لیبی به عرصه جدیدی برای رقابت های منطقه ای و حتی فرامنطقه ای تبدیل شده و در میان رقابت بین ترکیه و روسیه نیز می تواند اثرات قابل توجهی بر روابط دو کشور در سوریه داشته باشد
خط لوله ترک استریم روسیه نقش فعالی در صنعت انرژی ترکیه ایفا میکند. روسیه تامین کننده بیش از ۵۰ درصد گاز مصرفی ترکیه است. روسیه هم چنین تامین کننده بخشی از نفت مصرفی ترکیه نیز میباشد. اولین نیروگاه اتمی ترکیه توسط شرکت روس اتم روسیه در حال ساخت است. این در حالیست که پیشبینی میشود با افتتاح پروژه ترک استریم در ماههای آینده وابستگی ترکیه به منابع انرژی روسیه افزایش یابد. هزینهی این پروژه تا شش میلیارد دلار تخمین زده شده است.
قرارداد احداث خط لوله ترک استریم در جریان سفر ولادیمیر پوتین به ترکیه در سال ۲۰۱۶ به امضا رسید. ظرفیت اولیه این خط لوله ۶۰ میلیارد متر مکعب در نظر گرفته شده بود که با توجه به مخالفتها و عدم افزایش نیاز اروپا به گاز درسالهای آتی ظرفیت نهایی این خط لوله به ۳۱ میلیارد مترمکعب کاهش یافت.
خط لوله ترک استریم در ابتدای امر قرار بود بهصورت چهار لاین موازی احداث شود. که در نهایت به دو خط لوله که ظرفیت هر کدام ۱۵.۷۵ میلیارد متر مکعب است تقلیل یافت. از این مقدار ۱۵.۷۵ میلیارد متر مکعب در بازار ترکیه مصرف خواهد شد و بقیه از طریق یونان راهی بازار اروپا خواهد شد. طول خط لوله ترک استریم ۹۳۰ کیلومتر است، که از شهر آناپا، کراسنودار، روسیه آغاز شده و پس از گذر از بستر دریای سیاه، در شهر لولهبورگاز، ترکیه پایان مییابد. عمق این خط لوله در بستر دریای سیاه حداکثر ۲۲۰۰ متر خواهد بود.
اهداف ترکیه و روسیه در پروژه «ترک استریم»
ترکیه در نظر دارد در بلند مدت و با فراهم آوردن شرایط لازم به مرکز تجارت انرژی (هاب انرژی) تبدیل شود. اگر ترکیه بتواند سرمایه لازم برای احداث زیرساختار لازم ( پالایشگاه- تاسیسات ذخیره سازی گاز طبیعی و....) را فراهم آورد و بازار انرژی این کشور بصورت کامل خصوصی شود میتوان انتظار داشت با اجرای پروژههایی چون ترک استریم ترکیه یک گام به آرزوی دیرینه خود برای تبدیل شدن به هاب انرژی نزدیکتر شود.
روسیه با اجرای همزمان دو پروژه ترک استریم و نورد استریم ۲ بازار اروپا را بهعنوان یکی از بازارهای هدف خویش مد نظر قرار داده است بقیه کشورهای عمده تولید کننده گاز طبیعی و ال ان جی کار آسانی برای رقابت با گاز روسیه در بازار اروپا پیش رو ندارند. روسیه هیچ گاه از سلاح صادرات انرژی علیه ترکیه استفاده نکرده است. حتی وقتی جنگده روسیه توسط ترکیه ساقط شد روسیه صادرات گاز به ترکیه را بدون وقفه ادامه داد. افزایش وابستگی ترکیه به منابع انرژی روسیه از منظر امنیت و ژئوپلتیک انرژی با ریسک همراه است. ترکیه میتواند با متنوع سازی منابع انرژی توازنی در واردات گاز از روسیه ایجاد نماید.
اختلاف ترکیه و روسیه در میدان لیبی
در لیبی درگیری میان نیروهای خلیفه حفتر و دولت مستقر در طرابلس که توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده در جریان است. اخیرا چند شهروند ترک توسط نیروهای حفتر در لیبی ربوده شدند و جنگ لفظی میان این گروه با ترکیه بالا گرفته است. حفتر از حمایت امارات و مصر و روسیه برخوردار است، اما ترکیه از دولت طرابلس که توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده حمایت میکند.
به نظر می رسد، لیبی به عرصه جدیدی برای رقابت های منطقه ای و حتی فرامنطقه ای تبدیل شده و در میان رقابت بین ترکیه و روسیه نیز می تواند اثرات قابل توجهی بر روابط دو کشور در سوریه داشته باشد.
در واقع با توجه به اینکه ترکیه خود را در یک وضعیت بغرنج در سوریه مشاهده می کند، به همین جهت، قصد دارد با ارسال بخشی از این نیروها از سوریه به لیبی، از یک سو خود را از وضعیت فعلی در این کشور رها کند و از طرف دیگر، آرایش سیاسی ـ نظامی در لیبی را نیز به نفع خود و به ضرر محور عربستان تغییر دهد. جایی که حوزه نفوذ روسیه نیز محسوب می شود و به همین جهت نیز پوتین نگران از این اقدام ترکیه است.
پیش از این نیز، رئیس کمیسیون امور بین الملل دومای روسیه از اعزام نیروهای ترکیه به لیبی که پارلمان ترکیه آن را تصویب کرده است ابراز نگرانی کرده بود و حال به نظر میرسد سفر پوتین به ترکیه چندان هم بی ارتباط با نگرانیهای مسکو نسبت به تحرکات ترکیه در لیبی نیست.