یکی از کارهای هیجان انگیز در زمینه نجوم، رصد گذر ماهواره‌هاس، ماهواره‌های "ایستگاه فضایی بین المللی"، تلسکوپ فضایی هابل، ایستگاه بین المللی چینی، ماهواره های استارلینک و ... ماهواره‌های بزرگی هستن که در زمان‌های خاصی نور خورشید رو به زمین منعکس می کنن و حسابی درخشان دیده میشن، بخاطر همین بدون هیچ ابزار خاصی میشه دیدشون و زمان گذرشون از سایت‌های مختلفی قابل پیش‌بینیه. شب‌هایی که برای رصد میریم، دیدن این ماهواره‌ها یکی از بخش‌های پر طرفداره. عکاسی از گذر این ماهواره‌ها لذت خاص خودشو داره و با کمترین امکانات میشه ازشون عکس گرفت. توی این مطلب هدفم صحبت در مورد دیدن و عکس گرفتن از ماهواره‌ها نیست، می‌خوام در مورد یه ماهواره جالب به اسم ماهواره آزمایشی ACS 3 یا Advanced composite solar sail صحبت کنم.
یکی از روش‌هایی که می‌خوان برای سفرهای فضایی طولانی استفاده کنن، استفاده از بادبان‌های خورشیدیه. بادبان خورشیدی انرژی رو مستقیماً از فوتون‌های خورشیدی دریافت می‌کنه و از فشار برخوردشون برای تغییر مدار یا حرکت در فضا بهره می‌بره. این فناوری برای مأموریت‌های طولانی‌مدت و کم‌هزینه بسیار مناسبه و نیازی به سوخت های شیمیایی یا رادیو اکتیو نداره. عملکرد بادبان خورشیدی درست مث کشتی‌های بادبانیه که با دریافت انرژی باد حرکت می کنن. انرژی دریافتی از فوتون‌ها بسیار بسیار کمه ولی بدلیل تعداد بسیار زیاد و پیوسته آنها و با توجه به مساحت زیاد بادبان و سبک بودن ماهواره، قابلیت حرکت رو به ماهواره میده. ماهواره آزمایشی Solar Sail، مساحت صفحاتش 81متر مربع و ارتفاع مداریش در حدود هزار کیلومتره. ظاهراً در نتیجه باز نشدن کامل یکی از بوم‌ها (میله های قطری مربع)، صفحات ماهواره بطور کامل باز نشده و ماهواره در حدود هر شش ثانیه یکبار دور خود می چرخه. ابعاد بسته بندی شده ماهواره در زمان ارسال در حدود بیست تا سی سانتیمتر بوده (برگرفته از کانال تلگرامی هفت آسمان). این ماهواره گامی مهم برای آینده سفرهای فضاییه و نشون میده که چطور میشه از انرژی‌های طبیعی و فراوون مث نور خورشید برای حرکت در فضا استفاده کرد. شاید روزی همین بادبان‌های خورشیدی، مسیر ما را به دوردست‌ترین نقاط کهکشان باز کننه و مارو ورداره و ببره (کی با من میاد؟).
اگه یادتون باشه، عکس‌هایی که از ماهواره‌هایی مثل ایستگاه فضایی بین‌المللی یا تلسکوپ فضایی هابل می‌ذاشتم، همیشه مسیر حرکتشون توی عکس به شکل یه خط صاف و ممتد ثبت می‌شد. اما اینجا ماجرا یه ذره متفاوت و جذابه! چون "بادبان خورشیدی" هر حدود 6 ثانیه یه دور می‌چرخه، وقتی بهش نگاه می‌کنیم، انگار هی نورش کم و زیاد میشه. این یعنی توی عکس‌هایی با نوردهی طولانی (مثلاً حدود 20 ثانیه)، دیگه اون خط صاف و ممتد رو نمی‌بینیم و مسیر حرکتش توی عکس به شکل یه خط منقطع ثبت میشه. انگار داره چشمک می‌زنه و یه امضای خاص توی آسمون از خودش جا می‌ذاره! این اتفاق شاید یه نقص فنی به نظر بیاد، ولی یه ویژگی جالب و خاص ایجاد کرده که حسابی عکس‌ها رو متفاوت می‌کنه!
این عکسو 15 دی ماه امسال (1403) گرفتم. توی این عکس، مسیر حرکت "بادبان خورشیدی" رو می‌بینین که داره از صورت فلکی چشم‌نواز برساووش (پرسیوس) عبور می‌کنه. انگار داره توی ستاره‌های این صورت فلکی رقص نور راه میندازه! سمت راست تصویر هم می‌تونین خوشه پروین، این خوشه ستاره‌ای معروف و افسانه‌ای رو تماشا کنین که مثل یه جعبه جواهر، ستاره‌های درخشانش رو به رخ آسمون می‌کشه.
یه سری از عکس‌های گذر ماهواره‌های مختلف:
این عکس خیلی قدیمیه، سالشو یادم نیست، برای اون موقع‌هاس که مشخصات رو توی عکس‌ها نمی‌نوشتم، از حیاط خونه پدری گرفتم. ایستگاه فضایی بین المللیه، همونطور که می‌بینین مسیر حرکت 30 ثانیه‌ای اون بصورت یه خط مستقیم و ممتد توی عکس افتاده:
این عکس تلسکوپ فضایی هابله، چون نورش از ایستگاه فضایی بین المللی کمتره، یکم عکس گرفتن ازش سخت تره. از کنار صورت فلکی سگ و ستاره درخشان شباهنگ یا شَعرای یَمانی رد شده:
ایستگاه فضایی بین المللی که از صورت فلکی دب اکبر رد شده:
20 ثانیه از مسیر گذر ایستگاه فضایی بین المللی، نخل و ستاره زیبای Arcturus، نگهبان شب یا سِماک رامِح:
گذر ایستگاه فضایی بین المللی، نخل و ستاره Vega یا نثر واقع:
تلسکوپ فضایی هابل:
بازم ایستگاه فضایی بین المللی با نخل (توی توضیحات عکس، ماه هم نوشته که اشتباهه). رنگ نارنجی پایین عکس بخاطر آلودگی هوا و آلودگی نوری شهر اهوازه که متاسفانه بدجوری برای گرفتن عکس‌های نجومی مشکل سازه:
عکس ماه و ایستگاه فضایی بین المللی اینه:
اینم عکس دنباله داره سوچینشان اطلس که مهرماه امسال مهمان آسمون بود. با این آلودگی نوری و از وسط شهر، این بهترین عکسی بود که تونستم ازش بگیرم (جای این عکس اینجا نبود، چون دوستش داشتم و 80 هزار سال دیگه می تونم دوباره ازش عکس بگیرم، چپوندمش بین عکس‌های ماهواره):
پ.ن: بعد از مدت‌ها یه پست گذاشتم. امیدوارم دوباره ضد حال نخورم و ادامه بدم، تصمیم گرفتم بازم از شدت ایده‌آلیست بودنم کم کنم و بنویسم، کی به کیه، بذار تعداد پست ها زیاد بشه و فضای هارد ویرگول گرفته بشه، بذار نوشته‌هام توی پست های زیاد گم بشه.
عذر نوشت: از همه دوستان که نه دیگه لایکشون می‌کنم و نه کامنت می‌ذارم شرمنده. ایشالا درست میشم.
هوش مصنوعی نوشت: این پست رو کمی با چت جی پی تی درست و راست کردم.
آموزش نوشت: در مورد ماهواره‌ها، رصد و عکاسی از اونا، کارگاه‌ها و وبینارهای مختلفی داشتم، پاور پوینت یکیشونو می‌تونین از اینجا دانلود کنین. اینم هست یکم مطالبش متفاوته. البته پاورپوینت ها قدیمیه و زیاد خوشگلاسیون روش انجام نشده. سایت www.heavens-above.com که مرجع خوبیه و در پارپوینت توضیح داده شده، کمی تغییر کرده و اطلاعات بیشتری بهش اضافه شده و ممکنه با توضیحات داخل ارائه یکی نباشه. اما مشکلی نیست و به راحتی می تونین ازش استفاده کنین.
