همه ما انسان‌ها برای گذران زندگی به یک سری احتیاجات مانند خوراک، پوشاک، مسکن و سرگرمی نیاز داریم. و اکثر این موارد با پول به دست می‌آیند. مسلما برای به دست آوردن پول هم به کار یا شغل نیاز داریم تا بتوانیم هر چه را که می‌خواهیم تهیه کنیم؛ اما آیا هر کاری که از طریق آن پول به دست بیاوریم شغل محسوب می‌شود؟ مثلا ممکن است در ازای دزدی یا گدایی هم پول به دست بیاوریم، اما آیا کار درستی است و اصلا شغل محسوب می‌شود؟ مسلما نه! پس شغل تعریف خاص خود را دارد و شاغل هم فردی با ویژگی‌های خاص است.
تا به حال به این فکر کرده‌اید که شغل با حرفه چه فرقی دارد؟ فرصت شغلی چیست و چه تفاوتی با موقعیت شغلی دارد؟ با من همراه باشید تا به جواب همه این سوالات برسید.
وقتی سوال شغل چیست مطرح می شود، همه فکر می‌کنند که با مفهوم ساده‌ای روبه‌رو هستند که مشخص و واضح است؛ اما آیا تعریفی هم برای این واژه دارند؟ خود شما چطور؟ برای تعریف شغل چه جمله یا توضیحی دارید؟ وقتی کلمه job یا occupation را در فرهنگ لغت پیدا می‌کنیم، به چنین تعاریفی می‌رسیم:
افراد متخصص یا نهادهای مختلف تعریف خاصی از کار، شغل و شاغل ارائه می‌دهند. مثلا مرکز آمار ایران چنین تعریفی ارائه داده است:
به هر فعالیت اقتصادی، فکری یا جسمی که برای کسب درآمد - چه نقدی و چه غیر نقدی - انجام می شود و طی آن محصول یا خدماتی ارائه می شود، کار می گویند.
بنابراین افراد شاغل به طور کلی در دو دسته قرار می‌گیرند:
خب تا اینجا در مورد شغل صحبت کردیم، اما در مورد تعریف شاغل اختلافات زیادی وجود دارد. مثلا مرکز آمار ایران ادعا می‌کند که یک تعریف بین‌المللی و استاندارد ارائه داده است، اما وقتی به تعریف نگاهی می‌اندازیم، می‌بینیم که با واقعیت‌های جامعه همخوانی ندارد.
مرکز آمار ایران چنین تعریفی برای افراد شاغل ارائه داده است:
افراد شاغل، اشخاص ۱۵ سال به بالا هستند که بر اساس تعریف کار در طول یک هفته حداقل یک ساعت کار کرده باشند یا به عللی به طور موقت کار خود را رها کرده باشند.
اما مرکز آمار ایران به چنین تعریفی هم بسنده نمی‌کند و به یک سری افراد که بدون مزد نیز کار می‌کنند، شاغل می‌گوید. مثلا فردی که برای یکی از اعضای خانواده یا فامیل خود کار می‌کند ولی مزدی دریافت نمی‌کند.
بر این اساس یک سری از افراد اشتغال ناقص دارند. یعنی افرادی که:
در طول یک هفته در محل کار حاضر یا غایب بوده‌اند و به عللی مانند رکود اقتصادی، رکود کاری، کم بودن ساعت کاری، پیدا نکردن شغلی با ساعت کاری بیشتر و … کمتر از ۴۴ ساعت کار می‌کنند و می‌توانند در طول هفته کار اضافی هم انجام دهند.
خب اگر بخواهیم طبق تعریف مرکز آمار ایران به این مسئله نگاه کنیم، تقریبا همه افراد جامعه شاغل محسوب می‌شوند. حتی پسر بچه‌ای که چند ساعت در هفته در مغازه سلمانی پدرش کار می‌کند و کار او تنها تی کشیدن و گردگیری مغازه است!
این تعریف تنها برای گرفتن آمار مفید است و به کار یک مدیر منابع انسانی نمی‌آید. پس مجبوریم به تعریف‌های دیگری که در سطح بین‌المللی عنوان شده‌اند، رجوع کنیم. طبق تعریف سازمان بین‌المللی کار (ILO) انواع شغل در دنیا تعریف متفاوتی با تعریف مرکز آمار ایران دارد:
کار فعالیتی است که افراد با هر سن و جنسیتی و با هدف تولید یک محصول یا ارائه خدمات انجام می‌دهند. این فعالیت برای خود شخص یا افراد دیگر ارزش، فایده یا آورده‌ای دارد. کار زمانی معنی دارد که استخدام نیز وجود داشته باشد.
در این تعریف صحبتی از قانونی بودن یا رسمی و غیررسمی بودن نیست. در ضمن کارهایی که مخصوص خود شما است و سایر افراد نمی‌توانند به جای شما انجام دهند، کار محسوب نمی‌شود. مثلا تمیزکاری مغازه، خوابیدن یا وقت‌گذرانی.
سوال دیگری که ممکن است پیش بیاید این است که یک فرد می‌تواند چند شغله باشد؟ مسلما بله. حتی اگر یک فرد کاری مشابه را برای دو شرکت یا سازمان متفاوت انجام دهد، دو شغله محسوب می‌شود.
به طور کلی شغل ترکیبی از
است که در یک سازمان به فرد داده می‌شود.
