قاضی نورالله شوششتری مشهور به شهید ثالث
در هندوستان می‌زیسته است، از شیعه بودن خود تقیه می‌کرد؛ در علم و فضیلت چندان به نام بوده است که پادشاه هند او را قاضی القضات منطقه می‌کند با این شرط که قضاوت خود را تنها بر یکی از مذاهب فقهی چهارگانه‌ی اهل سنت محدود نکند چون می‌تواند مسائل دینی را بر اساس منابع اصلی آنها ارزیابی و بررسی كند و در نتیجه ناچار نیست كه همواره از یكی از مذاهب فقهی پیروی كند؛ با وجود این در اجتهاد خود از حدود فقه سنّتی فراتر نخواهد رفت و بر اساس یكی از مذاهب چهارگانه‌ی شافعی، حنبلی، مالكی و حنفی فتوا خواهد داد. قاضی نورالله به دلیل آگاهی گسترده‌ای كه به فقه مذاهب چهارگانه و اختلاف آنها با یكدیگر داشت، می‌توانست احكامی را كه نزدیك‌تر به مذهب شیعه بود، برگزیند و بر یکی از مذاهب چهارگانه منطبق کند. با این وجود، کسانی شک کرده بودند که قضاوت‌های قاضی نزدیک به فقه شیعه است و او امری را کتمان می‌کند. علمای دربار و مقرب در صدد فتنه و برانگیختن شاه بر علیه قاضی برآمدند و نزد او به سعایت پرداختند، که قاضی شیعه است و خود را ملزم به مذاهب اربعه نمی‌داند و فتوایش با فتوای مذهب امامیه تطبیق می‌کند. جهانگیرشاه بیان آنان را برای اثبات تشیع قاضی کامل ندانست و گفت: این دلیل کامل نیست چرا که او از اول قضاوت را به شرط اجتهاد خود پذیرفته است. آنان به حیله‌ی دیگری دست زدند. شخصی را واداشتند تا به عنوان شاگرد نزد قاضی رفت و آمد کند و خود را شیعه معرفی کند. وی پس از رفت و آمد بسیار و جلب اطمینان قاضی، نوشته‌های وی از جمله کتاب «احقاق الحق و ازهاق الباطل» که دایرة المعارفی بزرگ در امامت و اثبات حقانیت امیر مومنان بود و قاضی در حال تالیف آن بود را از قاضی می‌گیرد و به نزد عالمان اهل سنت می‌برد و آنها به پادشاه اثبات می‌کنند که او شیعه است و به او می‌گویند که او در کتابش چنین و چنان گفته است و استحقاق اجرای حد دارد. شاه کار را بر آنان واگذار می‌کند و آنان بلافاصله حد را اجرا می‌کنند. قاضی نورالله در سال ۱۰۱۹ قمری در حالی که حدود هفتاد سال عمر داشت در زیر شلاق به شهادت رسید. بر بدن قاضی نورالله با چوب خاردار آنچنان زدند که گوشت‌های بدنش قطعه قطعه شد. مزار وی هم‌اکنون در شهر آگرای هند است.
«احقاق الحق و ازهاق الباطل» کتابی در فقه و کلام و به ویژه مبحث امامت، به زبان عربی است. این کتاب پاسخ و ردی بر کتاب «ابطال نهج الباطل و اهمال کشف العاطل» فضل بن روزبهان خنجی دانشمند سنی و دفاعیه ای بر کتاب «نهج الحق و کشف الصدق» علامه حلی دانشمند شیعه است. قاضی نورالله شوشتری مطالب آن را با بیانات منطقی و در خور فهم اغلب مردم نوشته و تمام منابع آن را از کتاب‌ها و احادیث اهل سنت گرفته و به آنها استشهاد نموده‌است. مبحث امامت این کتاب بسیار مفصل است به طوری که با ملحقات آن توسط آیت‌الله مرعشی نجفی در بیست‌و‌هشت جلد چاپ شده‌است.
رحمت بر روح بزگوار این شهید راه غدیر.
علامه سيد مير حامد حسين لكهنوی هندی
از دانشمندان ارجمند و آبرومند شیعه، صاحب کتاب «عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار» علامه میرحامد حسین هندی است.
کتاب عبقات الانوار بحث بسیار مبسوط و مفصلی در امامت است به زبان فارسی (هندوستان در آن موقع مهد تمدن و زبان فارسی بوده است.) که در رد باب «امامت» کتاب «تحفه اثنا عشریه» نوشته‌ی عبدالعزیر دهلوی که در ردّ عقاید شیعه بود، نگاشته شده است.
دهلوی در کتاب خود در این کتاب بدون ملاحظه حدود و قواعد علم حدیث، عقاید، اصول، فروع، اخلاق و سایر آداب و اعمال شیعه را بدون رعایت آداب مناظره و امانتداری در نقل حدیث، هدف تهمت‌ها و افترائات خود قرار داده است.
دهلوی در بخش هفتم کتاب مطالب خود را در دو بخش آورده است:
بخش اول: آیاتی که شیعه با آنها بر امامت امیر المومنین استناد می‌کند. در این بخش وی فقط به نقل شش آیه اکتفا کرده است.
بخش دوم: احادیثی که شیعه در راستای اثبات ولایت و امامت روایت می‌کند. در این بخش نیز فقط دوازده روایت را مطرح کرده است و ادلّه و اسانید آنها را مخدوش دانسته است.
میرحامد حسین عبقات را در دوازده دفتر که هر دفتر به یکی از آیات و احادیث مربوط به امامت امیرمومنان علی علیه السلام اختصاص دارد تالیف کرده است. هردفتر حدیثی شامل دوبخش است. نخست در سند حدیث و اثبات تواتر و قطعی الصدور بودن آن که تنها از طرق عامّه بحث نموده و با استناد به مدارک معتبره اهل سنّت از زمان پیغمبر اکرم (ص) و عصر صدور تا زمان مؤلّف.
ابتدا به توثیق و تعدیل هر یک از راویان بلا واسطه حدیث از طریق قول دیگر صحابه و سپس به توثیق و تعدیل هر یک از صحابه و توثیق کنندگان آنها از طریق قول تابعین و در نهایت به توثیق و تعدیل طبقات بعد از طریق کتب رجال و تراجم و جوامع حدیثی و مصادر مورد وثوق خود آنها تا به زمان خود، پرداخته است. آنگاه به تجزیه و تحلیل متن حدیث پرداخته و سپس وجوه استفاده و چگونگی دلالت حدیث را بر وفق نظر شیعه تشریح نموده و در پایان کلیه شبهات و اعتراضات وارده از طرف عامه را یک به یک نقل و به همه آنها پاسخ داده است و در این زمینه گاهی برای ردّ دلیلی از آنان به کلمات خود آنان استدلال کرده است.
میر حامد حسین در این کتاب حرف به حرف مدّعیات دهلوی را با براهین استوار و مستند نقض کرده است.
عبقات الانوار بالغ بر صد جلد است. آیت‌الله سید علی حسینی میلانی خلاصه‌ی آن را به زبان عربی در بیست جلد ارائه کرده اند.
علامه میرحامد حسین لکهنوی در راه نگارش این کتاب آن قدر رنج کشید که تنش فرسوده شد و تاب نشستن نداشت و دراز کش به تالیف کتاب می‌پرداخت. پسر ایشان برای آیت‌الله مرعشی نقل می‌کند که هنگام غسل پدر زخمی بر سینه‌ی وی بود که خون می‌داد و غسل را با مشکل مواجه می‌کرد. این زخم به این علت بود که ایشان در بستر کتاب‌های رحلی و سنگین قدیم را بر سینه می‌گذاشتند و می‌نوشتند و جای گوشه‌ی این کتاب‌ها در مدت طولانی سینه‌ی او را زخم کرده بود.
رحمت بر روح این عالم بزرگوار که عمر خود را صرف راه غدیر نمود.
امروزه تعداد محبین و شیعیان حضرت علی علیه‌السلام در هند بیش از پنجاه میلیون نفر است.
