دوران تحصیل در دانشگاه برای بسیاری از دختران شریفی، نقطه‌ی عطفی طلایی محسوب می‌شود. منطقی است که گذراندن این دوران با تجربیاتی مملو از نشاط، آینده‌ی درخشان‌تری را برای این دانشجویان ترسیم می‌کند. بررسی تحصیلات و دانشگاه در کنار عوامل فردی و اجتماعی موثر در نشاط دانشجویان دختر، انگیزه‌ی ما از این نظرسنجی بود. در اینجا، به مرور نتایج حاصل می‌پردازیم.
شریفی درس‌خوان
برای یک شریفی، درس و تحصیل بخش مهمی از زندگی محسوب می‌شود. دانش آموزان دیروز که در مسیر از پیش تعیین شده‌ی تحصیل قرار گرفته بودند، امروز در جایگاه یک دانشجو بهتر می‌توانند بگویند که تحصیل، به عنوان یکی از مسیرهای موجود برای بروز و ظهور استعدادها، چقدر در رضایت و نشاط شان در زندگی نقش دارد؟ نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد، 42 درصد از دختران مشارکت کننده، تحصیل را مقدمه‌ای برای بسیاری از موفقیت‌های زندگی خود می‌دانند. جالب است که 36 درصد هم معتقدند که درس خواندن یکی از لذت‌بخش‌ترین کارهای دنیاست. تاثیر تحصیل در جایگاه اجتماعی افراد هم در 16 درصد آنان مشهود است. حدود 66 درصد از جامعه‌ی آماری این نظرسنجی، رشته خود را با علاقه انتخاب کرده‌اند. البته به نظر می‌رسد، بازار کار رشته هم عامل مهمی در انتخاب‌شان بوده است. گاهی علاقه از رشته، به علاقه به دانشگاه تغییر پیدا می‌کند و اولویت ادامه تحصیل می‌شود. با توجه به اینکه 82 درصد این دختران اکنون، از رشته‌ی خود رضایت دارند، احتمال می‌رود که گزینه‌هایی همچون ادامه تحصیل و اشتغال در حوزه‌ی رشته‌ی تخصصی، روی میز زندگی پرنشاط آن‌ها باشد.
دانشگاه تمام می‌شود، داستان شروع می‌شود
در نظرسنجی از دانشجویان خواسته شد تا بین 7 موقعیت، اولویت بگذارند و بگویند بعد از دانشگاه، چه جایگاهی برایشان رضایت‌بخش است و منجر به نشاط در زندگی می‌شود. دور از انتظار نیست که دختران تحصیل‌کرده در دانشگاه صنعتی تراز اول کشور، جایگاه مدیرعاملی یک شرکت در ایران را به عنوان اولویت اول خود انتخاب کنند. جایگاه دوم مربوط به موقعیت همسری و ادامه تحصیل در دانشگاه صنعتی شریف صورت مشترک است. شاید بتوان گفت از دیدگاه دختران شرکت‌کننده در نظرسنجی، پذیرش نقش همسری در زندگی منافاتی با ادامه تحصیل ندارد و اساسا جمله‌ی معروف "من قصد ازدواج ندارم؛ می‌خواهم ادامه تحصیل بدهم!" منسوخ شده است. تا اینجا، دختران دل‌شان به ماندن در وطن بود اما از آنجا که ورود به دانشگاه شریف، با دریافت کارت طلایی اپلای همراه است، ادامه تحصیل در خارج از کشور به عنوان اولویت سوم دانشجویان مشتاق علم و پیشرفت معرفی می‌شود. تدریس، چاشنی زندگی دانشجویان شریفی است. کمتر دانشجویی در شریف پیدا می‌شود که تدریس نکرده باشد. دختران شریفی در این نظرسنجی ترجیح می‌دهند شغل معلمی را در اولویت چهارم خود قرار دهند و چاشنی‌گونه از آن لذت ببرند. با توجه به اینکه افراد در کشوری کار می‌کنند که در آنجا زندگی می‌کنند، به نظر می‌رسد این دختران، اولویت پنجم خود را به کار در یک شرکت اروپایی و یا از دید کامل‌تر، زندگی در یک کشور دیگر اختصاص می‌دهند. و اما جایگاه ششم... با توجه به اینکه ازدواج به عنوان اولویت دوم دختران در این جامعه‌ی آماری پس از اتمام دانشگاه مطرح شده است، طبیعی است که مادر شدن، در اولویتهای بعدی آن‌ها قرار گیرد. از سوی دیگر، بسیاری از دانشجویان دانشگاه، پس از اتمام دوران تحصیل، مشغول بازنگری گذشته و تصمیم برای آینده می‌شوند. به نظر می‌رسد دختران برای پذیرش نقش مادری، نیازمند فرصت بیشتری هستند.
اگر دانشگاه نمی‌آمدم...
جایی مشغول به کار بودم یا به کارهای هنری می‌پرداختم...این، دیدگاه دختران شریفی مشارکت کننده در شرایطی است که به دانشگاه وارد نمی‌شدند. طبع هنرمندانه‌ی دختران در کنار اشتیاق به کارگیری ذهن جست‌وجوگرشان در کار و ارضای حس مفید بودن در جامعه، این دیدگاه را رقم می‌زند. همکاری با خیریه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد، سومین انتخاب این افراد است و ازدواج، با فاصله‌ای نزدیک از آن، چهارمین احتمال آن‌ها بدست آمده است. با وجود انتخاب ورزشکار بودن و کارآفرین بودن توسط برخی دختران، پایین بودن درصد این دو موقعیت، شاید یادآور پایین بودن فعالیت‌های فیزیکی آن‌ها و مشارکت کم‌رنگ آن‌ها در فضای کارآفرینی باشد. نکته بسیار جالب در پاسخ چند نفر از دانشجویان این است که حتی فکر کردن به اینکه وارد دانشگاه نشوند، برایشان مشکل است. به نظر می‌رسد هر دانشجوی شریفی، دوران مدرسه را با رویای دانشگاه سپری کرده است.
دانشگاه بانشاط این شکلی است
دختران در این نظرسنجی معتقدند ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای داشتن دانشگاهی بانشاط، موثرترین راه است؛ یعنی وجود اساتید و مسئولین صمیمی و دلسوز. شاید بتوان گفت نشاط امری جاری در اعضای دانشگاه است و همه افراد در شکلگیری این فضا سهیم هستند. همچنین، امکانات و تجهیزات مناسب، زمینه را برای رشد و افزایش سطح علمی و شکوفایی استعدادهای دانشجویان فراهم می‌کنند و نشاط دانشجویان را به ارمغان می‌آورند. با توجه به اینکه 71 درصد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی از دختران فعال فرهنگی دانشگاه هستند، عامل موثر دیگر در نشاط دانشجویان، پویایی فضای فرهنگی- اجتماعی دانشگاه مطرح شده است. بنابراین، توجه مسئولین به این امور و حمایت مادی و معنوی از چنین فعالیت‌هایی، می‌تواند انگیزه و نشاط بیشتری در دختران ایجاد کند.
الا بذکرا... تطمئن القلوب
طبیعی است که وقتی 50 درصد دختران مشارکت‌کننده، حضور خدا را در تمام لحظات زندگی‌شان احساس کنند، در شرایط اضطراب و نگرانی نیز، اولین پناهشان باشد. دوستان، دومین افرادی هستند که به آرامش این جمع از دختران دانشگاه کمک می‌کنند. و اما هیچ‌کس! در مرتبه سوم، دانشجویان مذکور ترجیح می‌دهند این شرایط سخت را در درون خودشان حل کنند و به تنهایی از پس آن بربیایند. بالاخره نوبت به پدر و مادر می‌رسد. اینکه این دختران، در چنین موقعیتی، خود و هم‌سالان‌شان را به والدین خود اولویت بدهند، می‌تواند به خاطر تفاوت نسل و تغییر دغدغه‌ی آن‌ها نسبت به پدر و مادرشان باشد. البته به نظر می‌رسد مشغله‌ی زندگی امروز، فرصت ارتباط عاطفی بیشتر اعضای خانواده را هم کم کرده است. فراموش نکنیم که تحت هر شرایطی، آغوش والدین پس از خداوند، امن‌ترین و آرامش‌بخش‌ترین آغوش دنیا است. خواهر و برادر و مشاور، اولویت بعدی دختران در شرایط سخت است.
جنس مخالف!
در میان دختران شرکت‌کننده، 19 درصد معتقدند که دوستی با جنس مخالف، روش مناسبی برای شناخت در جهت ازدواج است. 13 درصد، عامل موثری در رشد و پیشرفت خود می‌دانند و 8 درصد، به نقش این دوستی در روحیه و نشاط خود اشاره می‌کنند. در مقابل، 48 درصد آنان، این دوستی را مخرب و همراه با مشکلات زیادی می‌دانند. در این میان، بعضی معتقدند که داشتن تعاملات اجتماعی با آقایان در دانشگاه ضمن حفظ موازین و حدود شرعی، می‌تواند امری سازنده باشد و به این ترتیب، افراد نحوه رفتار در فضای اجتماع را می‌آموزند. از دیدگاه برخی دختران هم، تفکیک جنسیتی در روابط دوستانه معنایی ندارد و اصل رفاقت مطرح است. اینکه افراد با داشتن تعامل سازنده، چگونگی زندگی در جامعه را یاد بگیرند، امری پسندیده به نظر می‌رسد ولی فرض یکسان دانستن دوستی با هم‌نوعان و جنس مخالف، به دلیل تفاوت‌ها و ویژگی‌های ذاتی زنان و مردان، نمی‌تواند درست باشد. انگیزه‌هایی همچون ازدواج، رشد و پیشرفت و نشاط، هر چند با نیت درست و سازنده‌ای همراه باشند، اما نمی‌توانند خطر آسیب‌های ناشی از چنین روابطی را توجیه کنند.
نشاط آور و آنتی نشاط
عوامل مختلفی در افزایش و کاهش نشاط افراد موثر است که در این نظرسنجی به بررسی چند مورد پرداختیم و نمودار هر یک را جهت مشاهده آورده‌ایم. داشتن برنامه در زندگی روزانه یکی از عوامل موثر در پیشبرد اهداف افراد محسوب می‌شود و همین امر موجب افزایش نشاط در زندگی است. در این میان، اختصاص زمانی برای حضور در مراسم‌های مذهبی و تقویت بعد معنوی، می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش استرس‌ها و فشارهای روانی زندگی روزمره و برخورداری از نشاطی پایدار داشته باشد. از سوی دیگر، آرزوهای دور و دراز و بالا بودن احتمال نرسیدن به آن‌ها، زمینه‌ای برای کاهش انگیزه و نشاط در زندگی ایجاد می‌کند. به موازات این امر، توجه بیش از حد به موفقیت و شکست دیگران، فرد را در یک فضای پراضطراب مقایسه‌ای قرار می‌دهد و منجر به عدم رضایت همیشگی او از وضعیت فعلی خود و کاهش نشاط فرد می‌شود.
خوابگاه تجهیز باشد، نشاطش برقرار می‌شود
53 درصد دختران خوابگاهی در جامعه‌ی آماری این نظرسنجی، معتقدند که حس استقلال بیشتری را در خوابگاه تجربه کرده‌اند و توانایی‌شان برای اداره‌ی زندگی‌شان بیشتر شده است. همچنین، 25 درصد آنان نیز با وجود شرایط سخت، تجربه‌ی خوبی در زندگی با هم‌سالان خود داشته‌اند. 22 درصد از این دختران هم متحمل فشار قابل توجهی در خوابگاه هستند و این شرایط از نظر روحی و جسمی بر آن‌ها اثر گذاشته است. این نتیجه در نظرسنجی قابل تامل است که افرادی که بیرون از دانشگاه، خانه اجاره کرده‌اند، معتقدند زندگی در این شرایط هم سخت است ولی از خوابگاه بهتر است. اینکه مجموعا درصد مورد قبولی از دختران مشارکت‌کننده در خوابگاه، رضایت نسبی دارند، مسرت‌بخش است اما باید توجه داشت که بخش مهمی از نشاط دختران در دانشگاه، به محیط زندگی‌شان وابسته است. داشتن امکانات مناسب در خوابگاه مانند سالن ورزشی و کتابخانه مناسب و غیره، اولین خواسته‌ی این جمع از دانشجویان از یک خوابگاه با نشاط است. مسائل صنفی دیگری مانند تعداد افراد در هر اتاق، ساعت رفت و آمد، صمیمیت مسئولین خوابگاه با دانشجویان و آموزش مهارت‌های زندگی به دختران، از جمله موارد مهم در نشاط از دیدگاه این جمع از دانشجویان خوابگاه است.
کلام آخر...
دختران، یا به عبارت دیگر، مادران آینده، بخش مهمی از جامعه را تشکیل می‌دهند که سلامت روحی و روانی آن‌ها، نقش مهمی در سلامت اجتماع دارد. دانشگاه به عنوان مرحله‌ی گذار بسیاری از دختران به فضای جامعه، به سهم خود، موظف به برقراری و گسترش روحیه‌ی نشاط در آن‌ها است. تامین امکانات سخت‌افزاری، یکی از راهکارهای انجام این مسئولیت است. در حالی‌که، شیوه‌ی تعامل مسئولین و اساتید دانشگاه با دختران، خود، سهم قابل توجهی در نشاط آن‌ها دارد. ناگفته نماند که داشتن روحیه‌ی با نشاط، نیازمند تلاشی درونی و خودجوش در دختران است که این امر با آگاهی از خود و جامعه، تقویت عوامل نشاط و حذف تدریجی موانع نشاط در زندگی امکان‌پذیر است.
