Bamdad L
Bamdad L
خواندن ۴ دقیقه·۴ سال پیش

چگونه دیگر دوستی، فهم ما را از زندگی اخلاقی تغییر می‌دهد؟


دیگر دوستی موثر هم یک ایده است، و هم سبکی از زندگی که در حال رواج در سراسر دنیاست. کاهش دادن رنج، چه در انسان و چه در حیوانات، مطلوب است، حتی اگر از بین بردن برخی از آنها فعلا ممکن نباشد

در نگاهی دم‌دستی نسبت به اثر تازه پیتر سینگر ممکن است تصور شود که او در کتابش همانند بسیاری از دیگر معلمان اخلاق انسان‌ها را به دیگر دوستی و مشارکت در امور خیریه دعوت می‌کند و نسبت به چگونگی و کیفیت این دعوت به عمل دگردوستانه ساکت مانده است. اما از منظری عمیق‌تر سینگر برای مقصود خود در دعوت مردم جهان به عمل خیرخواهانه موضعی متفاوت، خلاقانه و امروزی‌تری می‌گیرد. در حقیقت این فیلسوف اخلاق مترصد آن است که موضعی عقلانی برای جلب مشارکت افراد در امور خیریه و دیگر دوستانه داشته باشد. او در اثر خود مخاطب را در معرض سوالات و چالش‌ها و آزمایش‌های متعددی قرار می‌دهد که پاسخ به آنها می‌تواند افق‌های جدیدی را برای خواننده کتاب بگشاید.

سینگر در این کتاب نشان می‌دهد چطور صرف بخش قابل توجهی از مال، وقت و حتی عضوی از بدن برای بهبود و رضایتمندی زندگی دیگران می‌تواند عقلانی باشد و به راحتی با عقل امروزی قابل اثبات و درک باشد؛ به طوریکه اگر بشنوید کسی کلیه‌اش را بابت رضایتمندی و لذت دیگری از زندگی اهدا کرده است، تعجب نخواهید کرد. این موضع سینگر او را از کسان بسیاری که در اینگونه موارد بیشتر به دنبال تهییج عواطف و ترغیب احساسی مخاطبان خود هستند متمایز می‌کند و نشان می‌دهد اعمال خیرخواهانه عقلانی هستند.

این فیلسوف اهل استرالیا در اثر خود اصولی عقلانی برای مشارکت در فعالیت‌های خیرخواهانه ترسیم می‌کند. وی در بخشی از کتابش این ایده را به چالش می‌کشد که «انسان‌ها بیشتر تمایل دارند در فعالیت‌های مشارکت خیرخواهانه داشته باشند که در مجاورت آنها قرار دارد و با چشم خود آن را می‌بینند!» سینگر با زیرکی آزمایشی را طراحی می‌کند و نشان می‌دهد این روش انتخاب ما چقدر غیرعقلانی و حتی غیراخلاقی است. وی با طراحی آزمایشی می‌پرسد: تصور کنید در پارکی در حال قدم زدن هستید و ناگهان متوجه کودکی می‌شوید که در حال غرق شدن در استخر کوچک پارک است. سینگر در ادامه یادآور می‌شود که تنها مشقت نجات کودک برای شما از بین رفتن کفش گران قیمت شماست. وی با اطمینان می‌گوید که شما حاضر خواهید بود برای نجات کودک کفش یا لباس گران قیمت خود را فدا کنید. او سپس با زیرکی می‌پرسد پس چرا حاضر نیستید از خرید کفش و لباس گران قیمت صرف نظر کنید و در عوض برای ده‌ها کودک در آفریقا یا جاهای دورتر واکسن تهیه کنید و جان آنها را نجات دهید؟ خیلی از ما البته در پاسخ به این سوال تنها مجاورت مکانی و درگیری عاطفی را بهانه می‌آوریم اما این در حالیست که این نوع قضاوت تا حد زیادی غیرعقلانی است.

پیتر سینگر علاوه بر رویکردهای بالا به مخاطب خود نشان می‌دهد چقدر مصرف گرایی و لوکس گرایی در دنیای کنونی غیرعقلانی و غیراخلاقی است. او به همین ترتیب عنوان می‌کند، اگر روحیه دگردوستی در جامعه وجود داشته باشد، انسان‌ها از مصرف بسیاری از کالاهای غیرضرور و تجملاتی دست خواهند کشید.

این فیلسوف اخلاقی به نحو چالش برانگیزی رویکردهای عاطفی و احساسی نسبت به فعالیت‌های خیرخواهانه را به نقد می‌کشد. او می‌گوید فرد خیرخواه یا همان دگردوست باید اصول و چارچوبی را برای عمل دگردوستانه‌اش رعایت کند و نمی‌تواند بی‌گدار به آب بزند. وی نشان می‌دهد اینکه فرد متمولی تبدیل به دستگاه پول‌سازی برای عمل خیرخواهانه شود و به تعبیری «ابزار» عمل خیر باشد، رویکردی غیرعقلانی است و در عوض وی توصیه می‌کند که عمل خیر باید «هدف» باشد و نه ابزار.

پیتر سینگر در این کتاب تلاش می‌کند تا درکی نو از اصلاح الگوهای مصرف و مشارکت در امور خیریه به خوانندگان خود عرضه دارد. وی در کتاب خود عملا بسیاری از تصورات غالبی دوران کنونی را به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد انسان امروزی چگونه می‌تواند با دوری از مصرف زدگی به شکل موثری در امور خیر و نوع دوستی مشارکت داشته باشد.

مصطفی ملکیان و محمدرضا جلایی‌پور نیز بر این کتاب مقدمه نوشته‌اند. مقدمه‌ ملکیان بر این کتاب می‌توان شاهدی از وزن رویکردهای اخلاقی سینگر در اثرش هست؛ مصطفی ملکیان در مقدمه فشرده خود به همان سبک نوشتاری خودش، ایده‌های محوری پیتر سینگر را به طور خلاصه و موردی در شانزده بند دسته‌بندی کرده و آنها را مورد به مورد بیان می‌کند؛ به طوریکه مخاطب با مطالعه آن تا حدی قابل قبولی از مواضع اخلاقی سینگر اطلاع پیدا می‌کند.

در این کتاب پس از مقدمه مصطفی ملکیان، مقدمه دیگری به قلم محمدرضا جلایی‌پور آمده است. جلایی‌پور با مقدمه خود تلاش کرده تا اهمیت رویکرد پیتر سینگر در خیریه‌های در دنیای کنونی را تشریح کند و خواننده را مجاب کند که مواجهه با این رویکرد جدید ارزشمند است و به همین ترتیب این اطمینان را به مخاطبان کتاب بدهد که با صرف وقت نسبت به این کتاب نه تنها چیزی را از دست نخواهند داد بلکه افق‌های جدیدی نیز در برابر آنها گشوده خواهد شد.


کتاب « دیگر دوستی موثر؛ رساندن بیشترین خیر چگونه فهم ما را از زندگی اخلاقی تغییر می‌دهد؟» نوشته پیتر سینگر فیلسوف اخلاق در عصر کنونی است که اخیرا به فارسی توسط آرمین نیاکان ترجمه و توسط نشر نی نیز منتشر شده است

پیتر سینگراخلاقخیریه
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید