آجیل و خشکبار یکی از غنی‌ترین منابع تغذیه شامل بادام، گردو، پسته، گردو و ... است. این مواد غنی شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیار مفید و ضروری برای بدن هستند و استفاده‌ی روزانه‌ی آنها توصیه شده است. آجیل و خشکبار از تنوع بالایی برخوردار است و برخی از آنها در غذاها نیز استفاده می‌شوند. خشکبار و آجیل مغز و ذهن را تقویت می‌کند، از این رو خوردن آن در روزهای امتحان به کودکان و نوجوانان توصیه می‌شود. برخی از آنها دارای خاصیت چربی سوزی هستند و در رژیم‌های غذایی از آنها استفاده می‌شود.
آجیل و خشکبار از دیرباز در فرهنگ ایرانی وجود دارد و در مراسم‌ها و جشن‌های مختلف ازجمله شب یلدا سرو می‌شود. میوه‌های خشک ازجمله خشکبارهای پرمصرف و محبوب هستند که در بسته‌‌بندی‌های گوناگون تهیه می‌شوند. استفاده از میوه‌های خشک این امکان را می‌دهد تا در فصولی که میوه به‌صورت تازه نیست، از آنها استفاده شود. میوه‌های خشک یک میان وعده بسیار لذیذ هستند و می‌توان در سفر از آنها استفاده کرد. بسته‌های میوه خشک معمولاً ترکیبی از میوه‌های مختلف ازجمله سیب، پرتقال، خرمالو، آلو، هلو، انبه، کیوی، گلابی، موز، خربزه، توت‌فرنگی، نارگیل و آناناس هستند و می‌توان برای پذیرایی از مهمان‌ها نیز از آنها استفاده کرد. ارزش غذایی میوه‌های خشک همانند میوه‌های تازه است به همین دلیل می‌توان از آنها برای خوراکی و تنقلات کودکان استفاده کرد.
بسته بندی‌های آجیل و خشکبار معمولاً پانصد گرمی یا یک کیلویی هستند. برخی از آنها بسته‌ی ترکیبی شامل مغرهای مختلف ازجمله پسته شور، بادام، فندق و گردو به نسبت مساوی هستند و برخی از آنها دارای چاشنی گلپر یا نمک هستند. گردو از مهم‌ترین انواع خشکبار است که دارای اسیدهای چرب امگا 3، منگنز، مس، منیزیم، فسفر، ویتامین B6 و آهن است. گردو کاربردهای بسیاری دارد و برخی آن را در وعده‌ی صبحانه استفاده می‌کنند و برخی با عسل آن را میل می‌کنند، همچنین گردو پایه‌ی اصلی خورشت فسنجان است پسته، بادام، فندق و دیگر خشکبار نیز دارای مواد بسیار غنی و مفید هستند. پسته منبع غنی پتاسیم است و دارای ویتامین ث و ب6 است. فندق نیز بسیار مزیت دارد و به حفظ سلامت مفصل و استخوان‌ها کمک می‌کند به همین دلیل خوردن آجیل به‌خصوص فندق به افراد میان‌سال و پیر توصیه می‌شود.
خرید آجیل و خشکبار نیاز به‌دقت فراوان دارد زیرا تازگی و مرغوبیت آنها بسیار پراهمیت است
در بین بهترین پسته‌های دنیا، پسته ایران رتبه اول را دارد. پسته ایرانی به‌دلیل دارا بودن روغن‌های غیراشباع بالاتر نسبت به سایر پستهها می‌تواند دماهای بالاتر را هم برای برشته‌شدن تحمل کند. برشته‌کردن پسته در دمای بالا، سبب می‌شود هرگونه آلودگی یا باکتری در آن از بین برود.
پسته ایرانی از نظر رقم یا تیپ (cultivars) انواع مختلفی دارد، اما چهار رقم بین‌المللی آن، پسته فندقی یا اوحدی، کله‌قوچی، اکبری و احمدآقایی هستند که هر یک طعم و خواص خاص خودش را دارد. از یک منظر پسته‌های ایرانی را به دو نوع کلی تقسیم می‌کنند: فندقی و بادامی. فندقی‌ها گِرد و بادامی‌ها کشیده و باریک هستند.
پسته اوحدی یا فندقی (نوع فندقی)
این پسته با ظاهری گِرد و کوچک، فراوان‌ترین و در‌دسترس‌ترین نوع پسته است که در مساحت زیادی از سرزمین‌های پسته‌خیز ایران (حدود ۴۰ درصد) کشت می‌شود. در سال‌های گذشته حدود پنجاه درصد از تولید پسته کشور از این نوع بوده است. رقم بالایی از تولیدات پسته به این نوع اختصاص دارد. بخش قابل‌رؤیت مغز پسته فندقی ارغوانی‌رنگ و رنگ پوست سخت آن به‌رنگ استخوانی کرم است. خندان‌ترین نوع پسته به‌شمار می‌رود.
پسته کله‌قوچی (نوع فندقی)
این نوع پسته به‌خاطر درشت‌بودنش معروف است و محبوبیت زیادی دارد. اما به‌علت حساس‌بودن به سرمای نا‌به‌هنگام بهاری و یا کمبود آب در تابستان، درصد کمتری از تولید (۲۰ درصد از باغات پسته) را داراست. فصل برداشت این پسته، نیمه شهریورماه است. این پسته هم خندان است ولی نه به اندازه پسته اوحدی. رنگ پوست سخت آن استخوانی روشن است و بخش قابل‌رؤیت مغز آن به‌رنگ قرمز مایل‌به خاکستری است.
پسته اکبری (نوع بادامی)
تولید این پسته بلندقامت با کیفیتی بی‌نظیر، دارای بالاترین صرفه و ارزش اقتصادی است. بااین‌حال فقط ۱۵ درصد از کل باغات پسته ایران به آن اختصاص دارد. البته میزان تولید این پسته و پسته احمدآقایی هم درحال افزایش است. ظاهر زیبا و بادامی‌شکل و نیز طعم بی‌نظیر این پسته باعث شده است طرفداران زیادی در بازارهای داخلی و خارجی داشته باشد. هنگام خرید پسته اکبری دقت کنید که این پسته هم بسیار خندان است، رنگ پوست آن کاملا کرم‌رنگ است و مغز قابل‌رؤیت آن به رنگ بنفش و قهوه‌ای است.
پسته احمدآقایی (نوع بادامی)
این پسته هم که فقط ۱۲ درصد از کل باغات پسته ایران به آن اختصاص دارد، بادامی‌شکل و درشت است. اما بارزترین مشخصه آن که سبب می‌شود از پسته اکبری و هر نوع پسته دیگری به‌راحتی قابل‌تشخیص باشد، رنگ پوسته کاملا سفید آن است. پسته احمدآقایی بسیار پرمحصول بوده و زمان باردهی آن کوتاه است. به‌همین‌دلیل کشاورزان به آن علاقه زیادی دارند. زمان برداشت این پسته، اواخر شهریورماه است. قسمت قابل‌رؤیت مغز این پسته به‌رنگ قرمز ارغوانی و خندان است.
مشاهده قیمت انواع پسته مرغوب در بازار
پسته هم به‌صورت خام و هم به‌صورت فرآوری‌شده فروخته می‌شود. پسته تازه یا خام در شهریورماه که فصل برداشت این محصول است، به مدت کوتاهی وارد بازار می‌شود و به‌سرعت به‌فروش می‌رسد (زیرا نمی‌توان مدت زیادی آن را به‌شکل تازه نگهداری کرد). مابقی محصول پسته را برای فصول دیگر سال به‌صورت خشک، خلال، پودر و بوداده فرآوری می‌شوند و به بازار عرضه می‌شوند.
پسته خام
پسته خام علاوه‌بر پوسته سخت درونی، یک پوست نرم سبز و صورتی هم دارد که عطرش فوق‌العاده است. به‌دلیل همین پوسته خوش‌رنگ و خوشبو، خرید این نوع پسته راحت‌تر از انواع برشته آن است؛ زیرا اگر این پسته کهنه و نامرغوب باشد این پوسته رویی پوسیده و لیز می‌شود و بوی نامطبوعی به خود می‌‌گیرد.
انواع پسته فرآوری‌شده به چه صورت هستند؟
انتخاب و خرید پسته فرآوری شده، دشوارتر از نوع خام آن است. پستهها از منظر فرآوری‌کردن به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
پسته برشته ساده: پسته‌ای است که فقط برشته است و نمک و افزودنی ندارد. طعم آن، صرفا طعم خود مغز پسته است.
پسته برشته و نمکی: پسته‌ای است که درهنگام برشته‌کردن فقط به آن نمک زده‌اند.
پسته چاشنی‌زده: چاشنی‌های پسته برای طعم‌دارکردن آن به‌کار می‌رود. نمک، جوهرلیمو، زعفران (سنگ زعفران)، سرکه، آبلیمو، گلپر و حتی آویشن برخی از این چاشنی‌ها هستند. پوسته سخت پسته‌های بوداده چاشنی‌زده، شور و ترش است.
پسته شکسته با دستگاه: از دستگاه به دومنظور برای شکستن پسته استفاده می‌کنند. یکی جداکردن کامل مغز پسته از پوسته سخت آن و دیگری شکستن پسته‌های بسته و تبدیل آنها به پسته خندان.
بااین‌حال، با اینکه پسته‌های چاشنی‌زده بسیار خوشمزه‌اند، معمولا سالم‌ترین نوع پسته نوع برشته بدون افزودنی آن است.
مشاهده قیمت انواع پسته مرغوب در بازار
اگر پسته رسیده باشد، خندان می‌شود. بااین‌حال گاهی پسته‌های نامرغوب را به روشی اصطلاحا آب‌خندان می‌کنند. یعنی ابتدا پستهها را در آب‌یخ و سپس در گرمای کوره قرار می‌دهند تا خندان شوند. ازآنجاکه این پستهها را نمک‌زده و برشته می‌کنند، عطر و طعم خوبی به آنها می‌دهند و به‌قیمت پسته مرغوب به فروش می‌رسند. تشخیص این نوع پسته کمی دشوار است.
یکی از روش‌های معمول آن است که مقداری پسته را در مشت بسته خود بگیرید و تکان دهید. اگر مغز پستهها با برخورد به پوسته خود سر و صدای زیادی ایجاد کردند، یعنی آب‌خندان شده‌اند.
البته این روش درصورتی جواب می‌دهد که در مرحله برشته‌کردن پستهها، به محلول آب‌نمک نشاسته اضافه نکرده باشند! نشاسته باعث می‌شود مغز پستهها به پوسته بچسبند و صدا تولید نکنند. این هم ترفند برخی تولیدکنندگان برای فروختن پسته‌های آب‌خندان شده به‌قیمت پسته اعلا است.
ترفند دیگر فروشندگان برای نگهداری طولانی پستهها، استفاده از نوعی قرص در گونی پسته است که تا چندماه آنها را سالم نگه می‌دارد. سپس برای آن‌که بوی نا‌مطبوع قرص از بین برود، پستهها را برشته می‌کنند یا چاشنی می‌زنند. تشخیص این پستهها حتی برای فروشندگان آجیل و خشکبار هم مشکل است. اینجاست که اهمیت خریدکردن از فروشگاه‌های معتبر مشخص می‌شود.
پسته به‌صورت بسته‌بندی‌شده هم در فروشگاه‌ها به فروش می‌رسد. این پستهها می‌توانند با پوست یا بدون پوست و به‌صورت فرآوری شده باشند. درصورتی‌که قصد خرید پسته بسته‌بندی‌شده را دارید، تنها موردی که می‌توانید بررسی کنید کیفیت بسته‌بندی آن است. دقت کنید که بسته‌بندی باید کاملا در مقابل نفوذ هوا و رطوبت مقاوم باشد. به‌جزاین فقط می‌توانید به برند آن اعتماد کنید.
توجه به نام و نشان کارخانه، نشان استاندارد و تاریخ تولید و انقضا یادتان نرود.
از روی ظاهر پسته بوداده نمی‌توان به فاسدبودن آن پی برد. تنها تغییر در طعم و بوی آن است که ثابت می‌کند پسته کهنه شده است. اگر پسته بسته‌بندی می‌خرید، فقط باید به اطلاعات روی بسته و اعتبار برند بسنده کنید.
