هیومیک اسید ماده‌ای آلی است که از تجزیه‌ی پسماندهای گیاهی و جانوری توسط میکروارگانیسم‌های مفید در زیر خاک تحت شرایطی ویژه تولید می‌شود. هیومیک اسید تیره رنگ بوده و حاوی عناصر مغذی مورد نیاز گیاهان مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، پتاسیم و … می‌باشد. از این ماده می‌توان به عنوان کود برای رشد بهتر گیاهان استفاده کرد. مزایای فراوان هیومیک اسید برای گیاهان بسیاری از کشاورزان سراسر جهان را مجذوب خود کرده است؛ به همین جهت صادرات هیومیک اسید به مقدار فراوانی در جهان صورت می‌گیرد. در این مقاله به مزایا و کاربرد این ماده و همچنین صادرات هیومیک اسید از ایران به کشورهای دیگر اشاره می‌کنیم.
وجود هیومیک اسید در خاک گیاه باعث افزایش ریشه زایی در آن می‌شود و به دنبال آن گیاه ریشه‌های بیشتر و قوی تری خواهد داشت. تشکیل یک سیستم ریشه‌ای قوی در گیاه منجر به افزایش میزان جذب مواد مغذی توسط آن می‌شود. بنابراین هیومیک اسید با افزایش جذب عناصر مفید رشد گیاه را بهبود می‌بخشد. همچنین این ماده دارای قابلیت کلاته کنندگی عناصر می‌باشد و از این طریق عناصر مغذی را برای گیاه قابل جذب نگه می‌دارد. به دنبال بهبود جذب عناصر مفید، غلظت کلروفیل در گیاه افزایش یافته و فتوسنتز در آن بیشتر می‌شود.
با توجه به اینکه هیومیک اسید در اثر فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید به وجود می‌آید، می‌تواند از تکثیر و فعالیت میکروارگانیسم‌های مضر در اطراف ریشه جلوگیری کرده و حتی تعداد میکروارگانیسم‌های مفید را در خاک افزایش دهد. بنابراین این ماده از گیاه در برابر عوامل بیماری زا محافظت می‌کند. علاوه بر آن، هیومیک اسید مقاومت گیاه در برابر بیماری، مسمومیت و عوامل تنش زا مانند سرمای شدید را افزایش می‌دهد.
اسید هیومیک می‌تواند با روش‌هایی مانند گرفتن شوری خاک، خاک گیاه را اصلاح کرده و محیط مناسبی برای رشد آن فراهم کند. همچنین به دلیل تیرگی رنگ کود هیومیک اسید، این ماده به جذب بیشتر انرژی خورشید کمک می‌کند؛ بنابراین این ماده قادر است باروری خاک را بهبود بخشد. از دیگر مزایای هیومیک اسید می‌توان به سازگاری آن با محیط زیست اشاره کرد. همچنین این کود دارای پایداری بسیار بالایی می‌باشد و برای مدتی طولانی در خاک باقی می‌ماند.
با توجه به کاربرد و اهمیت زیاد کود هیومیک اسید در کشاورزی، متخصصان ایرانی نیز تلاش کرده‌اند تا با تحقیق بر نمونه‌های خارجی این کود، به تولید هیومیک اسید مرغوب و با کیفیت بپردازند. با گسترش تولید این کود و بهبود کیفیت آن در طی سال‌ها، صادرات هیومیک اسید به کشورهای خارجی به ویژه کشورهای همسایه مانند پاکستان و افغانستان افزایش یافته است. درصد بالایی از صادرات هیومیک اسید از ایران، به کشور افغانستان تعلق دارد.
