تاریخچه
گردان ۱۵۱ دژ خرمشهر در سال ۱۳۴۹ توسط نیروی زمانی شاهنشاهی تأسیس شد.
این گردان شامل ۵ گروهان:
گروهان تفنگدار
گروهان ارکان
که بخشی از پوشش نیرویی زمینی ارتش از خط مرزی شلمچه تا طلائیه را برعهده داشت و برای انجام این مأموریت به ۳۲پاسگاه تقسیم شده بود. مأموریت این گردان در زمان درگیری، انجام عملیات تأخیری و حفظ خطوط مرزی به مدت ۴۸ ساعت بود. برای کنترل مأموریت این گردان، دو پاسگاه یا دو دژ مرکزی در نظر گرفته شده بود، که یکی از آنها در شلمچه و دیگری در کوشک مستقر بود. فاصله دژهای ۳۲ گانه از یکدیگر، سه کیلومتر و استعداد هر دژ ۱۴ نفر نیروی انسانی شامل دو نفر افسر یا درجهدار و ۱۲ نفر سرباز، که همگی خدمه تفنگ ۱۰۶ میلیمتری و سلاحهای موجود بودند.
سلاح سازمانی
یک قبضه تفنگ ۱۰۶
یک دستگاه تانک
یک قبضه خمپاره ۸۱ میلیمتری
یک قبضه خمپاره ۱۲۰ میلیمتری
برای هر دژ نیز یک قبضه تیربار کالیبر ۵۰ میلیمتری
جنگ ایران و عراق
در روزهای نخست جنگ، این گردان یکی از معدود یگانهای نظامی بود، که در برابر هجوم نیروی زمینی عراق قرار داشت و در نبرد خرمشهر، به مدت ۳۰ روز در برابر حملات لشکر ۳ زرهی و تیپ ۳۳ نیروی مخصوص عراق از خرمشهر دفاع نمود.
فرماندهی مقاومت خرمشهر را سرهنگ علی قمری فرمانده داوطلب گردان دژ خرمشهر، دریادار دوم داریوش ضرغامی، ناخدا هوشنگ صمدی فرمانده گردان تکاوران دریایی ارتش، ناخدا بحیی دوست نیایی فرمانده نیروی دریایی شمال پادگان منجیل محمد جهانآرا فرمانده سپاه خرمشهر و دریادار عيسی حسینی بای که یکی از تکاوران چیره دست ارتش و اولین فرمانده تکاوران مستقر در خرمشهر بود، بهعهده داشتند.
مرز ایران و عراق از زمان حکومت محمدرضا شاه و بعد از عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر بین دو کشور، دارای یک دژ بود، که در حد فاصل نیروهای ایران و عراق کشیده شده بود. این دژ به یک دژ مرکزی و دژهای فرعی تقسیم شده بود و مسئولیت دفاع از این دژها، برعهده گردان ۱۵۱ بود، که نیروهای آن در پادگانی به نام پادگان دژ مستقر شده بودند.
ارتش عراق که در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ حمله خود را به خرمشهر آغاز کرد، با دفاع غافل گیرانه نیروهای گردان ۱۵۱ روبهرو شد. این دفاع یک ماه و تا ۳۰ مهرماه ۱۳۵۸ ادامه یافت. گردان دژ که با حمله لشکر ۳ زرهی و تیپ ۳۳ نیروی مخصوص عراق روبهرو شده بود و همزمان با توپخانه و نیروی هوایی عراق، گلولهباران و بمباران میشد، ۳۰ شبانه روز در برابر نیروهای عراقی جنگید و از محدوده گسترده نوار مرزی و از جمله جاده ۱۷ کیلومتری شلمچه به خرمشهر دفاع کرد، تا مانع ورود نیروهای عراقی به خرمشهر شود.
شدت درگیری گردان دژ با نیروهای عراقی در این ۳۰ روز چنان بود، که فقط در هفته اول جنگ، پنج بار فرماندهی این گردان به دلیل کشته یا مجروح شدن فرماندهان، تغییر کرد.
نام فرماندهانی که یکی پس از دیگری کشته یا مجروح شدند:
سرهنگ جاموسی
سرگرد چهارمحالی
سرگرد شاهان
سروان کبریایی
ستوان گیوتاج (پزشک گردان و افسر-در نبود فرماندهان بالاترش مجبور شد فرماندهی گردان را برعهده بگیرد)
شایان ذکر است که در این دفاع ۳۰ روزه از ۱۹ افسر گردان ۱۵۱ دژ، فقط یک افسر زنده ماند.
سوم خرداد سالروز آزادسازی خونینشهر است. شهری که در شهریور سال ۵۹ مورد تهاجم صدامیها قرار گرفت و پس از ۳۴ روز مقاومت جانانه مردم خرمشهر و نیروهای ارتش و سپاه به اشغال ارتش بعث درآمد. اما یک سال و نیم بعد در جریان عملیات غرورآفرین بیتالمقدس، آزاد شد و صفحه جنگ را به نفع نیروهای جبهه حق برگرداند.34 روز مقاومت خرمشهر در ابتدای تهاجم ارتش بعث به خاک کشورمان، در حالی که صدام خیال میکرد میتواند ۳ روزه خوزستان را تصرف کند، اولین سیلی محکمی بود که دیکتاتور معدوم عراق از جمهوری اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) دریافت کرد.
در طول هشت سال جنگ تحمیلی، شاهد وجود یگانها و نیروهای زیادی بودیم که در مقابل دشمن تا پای جان ایستادند و حماسه آفریدند: اما گردان 151 پیاده دژ خرمشهر به یقیین نخستین یگانی است که در آغاز جنگ این حماسه را رقم زد و دین خود را به خرمشهر ادا کرد
بهار حمسی
استاد:علی اکبر حسنوند