فعالیت های روده‌ای در فرد میشود.
وجود ویتامین‌های گروه B و E و وجود عناصر منیزیم، کلسیم و فسفر سبب شده است که از این روغن در جهت حفاظت از موهای سر در طب سنتی بهره گرفته شود.
مبارزه با رادیکال‌های آزاد روغن ارده کنجد سبب شده است که مصرف آن برای بیماری‌هایی نظیر پارکینسون و سرطان در کنار سایر تدابیر تجویز گردد. خصوصیت آنتی اکسیدانی روغن ارده کنجد آن را در درمان بیماری‌های عصبی و آرتروز نیز مطرح کرده است.
تهیه خمیر ارده به همراه روغن ارده کنجد می‌تواند به‌عنوان غذای مکمل برای کودکان مورد استفاده قرار گیرد. از این مکمل برای افزایش قدرت ایمنی بدن کودکان و جلوگیری از بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی استفاده میشود.
قدرت طعم دهندگی بالای روغن ارده کنجد سبب شده است که کدبانوهای محترم از این روغن در اولویت برای مصارفی چون تهیه سالاد یا انواع خورشت‌ها استفاده نمایند.
در طب سنتی به طور کلی از روغن ارده کنجد به عنوان ملیّن رطوبت‌زا و عامل چاق کننده، رفع کننده صفرای سوخته سودا و درمانی برای تنگی نفس، سرفه خشک، زخم ریه و آسم، تشنج خشک و در نهایت ادرار سوختگی کودکان و سوزش ادرار استفاده میشود.
تاکید طب سنتی در استفاده از مواد غذایی ارگانیک رعایت حالت اعتدال است و تفریط در استفاده از روغن دانه کنجد نیز باعث ایجاد ضرر در ارگان‌های بدن میشود. یکی از شایع‌ترین مضرات روغن کنجد مربوط به نحوه روغن‌گیری از این دانه روغنی میشود.
آنچه طب سنتی برای استفاده از روغن‌های گیاهی تاکید دارد، استفاده سریع از آن‌ها است. در صورت عدم استفاده سریع از روغن دانه کنجد نیز خواص آن به ضرر مبدل خواهد شد. در حال حاضر استخراج روغن از طریق دستگاه‌های دستی و خانگی در کشور ما بسیار رایج است. این موضوع تولید زیاد و نگهداشت طولانی می‌تواند زمینه ایجاد ضرر را در جامعه فراهم نماید.
روغن کنجد استحصالی در روش دستی حاوی موم، صمغ، ذرات ریز خارجی، اسیدهای چرب و رطوبت است که الزاما باید از روغن استحصالی جدا شود. به این عمل عمل تصفیه روغن گفته میشود.
متاسفانه در حال حاضر به این موضوع مهم در استحصال توجه نمی‌شود و این موضوع مضرات روغن کنجد را در سطح قابل توجهی افزایش داده است. چراکه روغن استحصالی در این حالت در اثر هیدرولیز و اکسیداسیون فاسد شده که زمینه ضرر را برای مصرف کننده فراهم می‌آورد.
از مضرات روغن کنجد در استفاده بی‌رویه می‌توان به بروز بیماری شایع کبد چرب غیر الکلی اشاره کرد که در عملکرد طبیعی کبد افراد ایجاد اخلال می‌کند. همچنین روغن کنجد تصفیه نشده، خطر ریسک انسداد رگ‌های قلبی و متعاقب آن افزایش احتمال سکته قلبی را فراهم می‌نماید. این موضوع به دلیل وجود رادیکال‌های آزاد باعث بروز پیری زودرس میشود.
روغن کنجد درمانی به علت پایین بودن نقطه دود برای مصارف سرخ‌کردنی مناسب نیست. این موضوع از مضرات روغن کنجد محسوب میشود و باعث بروز انواع سرطان ها خواهد شد. نگهداری غیر اصولی دانه و روغن استحصالی مضرات روغن کنجد را افزایش می‌دهد؛ چراکه این امکان وجود دارد، مواد کپکی و اسپورهای بسیار خطرناک از طریق دانه و روغن، سلامت افراد را تهدید نماید.
شستشو نکردن دستگاه‌های استحصال روغن کنجد نیز مضرات روغن کنجد را افزایش می‌دهد. این موضوع به واسطه ایجاد آلودگی میکروبی، سیستم دفاعی بدن مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند. شایع‌ترین آلودگی وجود سم آفلاتوکسین است که باعث عدم باروری میشود. توجه داشته باشید که این موارد فقط در روغن کنجد ممکن است پیش بیاید و در مورد روغن ارده کنجد مصداق ندارد.
مضرات روغن کنجد به علت بالا بودن میزان کالری آن در استفاده بی‌رویه به صورت افزایش وزن مصرف‌کننده بروز می‌کند. چاقی مفرط و مشکلات ثانویه از عوارض استفاده مفرط از این روغن هستند.
مصرف بی‌رویه از طریق ایجاد دیورتیکولیت با تاثیر بر انقباظ روده بزرگ سبب ایجاد دل درد و یبوست خواهد شد. آنافیلاکسی مشهودترین حساسیت گزارش شده از مضرات روغن کنجد است که سبب افزایش فشار خون و ایجاد تنگی نفس در فرد میشود و می‌تواند تمامی ارگان‌های بدن را درگیر کند.
از دیگر مضرات روغن کنجد در مورد پوست‌های چرب شایع است که باعث تجمع بیشتر مواد زاید و روغنی در منافذ پوست میشود. این موضوع باعث ایجاد آلودگی‌های باکتریایی و قارچی ثانویه میشود.
استفاده از ارده و مشتقات آن به طور کلی در بارداری ممنوع و مضر است. زیرا احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد. در بیماران مبتلا به اسهال مزمن استفاده از روغن کنجد مضر بوده؛ چراکه این موضوع باعث تشدید بیماری خواهد شد.
به واسطه غنای این روغن از اسیدهای چرب اشباع نشده، جهت جلوگیری از کاهش خاصیت و فساد این روغن، برای نگهداری باید از محل خنک، خشک و به دور از تابش مستقیم نور آفتاب استفاده کنید.
