جمهوری اسلامی، مولود هیئات
برخی معتقد هستند که این جمهوری اسلامی است که هیئات را سرپا نگه داشته‌است، در حالی که اساسا هیئات بسیار قدیمی‌تر و ریشه‌دارتر از جمهوری اسلامی هستند، به اعتباری حتی می‌توان گفت هیئات گسترده‌تر و پرنفوذتر از جمهوری اسلامی هستند، اگرچه جمهوری اسلامی یک نظام مردمی هست اما هیئات به مراتب از نفوذ و گستردگی بیشتری برخودار هستند، لذا این جمهوری اسلامی است که از مجالس دینی ارتزاق می‌کند و اعتبار می‌گیرد، جمهوری اسلامی مولود مجالس و هیئات است، نمی‌گوییم تنها از هیئات بود که انقلاب شکل گرفت، اما قطعا هیئات و مساجد نقش پررنگ تری داشتند.
تردید در جایگاه هیئات
یکی از تردیدهایی که وجود دارد در جایگاه دینی هیئات است، هیئات ویژگی‌هایی نظیر شعائر دارند، البته این غیر از روایات و سیره‌ای است که از معصومین به ما رسیده‌است.
تردید در مبنای کارکردی هیئات
تردید دیگر، در کارکرد هیئات است؛ گویا برخی گمان کرده‌اند که هیئت، طراحی عده‌ای است برای اینکه در جامعه تاثیراتی ایجاد کند، خیر اینطور نیست، این تصور خامی است. هیئت یک پدیده طبیعی است، واکنشی عاطفی است که از ما سر می‌زند؛ هیئت، واکنشی است به امری که ما آن را مقدس می‌دانیم.
البته هیئات قطعا کارکردهایی دارند اما کسی برای این کارکردها به هیئت نمی‌آید، او درگیر امام حسین(ع) است، این همدلی و همسوئی را پدید می‌آورد و اتفاقاتی را رقم می‌زند. تعبیر انا من حسین بیانگر این است که هیئات بقای دینداری و تداوم مسلمانی ما را تضمین می‌کنند.
آسیب‌شناسی هیئات
چرا یکی از مولفه‌های دین، هیئت، انقدر پررنگ شده؟ ما می‌گوییم هم نماز هم هیئت، هم اخلاق هم هیئت، نمی‌گوییم هیئت کافی است.
شعائر یک خصوصیاتی دارند که مستعد برخی آسیب‌هاست، یکی ابرازی بودن است که زمینه نمایشی بودن را فراهم می‌کند، خیلی‌ها می‌گویند شما می‌خواهید خودتان را به دیگران نشان دهید، چرا در خلوت انجام نمی‌دهید؟ شعائر ماهیتا ابرازی است.
شعائر ظهور و بروز خودبه‌خودی دارد، خیلی واجد قواعد ازپیش‌طراحی‌شده نیست، همین باعث می‌شود دستخوش تحولات بشود، اگر تاریخ هیئات را نگاه کنید، ابداعات را متوجه می‌شوید.
توجه به روندها در آسیب‌شناسی
در آسیب‌شناسی باید روندها را دید، نه فراز و فرودها! ممکن است یک پدیده در موقعیت فرودش باشد، در گام بعدی اصلاح بکند و مسیر خودش را عوض کند؛ پس باید روندها را دید تا بتوان به آسیب‌شناسی درستی رسید. توجه بکنید که دین خودش واجد یک ساز‌و‌کار درونی اصلاح و پالایش است و دین به مراتب بهتر از هر کس دیگری قادر به آسیب‌شناسی و رفع مشکل است، چون هم نگاه نزدیک دارد و با این پدیده مانوس است و هم جهت‌گیری همدلانه دارد و هم می‌داند که مسیر درستش چیست. پس دین بهتر از هر کسی می‌تواند این کار را بکند.
باید نقش عواطف و شور را در دین دید، دین یک پدیده معرفتی محض نیست، دین صرفا یک پدیده رفتاری نیست اما یکی از عناصر اصلی دین، شور و عاطفه است که این شور و عاطفه بسیار موثر و کارآمد است و یکی از جایگاه‌های مهم آن، در همین نوع مجالس و محافلی است که گفته شد.
حد هیئت را باید دانست!
هیئت‌ها باب هستند، باب الحسین؛ مقدمات‌اند و طریقیت دارند، من نمی‌توانم بگویم موضوعیت ندارند! منِ هیئتی برای هیئت موضوعیت قائل هستم و به این دلیل است که می‌توانم با آن درگیر شوم. در عین حال، عرض من این است که هیئت‌ها برای دین طریقیت دارند. ظرفیت های دین فقط هیئت نیست و از هیئت هم نباید انتظاری بیشتر از ظرفیت خودش داشت، نباید انتظار داشت که کوتاهی و کم‌کاری‌های ما در جاهای دیگر را هیئت برطرف بکند. حد هیئت را باید توجه کرد و نباید انتظار این را از هیئت داشت که اینجا تعلیمات دینی دهند و از درون آن فقیه و مجتهد بیرون بیاید! این کار جای دیگری است. نباید انتظار داشته باشید که از داخل هیئت یک انسان مُتِخَلق در بیاید! این کار جای دیگری است! هیئت سربازگیری می‌کند؛ کادرسازی نمی‌کند. نباید انتظار داشته باشید جای بخش‌های دیگر دین را که نقش کادرسازی دارند، هیئات پر کنند.
برای ورود به کانال پیام‌رسان تلگرام «مکتوبات هیأت الزهرا (س) دانشگاه شریف» کلیک کنید.
