با توجه به ویژگی های مهم دریای خزر به عنوان یکی از آلوده ترین اکوسیستم های آبی جهان و اثرات نامطلوب آلودگی آب بر این ویژگی ها، تعیین خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آبهای سواحل جنوبی دریای خزر در استان گیلان، شناسایی منابع آلاینده آن و راه های کاهش آلودگی دریای خزر به عنوان اصلی ترین اهداف این مقاله مدنظر قرار دارند. بررسی های انجام شده از طریق مطالعه منابع، جمع آوری اطلاعات، اندازه گیری های میدانی وتجزیه و تحلیل آنها حکایت از آن دارد که کلیه رودخانه های ورودی به دریای خزر از مرداب رود در آستارا تا هپین رود در چابکسر آلوده می باشند. در ان راستا سیاه رود و گوهر رود آلوده ترین رودخانه های استان گیلان به شمار می روند که همواره بار عظیمی از آلاینده ها را وارد دریای خزر می نمایند. بسیاری از صنایع آلاینده آب در استان نظیر چرم سازی رودبار، روغن کشی گنجه رودبار، چوکا، کشتارگاه بندر انزلی، ریسندگی و بافندگی فومنات، چینی سازی پارس، نیکنوش، زمزم، فراورده های گوشتی گیلان، ریسندگی گیلان، دارویی سبحان، ایران پوپلین و فیبر ایران فاضلابهای خود را به طور مستقیم و یا از طریق رودها و دیگر مجاری آبی وارد دریای خزر می کنند. آلودگی آب دریای خزر شامل آلودگی شیمیایی (ناشی از انواع فاضلاب ها، زباله، مواد نفتی و مشتقات آن)، آلودگی میکروبی (ناشی از فعالیت های کشاورزی و صنعتی، پیشروی اب دریا) و آلودگی فیزیکی (ناشی از احداث پل، سد و آبشار، فرسایش خاک، استفاده از پمپ های آب کشاورزی و تاسیسات خنک کننده، مواد رادیواکتیو) می باشد. در حال حاضر کیفیت آب دریای خزر و رودخانه های منتهی به آن چنان به وخامت گراییده که برای استفاده انسان ها و حیات آبزیان مناسب نبوده و زیان های بسیاری را نیز در پی دارد. متاسفانه مراکز اجتماعات عموما در نقاطی قرار گرفته اند که بار آلودگی آنها به مراتب بیشتر از سایر نقاط است. هم اکنون بحث به خطر افتادن این اکوسیستم آبی بسیار مهم و پیامدهای اقتصادی و زیست محیطی آن بصورت جدی مطرح می باشد.
