در حال حاضر پرطرفدارترین نوشیدنی های جهان، چای و قهوه می باشند. از آن جایی که استفاده چای و قهوه از دیرباز در کشورهای دنیا رایج بوده، خواه و ناخواه همراه با آداب و رسومی نیز می باشد.
همواره هر فنجان قهوه یا چای همراه با یک نعلبکی می باشد. از نعلبکی برای سرد کردن چای یا قهوه استفاده می شود. البته در مواردی نیز نعلبکی حکم زیر فنجانی را پیدا می کند که چای یا قهوه روی میز نریزد. در ادامه اطلاعات بیشتری در رابطه با نعلبکی کسب خواهیم کرد.
نعلبکی که در عرف به آن نَلبِکی می گویند ظرفی بشقاب مانند است که از بشقاب کوچک تر است. به طور معمول زیر فنجان و یا استکان قرار می گیرد. برای سرد شدن چای یا قهوه از نعلبکی استفاده می کنند. در رابطه با ریشه کلمه نعلبکی و زبان آن اختلاف است. برخی گفته اند این کلمه یک کلمه روسی است. برخی نیز با آوردن مثال هایی از قرن نهم آن را فارسی می دانند
در هنگام خرید نعلبکی باید به چند مولفه دقت کنیم. اول از همه جنس نعلبکی و دوم برند نعلبکی و سوم فرم بدنه نعلبکی. در ادامه به بررسی این سه مولفه خواهیم پرداخت.
اولین و تقریبا پرکاربردترین نوع نعلبکی، نعلبکی های بلوری هستند. این نعلبکی ها به خاظر شفافیتی که دارند همواره مورد توجه بوده اند. در گذشته یکی از مشکلات استفاده از نعلبکی بلوری، این بود که نعلبکی بلوری بر اثر گرمای حاصل از چای ترک بر می داشت یا اصطلاحا سرما گرما می شد. اما نعلبکی های بلوری حال حاضر آنتی شوک هستند. آنتی شوک یعنی مقاوم در برابر سرما و گرمای ناگهانی. لذا اگر نعلبکی خود را از یک برند معتبر خریداری کنید، دارای قابلیت آنتی شوک خواهد بود.
این دسته نعلبکی ها کاربرد بسیار کمی دارند. از آنجایی که کریستال بسیار گران قیمت است، از آن برای مجالس خاص استفاده می شود. و از آن جایی که در مجالس خاص نیز چای بدون نعلبکی سرو می شود. پس اولا این نعلبکی فقط در سرویس کریستال می تواند باشد و ثانیا در سرویس کریستال نیز بسیار کم یاب است. یعنی سرویس کریستال های کمی هستند که در خودشان نعلبکی را هم دارا باشند.
یکی از پرکاربردترین وسیله های خانه های ایرانی همین نعلبکی های چینی هستند. استفاده از نعلبکی چینی به قدری در ایران فراگیر است به طوری که کمتر خانه ای پیدا می شود که در آن نعلبکی چینی موجود نباشد. نعلبکی های چینی را شرکت های متفاوتی می سازند لذا قیمت آن ها بسیار متفاوت است. از این نعلبکی ها هم در سرویس های گران قیمت و هم در برای استفاده روزمره استفاده می شود. البته با ورود نعلبکی بلوری به بازار ایران، بازار نعلبکی چینی کساد شد به طوری که امروزه کمتر کسی هست که از نعلبکی چینی به جای نعلبکی بلوری استفاده کند.
در انتها نیز نعلبکی پلاستیکی می باشد. از این نعلبکی برای مصارف خانگی استفاده نمی کنند. مهم ترین خاصیت این نعلبکی پلاستیکی بودن و به تبع نشکن بودن آن است. لذا می تواند بهترین گزینه برای استفاده در مسافرت باشد.
طبق توضیحاتی که دادیم، نعلبکی های کریستالی اولا بسیار گران قیمت هستند و ثانیا در تولید آن ها از سرب استفاده می شود و سرب نیز بسیار سمی می باشد. از طرفی تولید آن ها نیز بسیار کم و محدود است. لذا از بررسی برند های سازنده آن خودداری می کنیم.
از طرفی نعلبکی های چینی نیز با ورود نعلبکی های بلوری و وجود مدل های بسیار متنوع از آن ها، چندان مورد استقبال بازار قرار نمی گیرند. لذا بحث را با بررسی برند های سازنده نعلبکی بلوری ادامه می دهیم.
در حال حاضر اولین و بهترین تولید کننده بلور، شرکت پاشاباغچه می باشد. بلور تولیدی این شرکت به قدری شفاف است که کسانی که با این شرکت آشنا نباشند آن را با کریستال اشتباه می گیرند. از طرفی بلور این شرکت از استحکام بسیار بالایی برخوردار است. نعلبکی بلوری پاشاباغچه در طرح ها و قالب های متفاوتی عرضه می شود به طوری که تنوع نعلبکی های این شرکت بسیار بالاست. این شرکت سعی دارد که نعلبکی بلوری خودش را با فنجان ها و استکان هایش ست کند و به صورت استکان نعلبکی بلوری و یا فنجان و نعلبکی بلوری به فروش برساند. البته نعلبکی تک هم در لیست محصولات این شرکت می باشد.
شرکت بلینک مکس چین دیگر شرکتی است که به تولید نعلبکی بلوری در کنار بقیه بلور هایش می پردازد. این شرکت نیز یکی از شرکت های درجه یک چینی می باشد که بلور آن بسیار شفاف است و از کیفیت قابل قبولی برخوردار است.
یکی دیگر از شرکت هایی که به تولید نعلبکی می پردازد، شرکت لومینارک فرانسه می باشد.
شرکت مجستی چین یکی دیگر از شرکت های چینی می باشد..
که نعلبکی بلوری چینی تولید می کند. نعلبکی ها و پیش دستی های این شرکت کیفیت بالایی دارند.
یکی از شرکت های ایرانی تولید کننده نعلبکی بلوری، شرکت نوری تازه می باشد. کیفیت بلور این شرکت به بلور های خارجی نمی رسد اما قابل قبول است.
دومین شرکت تولید کننده نعلبکی بلوری ایرانی شرکت کاوه بلور است.
در انتها علاوه بر شرکت های مذکور، شرکت های دیگری نیز هستند که به تولید نعلبکی بلوری می پردازند.
در زمان های گذشته نعلبکی ها فقط به صورت گرد و صاف یافت می شدند اما با گذشت زمان و پیشرفت علم و به وجود آمدن شرکت های متنوع، فرم بدنه نعلبکی ها هم دارای تنوع بسیار زیاد شد. قالب اصلی نعلبکی ها به دو صورت دایره و مربع می باشد. البته این بستگی به فنجان یا استکانی دارد که نعلبکی می خواهد با آن سِت بشود. از طرفی میزان گودی نعلبکی ها نیز بسیار متفاوت است به طوری که از نیم سانتی متر شروع و تا سه سانتی متر ادامه دارد. نکته دیگر این که برخی از نعلبکی ها علاوه بر موارد یاد شده دارای حالت خاصی در بدنه خود هستند. مثلا برخی از نعلبکی ها دارای تراش بدنه هستند. برخی از نعلبکی ها لب طلا و برخی دیگر علاوه بر لبه طلایی دارای گل سرخ می باشند.
