فشار خون چیست؟
فشار خون، فشاری است که خون در دیواره‌های عروق خونی ویژهٔ سیستم گردش خون در بدن ایجاد می‌کند. این فشار به دو مقدار اندازه‌گیری می‌شود: فشار سیستولیک (فشار خون در لحظه انقباض عضلانی قلب) و فشار دیاستولیک (فشار خون در لحظه استراحت و پر کردن قلب). مقادیر این دو فشار به وحدت میلیمتر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌شوند. فشار خون مهم است زیرا افت و یا افزایش آن می‌تواند به مشکلات قلبی، عروقی و کلیه ارتباط داشته باشد. اندازه‌گیری و کنترل منظم فشار خون از اهمیت زیادی برای حفظ سلامت قلب و سیستم گردش خون می‌باشد.
انواع فشار خون
فشار خون به دو شاخص اصلی تقسیم می‌شود: فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک.
1. فشار سیستولیک (Systolic Blood Pressure - SBP): این فشار نشان‌دهنده فشار خون در لحظه انقباض قلب است، یعنی زمانی که قلب خون را به عروق پمپ می‌کند. این مقدار به عنوان عدد بالاتر اعلام می‌شود.
2. فشار دیاستولیک (Diastolic Blood Pressure - DBP): این فشار نشان‌دهنده فشار خون در لحظه استراحت و پرکردن قلب است، یعنی زمانی که قلب در حال استراحت و تغذیه است. این مقدار به عنوان عدد پایین‌تر اعلام می‌شود.
فشار خون به واحد میلیمتر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌شود و به طور کلی فشار سیستولیک به صورت SBP/DBP اعلام می‌شود.بر اساس مقادیر فشار سیستولیک و دیاستولیک، فشار خون به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شود:
1. فشار خون طبیعی: SBP < 120 و DBP < 80
2. فشار خون نرمال مرحله 1 (Prehypertension): 120 ≤ SBP < 130 و/یا 80 ≤ DBP < 85
3. فشار خون مرحله 1 فرا افتاده (Stage 1 Hypertension): 130 ≤ SBP < 140 و/یا 85 ≤ DBP < 90
4. فشار خون مرحله 2 فرا افتاده (Stage 2 Hypertension): SBP ≥ 140 و/یا DBP ≥ 90
چگونه فشار خون بالا (قاتل خاموش) را پایین بیاوریم؟
برای کاهش فشار بالا، می‌توانید با اعمال تغییرات در سبک زندگی خود، اقدامات بهداشتی و تغییرات در رژیم غذایی، فشار خون خود را مدیریت کنید. افزایش فعالیت ورزشی منظم، مثل پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری، کاهش مصرف نمک، مصرف غذاهای سالم با فوکوس بر میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی حاوی پتاسیم، کاهش وزن در صورت لزوم، مدیریت استرس و محدودیت مصرف الکل می‌توانند بهبود و کاهش فشار خون را ایجاد کنند. همچنین، هر گونه تغییر در درمان و مصرف داروها را با پزشک خود مطرح کنید و از نظرات و دستورات او پیروی کنید.
درمان فشار خون بالا اورژانسی
در صورتی که فشار خون به حدی بالا رفته باشد که به شدت خطرناک باشد و علائم ناخوشایندی مانند سردرد شدید، تشنگی شدید، تهوع و استفراغ، تنگی نفس یا عدم قابلیت تمرکز حاصل شود، این موضوع به عنوان "فشار خون بالا اورژانسی" شناخته می‌شود. در چنین شرایطی، لازم است به سرعت به پزشک مراجعه کرده و درمان اورژانسی دریافت کنید.
1. استفاده از داروهای فوری:
- پزشک ممکن است داروهای خاصی مثل نیتروپرسید، لابتالول یا هیدرالازین تجویز کند تا به سرعت فشار خون را کاهش دهد.
2. تزریق داروهای وریدی:
- در موارد خطرناک‌تر، داروهایی مانند نیتروگلیسرین یا نیتروپرسید ممکن است تحت نظر پزشک و در محیط بیمارستانی تزریق شوند.
3. تنظیم فوری مایعات:
- ممکن است احتیاج به تنظیم مایعات بیشتر باشد تا حجم خون کاهش یابد و فشار خون کاهش یابد.
4. پیگیری و نظارت دقیق:
- در بخش بیمارستان، فشار خون، ضربان قلب، اکسیژن خون و دیگر علائم حیاتی به طور مداوم نظارت شده و تنظیم می‌شود.
آیا فشار خون همیشه ثابت است؟
خیر، فشار خون همیشه ثابت نیست و در طول روز ممکن است تغییر کند. فشار خون به عوامل مختلفی مرتبط با فعالیت بدنی، استراحت، استرس، مصرف غذا و موارد دیگر وابسته است. دو شاخص اصلی فشار خون، یعنی فشار سیستولیک (SBP) و فشار دیاستولیک (DBP)، به ترتیب نشان‌دهنده فشار خون در لحظه انقباض قلب و در لحظه استراحت قلب هستند.
فشار خون معمولاً در حالت استراحت در حدود 120/80 میلیمتر جیوه (mmHg) قرار دارد. با انجام فعالیت‌های ورزشی، استراحت ناکافی، مواجهه با استرس، یا مصرف غذاهای نمک‌دار، فشار خون ممکن است افزایش یا کاهش یابد. همچنین، دوره‌های مختلف روزانه و شرایط محیطی مانند تغییرات در دما نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.
برای فشار خون پایین به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در صورت مواجهه با فشار خون پایین و تداوم علائم مرتبط مانند سرگیجه، خستگی، یا احساس ضعف، مناسب است به یک کلینیک تخصصی فشار خون مراجعه کرده و مشکلات خود را با او مطرح کنید. پزشک متخصص با انجام معاینه فیزیکی و درخواست آزمایش‌های لازم می‌تواند علت احتمالی فشار خون پایین را تشخیص دهد و در صورت لزوم، شما را به تخصص‌های دیگر مانند داخلی، قلب و عروق، یا اطفال ارجاع دهد. این اطلاعات به پزشک کمک خواهد کرد تا بررسی دقیق‌تری انجام دهد و برنامه درمانی مناسب برای مدیریت فشار خون پایین تدوین کند.
