عناصری وجود دارد که در میان اکثر آثار بنا شده بر اساس معماری ایرانی مشترک است.
استفاده از ایوان (رواق)
ایوان فضایی طاقدار است که از یک طرف به حیاط باز می شود. ایده ایوان در ایران پیش از اسلام شکل گرفت و در معماری بنای تاریخی و شاهنشاهی از آن استفاده می شد.
استفاده گسترده از قوس
دو بنای معروف، تاج محل برای معماری مغول و مسجد جامع اصفهان برای معماری ایرانی، نمونه‌ای از این واقعیت را نشان میدهد. این بنا به دلایل زیبایی شناسی و همچنین برای قرار دادن پنجرهها و کاهش میزان تابش نور خورشید به داخل ساختمان ساخته شده است.
باغها، فواره‌ها و استخرها
آب نقش اساسی در طراحی ایرانی دارد: هزاره‌ها قبل از اختراع اولین پمپ آب، متخصصان کشاورزی ایرانی قنات (قنات زیرزمینی) را بر اساس قوانین هیدرولیکی خود ایجاد کردند.
باغها و حوض‌های بزرگ با فواره‌ها همواره یکی از ویژگی‌های اصلی معماری ایرانی در طول زمان بوده است. در مسجد، مدرسه، خانه سنتی از آن برای وضو گرفتن، زیبایی شناسی یا هر دو استفاده می شود.
گنبدها
سنت ایرانی گنبدسازی به اولین معماری بین النهرین برمیگردد، زمانی که گنبدها به دلیل کمبود چوب در بسیاری از مناطق فلات ایران، جزء لاینفک ساختمانها شدند.
در ایران باستان، گنبدها با جنبه الهی زندگی مرتبط بودند، زیرا شکل دایره ای آنها نشان دهنده کمال، ابدیت و بهشت بود.
گنبدها در دوره ساسانیان (224 تا 651 میلادی) به خط مقدم معماری ایرانی رفتند و در دوره‌های مختلف تکامل یافتند تا اینکه صفویه (1501–1732) که آخرین نسل گنبدهای ایرانی با نمای پیازی متمایز و کاشی‌کاری‌های شگفت‌انگیز مشخص شد. .
در طراحی شهری ایرانی، گنبدها در عبادتگاهها و اماکن عمومی اعم از بازارهای سنتی، کاروانسراها، مدارس و حمام ها به گونه ای طراحی شده اند که از نقاط مختلف شهر یا روستا قابل مشاهده باشد.
گنبدها معمولاً دو پوسته هستند. در حالی که پوسته داخلی برای تحمل وزن سازه طراحی شده است، پوسته بیرونی هم به عنوان یک عنصر تزئینی و هم به عنوان عایق در برابر عناصر عمل میکند. شکل آیرودینامیکی گنبدها نیز سازه‌ها را پایدارتر میکند.
تقارن
معماری ایرانی از هندسه نمادین فراوان و با استفاده از فرم‌های ناب مانند دایره و مربع استفاده میکند و پلان‌ها بر اساس چیدمان‌های اغلب متقارن با حیاط‌ها و تالارهای مستطیل شکل است.
معماری ساسانی با نقش برجسته‌های سنگ تراشیده یا گچبری تزیین شده و از موزاییکهای سنگی رنگارنگ استفاده شده است. ظروف، کاسه‌ها و میخ‌های طلایی و نقره‌ای زیبا که اغلب با صحنه‌های شکار یا حیوانات در نقش برجسته تزئین شده‌اند و منسوجات با طرح‌های هرالدیک متقارن نیز باقی مانده‌اند.
استفاده از مقرنس
مقرنس معمولاً در قسمت های زیرین گنبدها، آویزها، قرنیزها، قیچی ها، طاقها به کار می رود و اغلب در محراب مسجد دیده میشود. آنها می توانند کاملاً زینتی باشند یا به عنوان سازه‌های باربر عمل کنند. اولیه ترین اشکال گنبدهای مقرنس که در منطقه بین النهرین یافت شد، عمدتاً ساختاری بودند.
خوشنویسی
اشتیاق ایرانیان به استفاده از خط به عنوان یک اثر هنری به دوران پیش از اسلام برمیگردد، اما این اثر خوشنویسان و تذهیب‌کار دوران اسلامی است که استفاده از آن را به هنر والایی که امروز قدردانش هستیم ارتقا داد. با تشویق اسلام به هنر خوشنویسی بر هنرهای نمایشی، از عصری به عصر دیگر و از سبکی به سبک دیگر توسعه یافت.
---------------------------------------------------------------
تیم تولید محتوا بخشی آفیشیال
