استارلینک ( Starlink) یک منظومه ماهوارهای است که از طرف شرکت اسپِیساِکس برای فراهم کردن اینترنت ماهوارهای شکل گرفته است. این صورت فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیلشده است که در ترکیب با فرستنده و گیرندههای زمینی کار میکنند.
درحالی که معامله دستگاههای اینترنت ماهوارهای در ایران ممنوع بود ولی بعضاً دستگاههایی توسط کاربران مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۲۰۲۳ اتحادیه بینالمللی مخابرات، استارلینک را مکلف به همکاری با ایران کرد و این ممکن است آغازی برای قانونی شدن این فناوری در ایران باشد.
در حال حاضر استارلینک بهطور غیررسمی یعنی خرید اشتراک از یک کشور دیگر، در ایران قابل استفاده است. برخی کاربران شبکههای اجتماعی معتقدند با وجود قیمت بالا، سرعت آپلود پایین و پینگ بالا، آنچه به دستشان میرسد، «اینترنت آزاد» است و ارزش دارد. نسل یک تا چهار تجهیزات و سرویس استارلینک قابل خرید است، بین ۴۰، ۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان قیمت دارد. هزینهٔ اشتراک ماهانه هم حدود ۴۰ دلار تخمین زده میشود اما متقاضیان انتظار دارند با افزایش تقاضا قیمت بیش از اینها افت داشته باشد.
استارلینک زیرساختی وابسته با مخاطرات چندلایه
تمامی کنترلها، بهروزرسانیها و زیرساختها تحت مالکیت اسپیساکس و قوانین امنیتی آمریکا است. هر دادهای که از این شبکه عبور کند، از نظر حقوقی و فنی برای آمریکا قابل دسترسی و تحلیل است.
استارلینک نه یک خدمت بیطرف، بلکه ابزاری برای اعمال نفوذ آمریکا در نقاط مختلف دنیاست؛ از کنترل دادهها و رسانهها گرفته تا حمایت از نیروهای همسو در جنگها (مانند اوکراین) یا قطع خدمات در مناطق حساس (غزه).
مسیر دادهها، متادیتا، موقعیت جغرافیایی و فعالیت کاربران قابل رصد است. این شبکه در بحرانها میتواند بهصورت یکطرفه دسترسیها را محدود یا قطع کند و حتی زمینه نفوذ و خرابکاری سایبری را فراهم سازد.
اتکا به شبکهای تحت کنترل رقیب یا دشمن بالقوه، در حوزههای حساس مانند نظامی، امنیتی یا زیرساختی، ریسک عملیاتی و اطلاعاتی شدیدی به دنبال دارد.
استفاده از استارلینک در نهادهای حساس بهشدت پرریسک است و فقط در شرایط اضطراری و بهصورت محدود قابل تحمل است. توسعه اینترنت ماهوارهای بومی و مقاوم، یک ضرورت حیاتی است.
