دکتر مهدی رت آقا تعبیری دارند که اگر بخواهیم کلیت اندیشه امام و مکتب ایشان را در یک واژه خلاصه کنیم، که تمامی آرمانهای ایشان را در بر بگیرد، این واژه «مقاومت» است. آرمانهایی چون عدالت، استقلال، آزادی، حمایت از مستضعفین و بسیاری دیگر، در مفهوم مقاومت تجلی میکنند. این مفهوم شمول زیادی دارد و به همین دلیل، جامعیت خاصی دارد. چرا که در ادبیات استراتژیک غرب، واژهی مقاومت به نفوذ راهبردی جمهوری اسلامی ترجمه میشود. اما آیا این مفهوم تنها به معنای جنگیدن و سازش نکردن است؟ آیا به معنای دفاع از مردم مظلوم فلسطین و آزادی قدس است؟ نه، هیچکدام از اینها به تنهایی کافی نیستند، اما در عین حال، همهی اینها نیز جزئی از مفهوم مقاومت هستند.
اینکه امروز جمعی در این برههی تاریخی و در این شب خاص در کنار هم جمع شدهایم، ریشه در یک تاریخ عمیق دارد. ایجاد چنین محفلی نیازمند طراحی و تلاش است. هرکدام از شما که از شهری آمدهاید و خانوادهای دارید، ریشهای تاریخی دارید. این مسئله از نظر تاریخی اهمیت بسیاری دارد.
ما در تاریخ خود یک جریان مستمر و تداومدار داشتهایم که به آن ایمان داریم. هدف این جریان، تأثیرگذاری بر تداوم خود و حفظ موجودیتمان است؛ مبتنی بر اهداف و آرمانهایی که داریم. در برابر موانعی که پیشرویم قرار دارد، نباید متوقف شویم. مقاومت نقطهی مقابل توقف است. فرض کنید در مسیر صعود به توچال هستید. با هر چالشی ممکن است متوقف شوید، اما میتوانید از هر مانعی عبور کرده و آن را حل کنید. این همان مفهوم مقاومت است: در برابر موانع نباید عقبنشینی کنیم و این یک حرکت عقلانی است.
در دورهای که اکنون در آن قرار داریم، اقتضائات خاصی وجود دارد. به شخصه، برآورد من این است که در مواجهه با مسائل مختلفی چون حجاب، مذاکره، فلسطین، وضعیت اقتصادی و دیگر چالشها، درک کاملی از اقتضائات امروز مقاومت نداریم. در صد سال اخیر و پس از جنگ جهانی اول، که نظم جدید جهانی پس از جنگ جهانی دوم تثبیت شد، نظمی بر جهان حاکم شد که به هژمونی آمریکا منتهی گردید. ما در مواجهه با غزه به تلفات آن میاندیشیم، اما در جنگ جهانی دوم تلفات جهانیان بسیار بیشتر بود. جبههی پیروز در آن جنگ، حتی پنج یا شش برابر تلفات بیشتری داشت.
در گفتگویی با یکی از بنیانگذاران و فرماندهان گردان قسام سال گذشته، اولین نکتهای که به آن اشاره کردند این بود که معادلاتی که شما در مورد تلفات انجام میدهید، در تاریخ چنین معادلاتی وجود نداشته است! نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم دنیای تخریبشدهای را رقم زد: لهستان، لندن، مسکو، غرب اروپا، شرق آسیا و مناطق دیگر. آمریکا با پایان جنگ هیروشیما در موقعیتی قرار گرفت که به فاتح جنگ بدل شد و وابستگی جهانیان به خود را رقم زد. آمریکا سازمانهایی مانند سازمان ملل و آژانس بینالمللی انرژی اتمی را بهعنوان ابزارهایی برای ادارهی جهان تحت رهبری خود تأسیس کرد.
آمریکا از لحاظ نظامی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کنترل گستردهای بر جهان دارد. امروز بیش از دو میلیون نیروی نظامی آمریکا خارج از مرزهای خود مستقر است. دلیل آن این است که آمریکا قصد دارد جهان را اداره کند. در این شرایط، انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوست که به دنبال حفظ استقلال خود است. مقاومت در این دوران به معنای حفظ استقلال در برابر هژمونی آمریکاست؛ حفظ موجودیت و تداوم خود در برابر سلطهی آمریکا.
مقاومت به معنای از بین بردن اسرائیل و آمریکا نیست، بلکه ممکن است مقتضای آن مقابله با طرحهای آمریکا در منطقه باشد. این مقابله ممکن است به شکل مقابله با خود آمریکا یا بهصورت اجرای پروژههایی مانند طوفان الاقصی ظاهر شود.
در این شرایط پیچیدهی جهانی، باید دید چگونه میتوانیم در این جریان گسترده مقاومت خود را حفظ کنیم. بسیاری از سران کشورهای اسلامی از این امر سخن میگویند که در صحنهی حق و باطل، موضعگیری مشخص است، اما توان اقدام مستقیم ندارند. بهعنوان مثال، سفیر مصر در جایی اشاره کرده که ایران درک دقیقی از فضای آمریکایی ندارد و ما نمیتوانیم مستقیماً با آمریکا مقابله کنیم.
کتاب «انسان 250 ساله» را مطالعه کنید، که یکی از برجستهترین آثار برای تداوم هویت و مقاومت است. مقاومت در این تاریخ و جغرافیا تکامل یافته است. حتی در غرب، مقاومتی مانند مقاومت چپ و ناسیونالیستی وجود داشته که هیچکدام دوام نیاوردهاند، در حالیکه تنها مقاومت اسلامی که توسط مکتب امام ارائه شد، توانسته است، زیرا این مقاومت عقلانی بود و فهمید که چگونه باید در این اقیانوس عصر حاضر، خود را حفظ کند.
نکتهای که کمتر مورد توجه قرار میگیرد، خودِ وجود جمهوری اسلامی است. یک نظام سیاسی که خارج از هژمونی آمریکایی وجود دارد. معمولاً دربارهی دستاوردهای جمهوری اسلامی صحبت میشود، اما دربارهی اصل وجود آن کمتر سخن گفته میشود. امروز وضعیت جهانی را ببینید که ترامپ با تعرفهها و سیاستهای دیگر، میخواهد جهان را تحت کنترل خود درآورد. بسیاری از کشورها از ترس ضربهخوردن از اقتصاد آمریکا، به آن وابستهاند. کشورهای منطقه را ببینید که هرکدام پایگاهی از آمریکا هستند. تاریخ فروپاشی عثمانی و ظهور کشورهای جدید مانند عربستان و ترکیه در این زمینه قابل توجه است.
اینها نشان میدهد که مقاومت تنها محدود به فلسطین نیست. مقاومت همین جلسهای است که اکنون در آن نشستیم و در حال گفتگو هستیم.
