طراحی و ساخت یک آزمایشگاه میکروبی مجهز و استاندارد باید طبق اصول و ضوابط علمی صورت بگیرد.
این اصول طبیعتا با استانداردهای جهانی مطابقت داشته و چون با جان مردم سر و کار دارد، یک مجموعه بسیار حساس و تاثیرگذار خواهد بود.
شاید بتوان یک آزمایشگاه میکروبیولوژی را به طور کلی یک اتاق تمیز همیشه فعال و شلوغ در نظر گرفت. این پارادوکس یعنی تمیزی و شلوغی با رعایت اصول و روش های مدرن و جدید جهانی قابل هضم و کنترل خواهد بود.
در این مقاله با شما از کلیات و اصول احداث یک آزمایشگاه میکروبیولوژی صنعتی خواهیم گفت.
اولین نکته در احداث و طراحی یک آزمایشگاه پرداختن به موضوع مهم مساحن این آزمایشگاه میکروبیولوژی است.
مساحت کافی و مناسب برای آزمایشگاه و بخش های مختلف آن با توجه به ظرفیت پذیرش دانشجو و کارآموز، همچنین نیروی انسانی و بخش های مختلف جمع آوری نمونه، دپوی مواد، بخش اداری و غیره بسیار اهمیت دارد و تاثیرگذار است.
از دو دهه پیش به خصوص در متون استاندارد ایران در خصوص فضای مربوط به محیط های کنترل کیفی و آزمایشگاه خاک و آب آمده که مساحت ۱۱۰متر مربع برای هر آزمایشگاه به عنوان حداقل فضا در نظر گرفته شود.
البته این مساحت کاملا به صورت حداقلی ذکر شده و طبیعی است که هر اندازه این مساحت بیشتر باشد مانور رعایت اصول و استانداردها نیز با تخصص و گستره بیشتری قابل اجرا خواهد بود.
در ادامه شرایط استاندارد این آزمایشگاه‌ها را در زمینه مساحت و تجهیزات در دو غول آزمایشگاهی کانادا بررسی خواهیم کرد.
مساحت آزمایشگاه باید در حدی باشد که بر کیفیت کار در آزمایشگاه و ایمنی کارکنان تاثیر سوء نداشته باشد.
آزمایشگاه کارو کانادا در ابتدای تمامی یادداشت‌ها و مقالات و معرفی خدمات خود شعار مهمش را درج می‌کند:
«دانشمندان کاریزماتیک و عالم، تلاش می کنند تا جهان را ایمن تر و سالم تر کنند»
چنین شعاری برای یک آزمایشگاه کنترل کیفی در حوزه آب و خاک کمی هیجان انگیز و شاید کلی گویی به نظر برسد اما واقعیت این است که خروجی و نتیجه یک آزمایشگاه آب و خاک در سطح صنعتی با جان میلیون‌ها شهروند سر و کار دارد.
گروه صنعتی و شرکت اندیشگران جامع صنعت ایرانیان نیز از ابتدای راه با شعار «بنا بر کیفیت» پیش رفته است.
کیفیت در این مسیر حرف اول را می‌زند و همه چیز حول محور آن می‌چرخد. رعایت استانداردهای جهانی برای احترام به جان و سلامت مردم و کل جامعه بدیهی و بسیار واجب و لازم است.
آزمایشگاه کارو در ادامه مطلب معروف به معرفی خود آورده است:
یک قدم عقب رفتیم تا خود را بیرون از خود تماشا کنیم و به آنچه قرار است ماموریت و چشم اندازمان باشد پیش از اجرا، ایمان بیاوریم.
تخصص آزمایشگاه کارو در پاکسازی یک سایت آلوده مطابق با استانداردهای زیست محیطی است.
چه ارائه داده‌های کیفیت آب برای اطمینان از دسترسی کانادایی‌ها به آب تمیز تا نزدیک ترین فاصله به مشتری یعنی جایگاه عرضه میوه و سبزیجات و محصولات کشاورزی از وظایف این آزمایشگاه است.
اشتیاق به علم و فناوری، تحقیق و پژوهش باعث شده تا یکی از بزرگترین اتاق های ساختمان مرکزی گروه کارو کانادا به گروه تحلیل و تحقیق و پژوهش اختصاص داشته باشد.
کارو همیشه یک شریک آزمایشگاه فعال برای شرکت های بیولوژیک، گروه های استارت آپی در حوزه بیولوژی و صنایع غذایی است.
در سال 1987، همان سالی که کانادا دستورالعمل‌های کیفیت آب کانادا را تصویب کرد، شرکت خدمات تحلیلی CARO برای کمک به حفاظت از سیستم‌های آب آشامیدنی و فاضلاب در منطقه اوکاناگان بریتیش کلمبیا تأسیس شد.
مدت کوتاهی پس از آن، مقررات مربوط به سایت های آلوده استانی در سراسر کانادا وضع شد و تقاضا برای آزمایش بیشتر در خاک، آب و هوا را به طور چشمگیری افزایش داد.
اما ساختار آزمایشگاه کارو چگونه بود و چگونه متحول شد؟
در قدم اول بیایید نگاهی به انواع خدمات آزمایشگاه صنعتی کارو کانادا بیندازیم
محل مناسب به عنوان انبار
این موضوع بسیار مهمی است که در کنار ساختمان و تجهیزات اصلی آزمایشگاه میکروبی صنعتی به فکر تاسیس و داشتن یک انبار استاندارد باشیم. انباری برای ذخیره لوازم و تجهیزات، وسایل آموزشی، مواد تشخیصی، لوازم جانبی وسایل آزمایشگاه و حتی محلی برای بایگانی پژوهش‌ها و نتایج علمی.
حجم و سطح استاندارد انبار کارو کانادا تا حدی است که از سه سال پیش تا کنون این شرکت آزمایشگاهی اقدام به فروشگاه آنلاین و حضوری محصولات خود کرده، محصولاتی که درون همین انبار تولید و بسته بندی شده‌اند. محصولاتی نظیر رنگ های تشخیصی، کیت های مختلف آزمایشگاهی برای تشخیص فوری و آنی آلودگی در خاک و آب.
عضو مهم خانواده کارو کانادا، جامعه دانشجویی است، می تاون مدعی شد که تمامی دانشجویان صنایع غذایی، صنایع هوا فضا و میکروبیولوژی و ژنتیک عضوی از خانواده و گروه صنعتی کارو هستند.
این یعنی یک عضو گیری موفق و کم نظیر در قلب کشوری که مدعی داشتن بهترین آزمایشگاه های صنعتی در دنیا است. آنها خود به خود دستکم 6 میلیون عضو به عنوان دانشجویان فعال در حوزه های مذکور دارند.
این دانشجویان بهترین مقالات روز دنیا در حوزه اتاق تمیز، صنایع غذایی، آزمایشات میکروبیولوژی و خاک و آب را تهیه و به درگاه خبری و روابط عمومی کارو ارسال می‌کنند.
برای ساخت و احداث یک آزمایشگاه میکروبی باید به نکات زیر توجه ویژه داشت:
در عین حال در چنین فضاهایی باید اهمیت زیادی به اصل تهویه، ایزوله سازی، پروتکل های بهداشتی و سلامت کارکنان داد. سیستم برق و کانال‌های عبور سیم و کابل و هوا باید کاملا استاندارد و مطابق اصول جهانی شکل بگیرد.
به طور کلی واحد بیوتکنولوژی شامل موارد زیر خواهد بود:
از اصلی‌ترین و مهم‌ترین نیازهای هر آژمایشگاه توجه به سکوبندی آزمایشگاه می‌باشد، زیرا سکوبندی استاندارد مکانی ایمن و راحت برای فعالیت پرسنل ایجاد می‌کند.
یک آزمایشگاه میکروبی باید به سکوهای مدرن و استاندارد مجهز باشد.
متریالی که در ساخت میزبندی و سکوبندی استفاده می‌شود ارتباط زیادی با نوع کاربری آزمایشگاه دارد.
تجهیزات آزمایشگاهی با توجه به نوع کاربری آزمایشگاه انتخاب می‌شوند و شامل هود آزمایشگاهی، شیرآلات آزمایشگاهی در انواع مختلف، سینک آزمایشگاه، میز توزین، فن آزمایشگاه و سایر موارد است که با توجه به هدف و کار آزمایشگاه تهیه می‌شوند.
مواردی که در آزمایشگاه کارو کانادا زیر ذره بین قرار دارد شامل بخش های زیر است:
اندازه گیری چربی مواد غذایی، اندازه گیری میزان خاکستر مواد غذایی، اندازه گیری رطوبت، اندازه گیری پر اکسید، اندازه گیری پتاسیم، آهن، فسفر و کلسیم غذا، جستجوی مایکوتوکسین، اندازه گیری هیستامین و کنترل میکروبی محصول نهایی غذایی
این آزمایشگاه ماهیتی بیولوژیکی دارد، گرگ پترسون موسس و مدیرعامل این آزمایشگاه در یادداشت خود آورده است: آزمایشگاه میکروبی در یک شهر ضامن سلامت همه شهروندان است، حاکمیت یک کشور باید بداند که حساس ترین نقطه از شهر ساختمان مربوط به این آزمایشگاه است.
محصولات کشاورزی، غذایی، دارویی و محیط زیست در گرو نتایج آزمایش‌های چنین مراکزی هستند و طبیعی است که در چنین شرایطی باید بالاترین سطح از استانداردها را شاهد باشیم.
بخش‌های مختلف این آزمایشگاه عبارتند از واحد نماتود، واحد بذر و دانه‌های باغ و کشاورزی، واحد آب و خاک، تشخیص بیماری قارچی، صنایع غذایی، صنایع هوافضا، صنایع مربوط به بازیافت.
