در سه شماره اخیر گزارش‌هایی کهن از برگزاری مراسم محرم و عاشورا توسط شیعیان و مصائب همراه آن آوردیم. در این شماره نیز آخرین گزارش تقدیم خواهدشد. چهار نوشتاری که در چهار شماره‌ی متوالی از نشریه منتشر شده‌است به منظور نشان‌دادن مصائب برگزاری مراسم محرم و عاشورا و فداکاری‌های شیعیان برای حفظ این شعائر تدوین شده‌است. این گزارشها برگرفته از کتاب ارزشمند «طقوس الشیعة الدینیة» به قلم مرحوم آیت الله علامه شیخ محمدرضا جعفری نجفی هستند. از آن‌جایی که این نوشتارها به هم مرتبط هستند، برای آگاهی بیشتر از هدف نوشتارها و مشاهده گزارش‌های بیشتر به سه شماره‌ی قبلی نشریه و کتاب مذکور مراجعه فرمایید. در ادامه به یکی دیگر از این گزارشها که حکایتگر عاشورای سال ۴۵۸ هجری در شهر بغداد است توجه فرمایید.بزرگداشت عاشورا و نظر خلیفه در مورد آن:«از حوادث این سال این بود که روز عاشورا اهل محله کرخ مغازه‌هایشان را بستند و زنان را آورده و همانند گذشته، بر حسین علیه السلام نوحه‌سرایی کردند. اتفاقاً جنازه‌ی مردی را از محله «باب المحوَّل» به کرخ آوردند و نوحه‌خوانی هم همراه‌اش بود. بر جنازه نماز خوانده‌شد و به بهانه‌ی آن جنازه، مردان بر حسین علیه‌السلام نوحه کردند.خلیفه بر سرپرست علوی‌ها ایراد گرفت که چرا اجازه داده‌است که چنین اتفاقی بیفتد و او گفت که بی‌خبر بوده تا کار تمام شود و پس از آن نیز جلوی ادامه‌ی آن را گرفته‌است. خلیفه گفت از این پس اجازه چنین بدعت‌هایی را نخواهد داد.در روز چهاردهم محرم عده زیادی گرد آمده و آهنگ دارالخلافه نموده و اهل کرخ را لعن کردند. خلیفه به ایشان پیام داد که (در روز عاشورا) کاری ناپسند انجام شده‌است و دستور دادیم که دیگر تکرار نشود. سپس مردم برگشتند و کارگذار خلیفه دو نفر از علوی‌ها را دستگیر کرد و اصحاب سلطان سوار (اسب) شده و مردم عوام را ترساندند تا جلوی درگیری گرفته شود. سپس اهل محله کرخ به دیوان رفت‌و‌آمد نموده و خود را تبرئه می‌کردند و طلب عفو می‌نمودند. در نهایت در هجدهم محرم دستگیرشدگان را رها کردند»[1]همانطور که از گزارش به دست می‌آید، فضا برای شیعیان چنان بسته بوده که ایشان برای گریه بر حسین علیه‌السلام از پوشش فردی استفاده کردند که تازه از دنیا رفته بوده و جنازه‌اش در شهر می‌گردید. ولی در نهایت پوشش ایشان آشکار گشته و خلیفه از ماجرا آگاه می‌شود، و گریه بر سیدالشهداء علیه‌السلام را بدعت می‌خواند و دستور می‌دهد چنین اتفاقی دوباره نیفتد! همچنین چند روز بعد مخالفان، عزاداران اباعبدالله را لعن می‌کنند و خواستار مجازات ایشان می‌شوند.در نهایت نتیجه‌ای که از این سلسله نوشتار می‌گیریم این است که عزاداری محرم و به خصوص روز عاشورا در گذشته با موانع زیادی همراه بوده است و پایمردی شیعیان برای حفظ آن، هزینه‌های جانی و مالی زیادی برای ایشان داشته‌است. برگزاری باشکوه عزاداری محرم در کشور ما، ثمره‌ی خون دلی است که در طول این سالیان دراز، موالیان اهل بیت علیهم‌السلام خورده‌اند. باشد که لحظه‌لحظه‌ی حضور در این محافل نورانی که به رایگان ارزانی‌مان داشته‌اند را قدر بدانیم.[1] جعفری نجفی، محمدرضا. (1389). آیینهای دینی-شیعی. (ترجمه حسین محمدی). انتشارات تکُ. به همراه تغییرات اندک در ترجمه و توضیحات/ابن الجوزی. المنتظم. ج 8. ص 239-240. 458 و سوگ مبدل
در سه شماره اخیر گزارش‌هایی کهن از برگزاری مراسم محرم و عاشورا توسط شیعیان و مصائب همراه آن آوردیم. در این شماره نیز آخرین گزارش تقدیم خواهدشد. چهار نوشتاری که در چهار شماره‌ی متوالی از نشریه منتشر شده‌است به منظور نشان‌دادن مصائب برگزاری مراسم محرم و عاشورا و فداکاری‌های شیعیان برای حفظ این شعائر تدوین شده‌است. این گزارشها برگرفته از کتاب ارزشمند «طقوس الشیعة الدینیة» به قلم مرحوم آیت الله علامه شیخ محمدرضا جعفری نجفی هستند. از آن‌جایی که این نوشتارها به هم مرتبط هستند، برای آگاهی بیشتر از هدف نوشتارها و مشاهده گزارش‌های بیشتر به سه شماره‌ی قبلی نشریه و کتاب مذکور مراجعه فرمایید. در ادامه به یکی دیگر از این گزارشها که حکایتگر عاشورای سال ۴۵۸ هجری در شهر بغداد است توجه فرمایید.
بزرگداشت عاشورا و نظر خلیفه در مورد آن:
«از حوادث این سال این بود که روز عاشورا اهل محله کرخ مغازه‌هایشان را بستند و زنان را آورده و همانند گذشته، بر حسین علیه السلام نوحه‌سرایی کردند. اتفاقاً جنازه‌ی مردی را از محله «باب المحوَّل» به کرخ آوردند و نوحه‌خوانی هم همراه‌اش بود. بر جنازه نماز خوانده‌شد و به بهانه‌ی آن جنازه، مردان بر حسین علیه‌السلام نوحه کردند.
خلیفه بر سرپرست علوی‌ها ایراد گرفت که چرا اجازه داده‌است که چنین اتفاقی بیفتد و او گفت که بی‌خبر بوده تا کار تمام شود و پس از آن نیز جلوی ادامه‌ی آن را گرفته‌است. خلیفه گفت از این پس اجازه چنین بدعت‌هایی را نخواهد داد.
در روز چهاردهم محرم عده زیادی گرد آمده و آهنگ دارالخلافه نموده و اهل کرخ را لعن کردند. خلیفه به ایشان پیام داد که (در روز عاشورا) کاری ناپسند انجام شده‌است و دستور دادیم که دیگر تکرار نشود. سپس مردم برگشتند و کارگذار خلیفه دو نفر از علوی‌ها را دستگیر کرد و اصحاب سلطان سوار (اسب) شده و مردم عوام را ترساندند تا جلوی درگیری گرفته شود. سپس اهل محله کرخ به دیوان رفت‌و‌آمد نموده و خود را تبرئه می‌کردند و طلب عفو می‌نمودند. در نهایت در هجدهم محرم دستگیرشدگان را رها کردند»[1]
همانطور که از گزارش به دست می‌آید، فضا برای شیعیان چنان بسته بوده که ایشان برای گریه بر حسین علیه‌السلام از پوشش فردی استفاده کردند که تازه از دنیا رفته بوده و جنازه‌اش در شهر می‌گردید. ولی در نهایت پوشش ایشان آشکار گشته و خلیفه از ماجرا آگاه می‌شود، و گریه بر سیدالشهداء علیه‌السلام را بدعت می‌خواند و دستور می‌دهد چنین اتفاقی دوباره نیفتد! همچنین چند روز بعد مخالفان، عزاداران اباعبدالله را لعن می‌کنند و خواستار مجازات ایشان می‌شوند.
در نهایت نتیجه‌ای که از این سلسله نوشتار می‌گیریم این است که عزاداری محرم و به خصوص روز عاشورا در گذشته با موانع زیادی همراه بوده است و پایمردی شیعیان برای حفظ آن، هزینه‌های جانی و مالی زیادی برای ایشان داشته‌است. برگزاری باشکوه عزاداری محرم در کشور ما، ثمره‌ی خون دلی است که در طول این سالیان دراز، موالیان اهل بیت علیهم‌السلام خورده‌اند. باشد که لحظه‌لحظه‌ی حضور در این محافل نورانی که به رایگان ارزانی‌مان داشته‌اند را قدر بدانیم.
[1] جعفری نجفی، محمدرضا. (1389). آیینهای دینی-شیعی. (ترجمه حسین محمدی). انتشارات تکُ. به همراه تغییرات اندک در ترجمه و توضیحات/ابن الجوزی. المنتظم. ج 8. ص 239-240.
