هدف از این مطلب، بررسی دلایل دوباره جان گرفتن اقتصادی آلمان، بعد از جنگ جهانی است. چگونه آلمانی که تمام صنایع خود را بعد از جنگ از دست داد دوباره جان گرفت و جزو برترین اقتصاد اروپا شد؟ مسیر آلمان برای رسیدن به این جایگاه چی بود؟
آلمان بعدازجنگ جهانی دوم وضعیت اسفناکی داشت درمعاهده ی ورسای100میلیارددلارغرامت برای آلمان تعیین گردید. متفقین بهترین معادن وکارخانه های آلمان راتصاحب کردند و اجناس آلمانی به بازارمتفقین راه نداشت به علاوه متفقین طلاهای موجود درخزانه ی آلمان رابه سرقت برده بودند. درنتیجه بانک مرکزی آلمان برای چاپ پول هیچ پشتوانه ای نداشت. دراثراین اتفاقات اقتصادآلمان دروضعیت وخیمی به سر می برد به طوریکه درسال1919 یک دلار معادل 9 مارک بود و چهار سال بعد یعنی درسال1923 یک دلارمعادل چهارتریلیون ودویست میلیارد مارک بود! یعنی قیمت هاحدودا درروزصدبرابر می شد!
وچاپ اسکناس شبانه روزدرچاپ خانه ها ادامه داشت و مردم اسکناس رابه جای ذغال سنگ استفاده می کردند! یابه عنوان کاغذ دیواری!چنین تورمی راتاکنون هیچ کس در اروپا ندیده بود
درچنین شرایطی بودکه درانقلاب نوامبرسال1919جمهوری وایمار تاسیس شد که عملا کارزیادی نتوانست انجام دهد و متفقین که شرایط آلمان را اینچنین دیدند کمی ازفشارهای خود ازاین کشورجنگ زده کاستند و طرح اقتصادی ویلسون آمریکا نیزبه کمک آلمان آمد و دلار های امریکایی به اقتصاد آلمان سرازیر شد. وضعیت داشت کم کم بهبودمی یافت که بحران سال1930 امریکا به وجود آمد و این باعث بازگشت سرمایه ی سرمایه داران آمریکایی از آلمان به امریک اشد ودوباره اقتصاد آلمان با بحران مواجه شد. این اتفاق باعث امیدواری هیتلر و همکارانش درحزب نازی برای به دست آوردن قدرت شد.
وبه این ترتیب با رویدادن اتفاقاتی که ذکر آن در اینجا مناسب نیست، هیتلر قدرت را به دست گرفت. با روی کارآمدن هیتلر در زمینه ی اقتصاد اهداف زیر دنبال شد.
اهداف عمده عبارت بودند از:جلوگیری ازظهور مجدد ابرتورم، افزایش تولیدکالاهای مصرفی و بالا بردن استانداردهای زندگی . اهم این برنامه های اقتصادی عبارت بود از: حذف تمامی درآمدهای غیرکاری و مصادره کردن رقابت های ناسالم و ختم قاطعانه ی جنگ سودها، ملی سازی همه ی کسب وکارهای شرکت های بزرگ، تسهیم سود در بنگاهای بزرگ، پوشش گسترده ی بیمه ای سالمندی و انجام اصلاحات ارضی متناسب با منافع ملی
درحقیقت اقتصاد آلمان در این برهه از زمان نه کمونیستی بود و نه سرمایه داری. نازی ها معتقد به راه حل سومی بودند که تلفیقی از هر دو بود(رد سرمایه داری ازمنظر سوسیالیستی ورد سوسیالیسم اینترناسونالیستی) از منظر ناسونالیستی آلمانی ها خصوصی سازی راقبول داشتند(اولین خصوصی سازی درجهان راآلمانی ها انجام دادند) امادر راستای منافع ملی و ه رشرکت خصوصی را که فقط منافع خودرادنبال می کرد تهدید به ملی سازی می کردند و شعارکلی اقتصادی آلمان این بود:فعالیت های فردی نبایددرتقابل بامنافع همگانی بلکه می بایست درراستای آن باشد
درنتیجه ی سیاست های شاخت "وزیراقتصاد هیتلر" وتوجه جدی هیتلر به تولیدات صنایع نظامی و استخدام خیل عظیمی از جوانان در ارتش درهمان دو-سه سال ابتدای روی کار آمدن هیتلر و اجرای برنامه ی راینهارت نرخ بیکاری که درسال1933 بیش از30درصد(نزدیک به6 میلیون بیکار) به حدود15درصد(3میلیون بیکار)درسال1934رسید و درسال 1938 بیکاری درآلمان ریشه کن شد!
برنامه راینهارت که درژوئن 1933 اجرا شد عبارت بوداز: توسعه ی گسترده ی زیر ساخت ها ازطریق سرمایه گذاری مستقیم وغیرمستقیم بود(مستقیم سرمایه گذاری دولت در راه های آبی –خطوط آهن و ایجاد جاده و شاهراه وغیرمستقیم شامل کاهش های مالیاتی و اعطای امتیاز های گوناگون برای سرمایه گذاری در این بخش بود)
شاخت ازلغو نظام پایه طلا استفاده کرد تا نرخ های بهره را پایین نگه دارد تا از مزیت کسری بودجه های عظیم استفاده کند که این موجب گردش مالی بهتر و درنتیجه مهار رکود بزرگ اقتصادی آلمان شد ودر نتیجه رشد سالانه GDPآلمان درسال1933 به 9.5 درصد رسید و این روند به هین ترتیب تاسال1938 ادامه داشت و رشد بخش صنعت نیز به 17.5درصد رسید و بدین ترتیب آلمان بالاترین رشد اقتصادی را در میان کشورهای اروپایی آن زمان داشت. این درحالی بودکه متفقین آلمان راتحریم کرده بودند.
به نظر شما در کشور ما هم این وضعیت قابل تکرار است؟ کشوری تحریم شده با منابع طبیعی بسیار بیشتر و اندیشمندانی بسیار با تجربه تر و داناتر؟ چرا ما بعد از چها سال هنوز نتوانستیم کشوری مقتدر بسازیم؟ وجه تمایزی آلمان و ایران در کجاست؟
