قرآن کریم حقیقتی زنده و باشعور است که با مخاطب خویش ارتباط برقرار می کند و با انسانی که همدم اوست و با او حشر و نشر دارد رفیق میشود.اُنس با قرآن در صورتی معنای حقیقی خود را پیدا میکند، که انسان قرآن را زنده و باشعور بداند و بیابد. شاید باور این مسئله برای ما کمی سخت باشد که همین قرآنی که در محضر او قرار داریم و آن را به دست میگیریم و تلاوت می کنیم، موجودی حی و زنده است که با مخاطب خویش ارتباط برقرار میکند، اما حقیقت این است که قرآن حیات دارد و این مرتبه ی ظاهری کلمات و الفاظ قرآن نسبت به حقیقت قرآن همچون نسبت بدن است برای روح.
خدای متعال می فرماید: «اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ.نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ» - آل عمران، آیات 2 و 3 - این کتاب از طرف خداوند «حَيُّ الْقَيُّومُ» به سوی شما آمده است و وقتی اسم حَيُّ الْقَيُّومُ خداوند تجلی می کند، قرآن کریم مظهر آن خواهد بود. پس این کتاب حیّ است. اگر نگاه به قرآن به عنوان یک حقیقت زنده باشد، اوضاع و احوال ما با این نگاهی که امروز نسبت به این کتاب الهی داریم، خیلی متفاوت خواهد شد.
تصور کنیم قرار است در محضر یکی از اولیا الهی قرار بگیریم. قبل از رسیدن به محضر او چقدر خودمان را برای این حضور آماده می کنیم و در لحظات حضور چقدر مراقبت می کنیم و توجه داریم که رفتار نامناسبی از ما سر نزند. حال در نظر بگیریم که هم اکنون در محضر نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) و یا یکی دیگر از حضرات معصومین (علیهم السلام) حاضر هستیم، قطعا نوع رعایت ادب و ارتباط ما به گونه ای دیگر خواهد بود. همین آمادگی و مراقبت باید در مورد قرآن کریم که مظهر حیات مطلق خداوند متعال است و بدون واسطه برای ما تجلی کرده نیز رعایت شود.
به راستی مگر میشود انسان در برابر یکی از اولیاء الهی قرار بگیرد، امّا ادب حضور در محضرش را رعایت نکند؟! حال اگر قرآن را چنین دیدیم، نحوه ی قرار گرفتن در برابرش به همین نسبت تغییر خواهد کرد.
اگر این باور در ما تقویت شود که قرآن حقیقتی زنده و با شعور است، با قرآن رابطه دو طرفه برقرار می کنیم، با قرآن رفیق می شویم و قرآن بهترین رفیق شفیق ما در پستی ها و بلندی ها و تنهایی و سختی ها زندگی خواهد بود. در این صورت رابطه ما و هر یک از آیات قرآن، بر اساس پاسخگویی یک موجود زنده به خواسته و نیاز ما خواهد شد.
اساساً امکان ندارد که موجودی زنده و حکیم باشد امّا در ارتباط با یک موجود زنده ی دیگر مطالبی بگوید که با نیاز ها و خواسته ها و گفته های فرد مقابل، بی ارتباط است. اگر این مطلب را پذیرفتیم، آنگاه گفت و گو و مخاطبه با قرآن معنا پیدا خواهد کرد و خواهیم دید که قرآن مطابق نیاز های ما به گفت و گو می نشیند و به ما پاسخ می گوید.
در روایت زیبایی از وجود مبارک امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمودند: «إنَّ القُرآنَ حیٌ لا یَمُوت» قرآن حقیقت زنده ای است که نمی میرد و آیات قرآن نیز زنده هستند و نخواهند مرد.
