علت نامگذاری روز علوم آزمایشگاهی
سی‌ام فروردین ماه هر سال مصادف است با روز علوم آزمایشگاهی می باشد و علت نامگذاری این روز از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تقدیر از مقام شامخ حکیم احمد گرگانی (جرجانی)، طبیب و پزشک حاذق و برجسته قرون پنج و شش هجری ملقب به «حکیم جرجانی» است. ایشان آزمایشگر، پژوهنده، پزشک نابغه و تیزهوشی است که پزشکی تنها یکی از دانش‌های او بود.
زین الدین ابوالفضائل اسماعیل بن حسین جرجانی معروف به سید اسماعیل پزشکی ایرانی بود که به عربی و فارسی می نوشت. او در ۴۳۴ قمری در شهر گرگان بدنیا آمد و در دربار خوارزم برآمد و در ۱۱۳۵–۱۱۳۶میلادی مطابق با ۵۳۱ قمری، در مرو درگذشت.
طبیب زبردست گرگانی ، در سال 504 هجری رهسپار خوارزم و دربار قطب الدین محمد سرسلسله خوارزمشاهیان که دربارش مجمع فضلا و دانشمندان بود شد. وی در خوارزم مسئولیت بیمارستان بزرگ آن دیار را پذیرفت .حکیم سید اسماعیل جرجانی در اولین سال حضورش در خوارزم تدوین کتاب عظیم خود ذخیره خوارزمشاهی را که مشتمل بر 750 هزار اصطلاح مرتبط با علم پزشکی بود به پایان برد.
جرجانی علاوه بر ذخیره خوارزمشاهی دارای آثار دیگری در زمینه علم پزشکی همچون خفی علایی ، طب الملوکی ، الاغراض الطبییه و یادگار نیز می باشد که بسیاری از آنان راهگشای طبیبان آن عصر و نیز مشخص کننده روش پزشکان گذشته برای طبیبان فعلی می باشد . از این روست که بسیاری جرجانی را در ترازوی زمان یکی از بزرگترین پزشکان آن عصر دنیا نامیده اند .
تاریخچه رشته علوم آزمایشگاهی در ایران
آموزش رشتۀ علوم آزمایشگاهی در ایران از حدود سال ۱۳۳۰ آغاز گشت. در این سال یک دورۀ۶ ماهه ایجاد شد که افراد پذیرفته شده در این دوره پس از اتمام آن بعنوان کمک تکنیسین آزمایشگاه دریافت می‌کردند. داوطلبان ورود به این دوره می‌بایست دارای مدرک دیپلم می‌بودند.
در سال ۱۳۳۹ دورۀ سه سالۀ تخصص علوم آزمایشگاهی برای صاحبان مدرک دکترای حرفه‌ای به وجود آمد. همچنین از سال ۱۳۴۰ دورۀ شش ماهۀ تربیت کمک تکنیسین به دوره‌های یک ساله ودو سالۀ تربیت تکنیسین علوم آزمایشگاهی تبدیل شد. از سال ۱۳۴۴ به بعد نیز بعضی از دانشگاه هااز جمله تبریز، تهران و ملی (شهید بهشتی فعلی) اقدام به پذیرش دانشجوی کارشناسی علوم آزمایشگاهی از طریق کنکور سراسری نمودند.
از سال ۱۳۵۳ بنا به مصوبۀ شورای تخصصی آموزش پزشکی دورۀ آسیب‌شناسی بالینی (کلینیکال پاتولوژی) توسط دانشکده‌های پزشکی دانشگاههای ملی (شهید بهشتی فعلی)، تهران، شیراز، مشهد، اصفهان و تبریز دایر شد. در همین سال دانشکدۀ بهداشت دورۀ کارشناسی ارشدرشتۀ پاتوبیولوژی (علوم آزمایشگاهی) را با گرایش‌های انگل‌شناسی، قارچ‌شناسی، میکروب‌شناسی و بیوشیمی دایر کرد.
در ایران دوره کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی از سال 1347 در دانشگاههای تهران، شیراز، اصفهان، تبریز، اهواز و…. تاسیس گردید که بعد از انقلاب فرهنگی به صورت کاردانی و کارشناسی ناپیوسته در آمد. بعد از انقلاب به دلیل کمبود مسول فنی آزمایشگاه رشته دکتری حرفه ای علوم آزمایشگاهی راه اندازی شد که کاردان های آزمایشگاه با امتحان وارد مقطع دکتری این رشته شده و با فراغت از این مقطع مستقیما مسولیت فنی آزمایشگاه را متقبل می شدند، منتهی این دوره مدت کوتاهی ادامه داشت و پس از مدتی به حالت کارشناسی پیوسته برگشت داده شد و رشته دکتری حرفه ای آزمایشگاه به طور کل از دانشگاههای کشور حذف گردید.
از سال 1385 نیز مقطع کاردانی این رشته حذف شد و دانش آموزان با قبولی در کنکور مستقیما وارد مقطع کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاه می شوند.
