پرسش این است: پایان تحریم تسلیحاتی چه نفعی برای مردم دارد؟ گوشت را ارزان می‌کند یا جلوی رشد دلار را می‌گیرد؟ من امروز با مرور روزنامه‌هایی که به این موضوع پرداخته‌اند، نظر کارشناسان این حوزه را به طور خلاصه برای شما بازنویسی می‌کنم؛ بنابراین تنها کاری که من انجام داده‌ام فشرده سازی نظرات متخصصان بوده است.
روزنامه اعتماد در نسخه روز یکشنبه خود مفصل به موضوع «پایان تحریم تسلیحاتی ایران» پرداخته است. من اول اشتراکات دیدگاه صاحب‌نظران را می‌نویسم و سپس نقطه نظرات متفاوت هریک را به طور خلاصه می‌آورم.
از نظر کارشناسان، ترامپ تلاش زیادی برای جلوگیری از لغو تحریم تسلیحاتی ایران انجام داد که بی‌نتیجه ماند اما این تنها تحریم تسلیحاتی ایران نیست. بلکه داستان تحريم تسليحاتي ايران از قطعنامه 1747 مصوب سال 1386 آغاز می‌شود. هر چند كه در قطعنامه 1737 مصوب سال 1385 هم برنامه‌هاي هسته‌اي و موشكي ايران و افراد مرتبط با آن تحت تحريم‌های بين‌المللي شديد قرار گرفتند اما اين بندهای ۵ و ۶ قطعنامه 1747 بود كه رسما تحريم تسليحاتی ايران را كليد زد. ضمن آنكه اکنون نیز امريکا در مورد تحريم تسليحاتی ايران گفته هر شخص حقيقي و حقوقي كه با ايران تجارت كند از سوی خزانه‌داري امريكا تحت تحريم‌هاي ثانويه اقدامات تنبيهي قرار خواهد گرفت؛ این موضوع عملیاتی شدن پایان تحریم تسلیحاتی را کمی پیچیده می‌کند
اکنون تنها شرکای بالقوه نظامی ایران، روسیه و چین هستند. اما تبادل اسلحه با این دو کشور موانعی دارد که برخی کارشناسان آنها را یادآور شده‌اند.
حمیدرضا عزیزی؛ وقتی وزير خارجه روسيه، در نامه‌اي به دبيركل سازمان ملل، مخالفت صريح مسكو را با تلاش‌هاي دولت امريكا اعلام كرد، وزیر خارجه آمریکا گفت، روسیه قصد تجارت اسلحه با ایران دارد، هرچند روس‌ها چیزی را پنهان نکرده و گفتند واهمه‌ای از فروش و تحویل سامانه موشکلی اس-400 ندارند. اما به نظر می‌رسد این هدف روسیه از این اظهار نظرها، امتیاز گرفتن از غرب باشد و بعید به نظر می‌رسد ایران بتواند سلاح‌های تهاجمی از روسیه بخرد چرا که اولا این اقدام باعث دست بالای ایران در نزاع‌های منطقه خواهد شد. از سویی دیگر روسیه از نظر اقتصادی نیازمند این مبادلات است ولی ایران مشتری دست به نقدی نیست.
آيا ايران در فروش اسلحه قادر به رقابت با كشورهاي منطقه است؟
نصرت‌الله تاجیک؛ كشور ما الگوی موفقي در زمينه فروش تسليحات نیست. انزواي صنايع نظامي ايران در اين زمينه بی‌تاثير نيست و به دلیل ساختار تجاری و اقتصادي ايران در زمينه صادرات با مشكلات جدی مواجهیم. لذا بعيد به نظر می‌رسد در عرصه فروش كالاهای نظامی بتوانيم موفق باشیم.
اروپا به ایران اسلحه خواهد فروخت؟
عبدالرضا فرجی راد؛ اول. كشورهاي اروپايي به ويژه انگلستان، فرانسه و آلمان بعد از ايالات متحده امريكا دومين فروشنده سلاح به كشورهاي عربي هستند و سالانه ميلياردها دلار از اين طريق درآمد كسب مي‌كنند به نحوي كه ملاحظات حقوق بشري را هم ناديده می‌گيرند. لذا، اروپاييان در تجارت تسليحاتی خود رابطه با مشتريان دائمی و دست به نقد خود را در جنوب خليج فارس مدنظر قرار خواهند داد و روسيه و چين به رغم ابراز تمايل برای مناسبات نظامی با ايران، نيم‌نگاهی هم به روابط پر سود خود با اعراب خليج فارس داشته كه در اين بين عربستان سعودی با 65 ميليارد دلار خريد تسليحاتي ساليانه و حدود 5 برابر بودجه دفاعی ايران مورد توجه سوداگران سلاح است.
موانع پیش‌روی روسیه برای تبادل اسلحه با ایران
نيكول گراجوسكي: نخستين مانع در مقابل صادرات سلاح‌هاي روسي به ايران، مانعي قديمي و سنتي است. مسكو در گذشته هم نسبت به صادرات سامانه‌هاي دفاعي با فناوري پيچيده و جديد و سلاح‌هاي تهاجمي به ايران بي‌ميل بود. گزارش‌هاي تاييد نشده‌اي وجود دارد كه روسيه تابستان 2017 درخواست ايران براي خريد 24 فروند جنگنده‌هاي Su-35 و Su-30SM را رد كرده و به جاي آن پيشنهاد فروش جنگنده‌هایSu-27SM3 داده است.
مسكو ارديبهشت ماه پارسال در سفر محمدجواد ظريف، پيشنهاد تهران براي خريد سامانه موشكی اس-400 را رد كرده است. دليل اين مخالفت هم از سوی رسانه‌ها «عدم تمايل روسيه به افزايش تنش‌ها ميان ايران و كشورهای عضو شوراي همكاری خليج فارس» توصيف شده است.
توان چین برای تجارت اسلحه با ایران؟
در مورد فروش سلاح به صورت اعتباری و بدون پرداخت مستقيم، ممكن است چينی‌ها تمايل بيشتري به انجام چنين معاملاتی داشته باشند، اما روسيه به دليل مشكلات اقتصادی داخلی خودش، نه عزم و اراده‌ای برای اين كار دارد و نه توانايی چنين كاری دارد.
اما بي‌ميلی روسيه به فروش سلاح‌های تهاجمي به ايران، كاملا به ملاحظات ديپلماتيک روسيه براي جلوگيری از تحول عميق و جدي در توازن قدرت منطقه خاورميانه و افزايش تنش در خليج فارس گره خورده است.
پایان تحریم‌های تسلیحاتی نفعی برای مردم کوچه و بازار دارد؟
به نظر نمی‌رسد لغو این تحریم‌ها نفعی مستقیم و فوری برای اقتصاد و معیشت مردم داشته باشد و حتی نباید رسانه‌ها با ایجاد هیجان توقع کاذب برای جامعه ایجاد کنند و بازارهای خرد را هیجانی کنند. اما به نظر می‌رسد این اتفاق می‌تواند در افقی بزرگ‌تر مثبت ارزیابی شود. سينا عضدي، پژوهشگر روابط بين‌المللي در شورای آتلانتيك در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گويد، ايجاد شكاف ميان اروپا و ايالات‌متحده از دستاوردهاي دولت حسن روحاني است و نبايد آن را دست‌كم گرفت. ايران به موضوع اختلاف اساسی ميان اروپا و ايالات‌متحده امريكا تبديل شده است. اين مساله به دكترين حسن روحاني بازمي‌گردد كه سال‌ها پيش در كتابش نيز به آن اشاره كرده و نوشته بود كه ايران نمیتواند همزمان با اروپا و امريكا درگير باشد و بايد سياست ايجاد اختلاف ميان اين دو را دنبال كند.
