آغاز ماه قمری
صورت رایج و مرسومی که از زمان‌های گذشته بوده، به این صورت است که در نزدیکی ماه قمری هر شبی که بتوانیم برای اولین بار هلال ماه را ببینیم، فردای آن شب، اولین روز ماه قمری پیش رو محاسبه خواهد شد.
و این نکته را هم اضافه کنم که با وجود پیشرفت‌هایی که در عصر جدید با آن روبرو هستیم، همچنان این امکان وجود ندارد که بتوانیم به صورت دقیق آغاز ماه را پیش‌بینی کنیم. علت این مسئله هم متغیرهای مختلفی است که تاثیرگذارند از جمله فاصله‌ی ماه از خورشید، اختلاف ارتفاعش، سن ماه و ...
جمیع این موارد باعث شدند تا منجم‌ها صرفا بتوانند احتمال رویت را مورد بررسی قرار بدهند. به عنوان مثال این مسئله را ما می‌دانیم که در بعضی نقاط کره‌ی زمین احتمال رویت بالاست و با قطعیت می‌توان گفت که هلال ماه دیده می‌شود. یا در بعضی نقاط هم احتمال رویت آن‌قدر پایین است که با قطعیت می‌توان گفت که هلال ماه دیده نمی‌شود. اما برای همه نقاط هنوز امکان‌پذیر نیست.
چرا برای روز اول ماه قمری اختلاف نظر وجود دارد؟
عربستان سعودی سال‌هاست که رویت هلال را به معنای دیدن واقعی ماه لحاظ نمی‌کند بلکه تقویم رسمی آن‌ها بر مبنای این است که ماه از مقارنه عبور کرده باشد و بعد از غروب خورشید بتواند بالای افق مکه باشد. که این مسئله قابل پیش‌بینی است و با محاسبات نجومی برای حتی صد سال بعد را هم می‌توان پیش‌بینی کرد. این اما به معنای دیدن ماه نیست.
و از اینجا به بعد مسئله فقهی مطرح می‌شود که باید سراغ مراجع تقلید رفت.
مسئله مطرح ما الان این است که اگر ماه بالای افق باشد و هر چند ما مطمئن باشیم که دیده نمی‌شود، این می‌تواند به معنای رویت هلال باشد و از لحاظ شرعی شروع ماه را اثبات کند؟
تا حد اطلاع بنده نظر علمای شیعه و اکثریت اهل تسنن در مورد رویت، دیدن هلال ماه چه با جشم مسلح چه با چشم غیر مسلح هست.
ضخامت هلال ماه
نکته دیگری که بعضی مواقع برای افراد سوال می‌شود این است که ما چند شب بعد از شروع ماه رمضان هلال ماه را دیدیم و ضخامت هلال جوری بود که برداشت دیگری داشتیم. مثلاً روزی که طبق اعلام رسمی اولین روز ماه رمضان هست، ما هلالی را دیدیم که ضخامتش شبیه ضخامت روز دوم هست و حتی شبیه روز سوم ماه. نکته حائز اهمیت این است که از ضخامت هلال ماه نمی‌شود اظهار نظر کرد. یعنی ممکن است در شب اول هلالی را ببینید که در مواقع دیگر در شب دوم می‌بینید و این مسئله به خاطر وجود پارامترهای مختلفی هست که در این مورد وجود دارند. یعنی ممکن است به خاطر زاویه‌ای باشد که مدار ماه دارد، فاصله‌ای که از خورشید دارد، اختلاف سمت و ارتفاعش با خورشید و ... هلال ماه طوری دیده شود که در شب اول شما هلال نسبتاً ضخیمی رو ببینید. این یک مسئله کاملا عادی هست و از لحاظ نجومی اصلاً دلیلی نیست. حال ممکن است برای برخی این سوال پیش بیاید که وقتی ماه را به صورت کامل می‌بینیم، ممکن است شب چهاردهم نباشد؟
در مورد این موضوع هم باید بگویم که این یک مسئله کاملا طبیعی است. به خاطر اینکه ماه کامل دقیقا چهارده و نیم روز بعد از مقارنه ماه اتفاق می‌افتد اما شروع ماه قمری به لحاظ تقویمی دقیقاً بعد از مقارنه نیست بلکه ممکن است یک یا دو روز بعد باشد.
برای ورود به کانال پیام‌رسان تلگرام «مکتوبات هیأت الزهرا (س) دانشگاه شریف» کلیک کنید.
