از زمان پایان جنگ جهانی دوم، دلار مهمترین وسیله مبادله در جهان بوده است. قطعا این رایج ترین ارز ذخیره و پرکاربردترین ارز برای تجارت بین المللی و سایر معاملات در سراسر جهان است.
نقش دلار به عنوان ارز ذخیره اولیه برای اقتصاد جهانی به ایالات متحده اجازه می‌دهد تا راحت تر پول قرض کند و تحریم های مالی دردناکی را اعمال کند. پس کشورهای دیگر شروع به بررسی گزینه های جایگزین کرده اند.
اما برخی کارشناسان استدلال می کنند که تقاضای بالای خارجی برای دلار هزینه ای را برای ایالت های سنگین صادراتی ایالات متحده به همراه دارد که منجر به کسری تجاری و از دست دادن مشاغل می شود. در همین حال، تسلط دلار می تواند در خطر باشد. بسیاری از اقتصادهای نوظهور به طور فزاینده ای به دنبال راه هایی برای انجام تجارت با ارزهای غیر دلاری هستند، فرآیندی که به عنوان دلارزدایی شناخته می شود، به ویژه با توجه به پیامدهای حمله روسیه به اوکراین و پیامدهای همه گیرCOVID-19با این حال، تعداد کمی از رقبای جدی ظاهر شده‌اند که بعید می‌سازد که دلار به‌زودی به عنوان ارز ذخیره اصلی جایگزین شود.
اینکه دلار ارز ذخیره باشد، چه مزایایی برای ایالات متحده دارد؟
به نظر شما راهکاری برای مقابله با آمریکا وجود دارد؟
تجارت بین‌الملل بدون واحد پولی مشترک، امکان پذیر خواهد بود؟
ارز ذخیره چیست؟
ارز ذخیره ارزی است که بانک مرکزی یا خزانه داری آن را به عنوان بخشی از ذخایر ارزی رسمی کشور خود نگهداری می کند. کشورها به دلایلی ذخایر دارند، از جمله برای مقابله با شوک های اقتصادی، پرداخت هزینه واردات، خدمات بدهی و تعدیل ارزش پول خود. بسیاری از کشورها نمی توانند پول قرض کنند یا برای کالاهای خارجی به ارز خود مبلغ آن را پرداخت کنند (زیرا بیشتر تجارت بین المللی هنوز به دلار انجام می شود) بنابراین باید ارز ذخیره کنند تا بتوانند خدمات ارزی مناسبی را برای عرضه ثابت واردات در طول بحران ارائه دهند و به طلبکاران اطمینان دهند که پرداخت بدهی به دلار انجام می‌شود.
جایگاه دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی پس از جنگ جهانی دوم توسط کنفرانس برتون وودز در سال 1944، که در آن چهل و چهار کشور با ایجاد صندوق بین المللی پول و بانک جهانی موافقت کردند، تثبیت شد.
با وجود چالش های اخیر، دلار آمریکا همچنان پادشاه است. دلار علاوه بر اینکه اکثر ذخایر جهانی را تشکیل می دهد، ارز انتخابی برای تجارت بین المللی باقی می ماند.
تا جولای 2023، چین با بیش از 3 تریلیون دلار بیشترین میزان ذخایر ارز خارجی را در بین هر کشوری دارد. ژاپن، در رتبه دوم، حدود 1.1 تریلیون دلار است. هند، روسیه، عربستان سعودی، سوئیس و تایوان نیز ذخایر بزرگی دارند. ایالات متحده در حال حاضر حدود 244 میلیارد دلار دارایی در مخزن ذخایر خود دارد که یعنی 36 میلیارد دلار.
چه مزایایی برای ایالات متحده دارد؟
وضعیت دلار به‌عنوان ارز ذخیره پیشرو، «امتیاز گزاف» ایالات متحده نامیده می‌شود، عبارتی که والری ژیسکار دستن، وزیر دارایی سابق فرانسه در دهه 1960 ابداع کرد. در آن زمان، مقامات فرانسوی معتقد بودند که اشتهای جهان برای دلار، تأمین مالی ارزانی را برای سرمایه گذاری ایالات متحده در خارج از کشور فراهم می کند. با گذشت زمان، تجارت ایالات متحده به یک کسری پایدار تبدیل شد که تا حدی توسط تقاضای جهانی برای ذخایر دلار پشتیبانی می شد. چنین تقاضایی به ایالات متحده کمک می کند تا اوراق قرضه را با هزینه کمتر منتشر کند، زیرا تقاضای بالاتر برای اوراق قرضه دولتی به این معنی است که نیازی به پرداخت سود زیادی برای جذب خریداران ندارد و به حفظ هزینه های خارجی ایالات متحده کمک می کند.
مرکزیت دلار در سیستم پرداخت های جهانی نیز قدرت تحریم های مالی ایالات متحده را افزایش می دهد . تقریباً تمام تجارت انجام شده با دلار آمریکا، حتی تجارت بین سایر کشورها، می تواند مشمول تحریم های ایالات متحده شود. با قطع توانایی مبادلات به دلار، ایالات متحده می تواند تجارت را برای کسانی که در لیست سیاه قرار داده است دشوار کند.
آیا دلارزدایی اتفاق می افتد؟
تحولات اقتصادی ناشی از جنگ در اوکراین، نگرانی‌ها را در مورد سقوط دلار به‌عنوان ارز ذخیره اصلی افزایش داده است. پیش‌بینی‌های قبلی درباره سقوط دلار، از جمله پس از بحران مالی سال 2008 ، محقق نشده است، اما برخی از اقتصاددانان می‌گویند که نقش دلار در نظام مالی بین‌المللی را نباید بدیهی تلقی کرد ، زیرا انگیزه‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی برای سایر کشورها وجود دارد.
در واقع، برخی کشورها به طور فزاینده ای در حال عقب نشینی در برابر دلار هستند. در نشست آوریل 2023 کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی)، رئیس جمهور برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، پرسید: «چرا ما نمی توانیم بر اساس ارزهای خود تجارت کنیم؟» با این حال، رایج ترین گزینه های پیشنهادی مشکلات خاص خود را دارند:
· واحد پول بریکس برای سال‌ها، رهبران کشورهای بریکس چارچوبی برای یک ارز مشترک را مورد بحث قرار داده‌اند و طرفداران آن استدلال می‌کنند که وقتی دلار افزایش می‌یابد، باعث کاهش ارزش می‌شود.. با این حال، کارشناسان خاطرنشان می کنند که چالش های ساختاری در کشورهای بریکس، از جمله فقدان بانک های مرکزی قوی و سیاست های پولی، آن را غیرممکن می کند.
· یورو . یورو دومین ارز ذخیره پر استفاده است که تقریباً 20 درصد از ذخایر ارزی جهانی را تشکیل می دهد. اتحادیه اروپا از نظر اندازه اقتصادی با ایالات متحده رقیب است، صادرات بیشتری دارد و دارای یک بانک مرکزی قوی و بازارهای مالی قوی است که این موارد از عواملی است که پول آن را به یک رقیب مناسب برای دلار تبدیل می کند. اما به گفته ستسر، فقدان یک خزانه مشترک و یک بازار اوراق قرضه اروپایی یکپارچه جذابیت آن را به عنوان ارز ذخیره محدود می کند.
· رنمینبی . چین از اواخر دهه 2000 در تلاش برای تقویت نقش جهانی رنمینبی ، همچنین به نام یوان بوده است. در حال حاضر 3 درصد از ذخایر جهانی را تشکیل می دهد، اما در چند سال اخیر چین به طور فزاینده ای برای استفاده از رنمینبی در تجارت دوجانبه، به ویژه در پی جنگ اوکراین، فشار آورده است. با این حال، سیاستگذاران چینی نسبت به سرعت بین‌المللی شدن، محتاط هستند و کنترل‌های شدیدی بر جریان پول اعمال کرده‌اند که رشد رنمینبی را متوقف کرده است.
· در طول مذاکرات برتون وودز، اقتصاددان بریتانیایی پیشنهاد ایجاد یک ارز بین‌المللی به نام «بانکور» را داد که توسط یک بانک مرکزی جهانی اداره می‌شود. در حالی که طرح کینز هرگز به نتیجه نرسید، درخواست هایی برای استفاده از حق برداشت ویژه صندوق بین المللی یک ارز داخلی که می تواند با ذخایر ارز مبادله کند، به عنوان ارز ذخیره جهانی مطرح شده است.
· در حال حاضر ارزهای دیجیتال بشارت دهنده‌های فناوری هستند که رویای جهانی را در سر می پرورانند که در آن ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین جایگزین ارزهای دولتی شوند. چنین ارزهای دیجیتالی از طریق شبکه غیرمتمرکز رایانه‌ها بدون هیچ مرجع صادرکننده انتقال داده می‌شوند. طرفداران - از جمله نایب بوکله، رئیس جمهور السالوادور، که بیت کوین را ارز قانونی کرده است - استدلال می کنند که چنین سیستمی کشورها را از هوس های سیاست های پولی دیگر کشورها رها می کند. اما منتقدان می‌گویند که استفاده از ارز دیجیتال به‌عنوان پول قانونی، گزینه‌های سیاست‌گذاری دولت را در طول بحران محدود می‌کند و نوسانات ارزهای دیجیتال، دوام آن را به عنوان ابزار مبادله کاهش می‌دهد. با این حال، برخی از کشورها در حال آزمایش این روش هستند.
آیا تسلط دلار هزینه هایی دارد؟
دلار با ارزش بالا، واردات آمریکا را ارزان‌تر و صادرات را گران‌تر می‌کند، که می‌تواند به صنایع داخلی که کالاهای خود را به خارج از کشور می‌فروشند آسیب برساند و منجر به از دست دادن شغل شود. این عدم تعادل می تواند در زمان آشفتگی مالی بدتر شود، زمانی که سرمایه گذاران به دنبال ثبات ذاتی دلار هستند. برخی از تحلیلگران استدلال می کنند که هزینه تسلط دلار برای مناطق سنگین تولیدی ایالات متحده بسیار زیاد است و ایالات متحده باید داوطلبانه از سلطنت کناره گیری کند . برخی دیگر از اقتصاددانان مخالف هستند، آنها معتقدند که ضرر برای صادرکنندگان با سود واردکنندگان مقابله می‌کند و در کل، این وضعیت یک سود خالص برای اقتصاد ایالات متحده است.
در همین حال، نقش بیش از حد دلار در تجارت بین المللی می تواند پیامدهای منفی برای اقتصاد جهانی داشته باشد. با تضعیف پول یک کشور، صادرات کالاهای آن باید ارزان تر و در نتیجه رقابتی تر شود. اما از آنجایی که مبادلات بسیار زیادی با دلار آمریکا انجام می شود، کشورهای دیگر همیشه این مزیت را در صورت کاهش ارزش پول خود مشاهده نمی کنند.
آینده دلار چیست؟
بسیاری از کارشناسان معتقدند که به این زودی دلار به عنوان ارز ذخیره برتر جهان نخواهد مانذ. آنها می گویند به احتمال زیاد آینده ای است که در آن به تدریج نفوذ خود را با ارزهای دیگر تقسیم می کند، اگرچه این روند می تواند با استفاده تهاجمی از تحریم های ایالات متحده و بی ثباتی مالی فزاینده ایالات متحده تسریع شود .
برخی از اقتصاددانان می گویند تا زمانی که دلار نقش کمتری در جهان بازی می کند جای ترسی ندارد و تا زمانی که دلار ذخایر جهانی باقی بماند، در واقع به نفع ایالات متحده خواهد بود.
لیو هشدار می دهد که اگر دلار وضعیت ذخیره خود را از دست بدهد، ایالات متحده عواقب جدی اقتصادی و سیاسی را احساس می کند.
حالا سوال اینجاست ایالت متحده آمریکا تا کی می‌تواند مقابل تمام جهان بایستد؟؟؟
