شهر بندرعباس دارای آثار و بناهای تاریخی چندانی نیست که بیانگر نوع معماری خاص سنتی‌اش باشند و تعداد بناهای تاریخی ثبت شده آن، به انگشتان ۲ دست هم نمی‌رسد.
«خانه شریف، خانه احمدی، حمام گله‌داری، عمارت کلاه‌فرنگی، برکه‌های باران و حمام گپ» جزو معدود آثار تاریخی بازمانده از گذشته‌ی این شهر است که هویت معماری آن را نشان می‌دهند.
از‌این‌رو حفظ آثار تاریخی در برابر تجاوز و تخریب و دست اندازی، دارای اهمیت بیشتری نسبت به شهرهایی همچون شیراز و یزد است که دارای بناهای تاریخی متعددی هستند.
هنوز خاطره کم‌توجهی نهادهای متولی هرمزگان به «خانه‌ی احمدی» که ابتدا زمینه‌ساز خروج آن در فهرست آثار ملی و سپس تخریب آن در سال ۹۶ شد، از ذهن‌ها پاک نشده موضوع تجاوز به حریم تاریخی حمام گپ مطرح است.
کاری که زیربنای آن توسط خود اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان سال‌ها قبل با دادن مجوز برای احداث بنای چند طبقه‌ای در حریم تاریخی بنای یاد شده گذاشته شد.
این بار موضوع بنای یک پارکینگ طبقاتی و یک مجتمع تجاری چند طبقه در حریم تاریخی این حمام تاریخی است که بخش اعظم کار هم انجام شده و میراث فرهنگی هرمزگان تماشای آن است.
از شهرداری بندرعباس هم که به عنوان متولی و مسئول شهر انتظار می‌رود مدافع و حافظ آثار و ابنیه تاریخی باشد هم خود با تخلف از ضوابط حریم این بنای تاریخی در حال احداث پارکینگ طبقاتی است.
با بی‌توجهی و سکوت متولیان نسل‌های آینده و گردشگران دیگر ادراک مناسبی از ساختار و پیرامون حمام گپ نخواهند داشت و هویت این بنای تاریخی آنگونه که بود قابل ادراک نخواهد شد.
دیگر خانه‌های یک و ۲ طبقه خشت و گلی اطراف یا جای خود را به بناهای سنگ و سیمانی داده‌اند و یا در حال تخریب و ویرانی‌اند.
حمام گپ متعلق به دوره قاجاریه بوده که تا دهه پنجاه هجری شمسی مورد استفاده قرار داشته و در هفت مهر سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۴۹۶ در فهرست، آثار ملی به ثبت رسیده است.
بخش بسیاری از این بنای تاریخی که عملیات پیگردی آن در سال ۱۳۸۷ انجام‌شده بر اثر گذر زمان و بی‌توجهی مسوولان تخریب شده و به مرور جایگاه استراحت و خواب معتادان شده بود.
مصالح به کار رفته در آن سنگ، خشت با ملات ساروج و گچ بوده که تغییرهایی در دهه ۳۰ به آن داده و به لوله‌کشی مجهز می‌شود.
محمد قرایی در مقاله‌ای درباره حمام گپ می‌نویسد: گپ در گویش بندرعباس یعنی بزرگ و این حمام بزرگ‌ترین حمام شهر بوده که آن‌را در دل زمین احداث کرده بودند تا از انتقال دما به بیرون جلوگیری کنند و دارای ۲ بخش زنانه و مردانه بود.
این محقق معماری اشاره می‌کند: بر اساس تحقیق‌های صورت گرفته بر روی نوشته‌های «سدیدالسلطنه کبابی» این حمام قدیمی‌تر از حمام گله‌داری بوده و قدمت آن به احتمال فراوان به اوایل دوره قاجاریه و یا قبل از آن می‌رسد، حتی از واژه گل‌کنی هم برای نامبری این حمام بکار رفته که نشان دهنده وجود محوطه برداشت گل در مواقع بارندگی بوده است.
همچنین این حمام دارای دالان‌ها و راهروهای متعددی بوده که مانع از انتقال حرارت می‌شده و نور با نورگیرهایی به داخل آن می‌تابیده و جنس بدنه و کف‌ها از سنگ ساروج بوده و فرم کلی گرد و خاک و ناپاکی برای جلوگیری از هوای بیرون بوده است.
قرایی اشاره می‌کند: حمام گپ به دلیل رطوبت بالا و بالا بودن سطح آب‌های زیر زمینی به دلیل مجاورت با ساحل حمام گپ را به صورت نیمه زیرزمینی ساخته‌اند که این به کاهش انتقال دما کمک می‌کرده است.
معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان هم با اذعان به ضعف مالی سازمان متبوع خود، می‌گوید: ساختمانی چندطبقه در زمان یکی از مدیران‌کل اسبق در حریم حمام گپ بنا شده که قرار بود هتل شود و پس از آن، مجوزی برای ساخت ساختمان با ارتفاع بیش از ۷متر توسط این اداره‌کل در حریم حمام گپ صادر نشده است.
عباس نوروزی می‌گوید: شهرداری بندرعباس برای احداث پارکینگ چندطبقه و دادن مجوز احداث ساختمان چند طبقه در محدوده حمام گپ باید از اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان استعلام می‌گرفت که این کار را انجام نداده است.
وی مبل‌فروشی ساخته شده در ضلع جنوبی حمام گپ را غیرقانونی می‌داند ولی با وجود این، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان برای تخریب آن اقدامی انجام نداده است.
«ایرنا» پس از یک هفته موفق به گرفتن پاسخی از شهرداری بندرعباس درخصوص احداث پارکینگ طبقاتی و ساختمان تجاری که هر ۲ در حریم این بنای تاریخی قرار دارند نشده است.
به نظر می‌رسد با بی‌توجهی اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان نسبت به بافت‌ها و بناهای تاریخی و شهرداری بندرعباس نسبت به هویت معماری این شهر باید بیش از پیش نگران حفظ بافت‌ها و بناهای تاریخی باشیم تا در مدرن شدن زندگی تاریخچه ملموس هویت و معماری را از دست ندهیم.
بخشی از گزارش منتشرشده در خبرگزاری ایرنا
بازنشر در بادگیر، رسانه‌ی خبری تحلیلی هرمزگان
