با افزایش تولید فیلم فارسی، نسل جدیدی از سینماگران و هنرمندان ایرانی جریان جدیدی را در سینمای ایران به راه انداختند که به موج نو سینمای ایران شناخته شد. این جریان جدید مسیر سینمای ایران را از تولید فیلم فارسی به سمت فیلم‌هایی همچون «قیصر»، «خداحافظ رفیق» و «گاو» تغییر داد. موج نو سینمای ایران با تولید فیلم‌هایی چون «خانه سیاه است» به کارگردانی فروغ فرخ‌زاد، «جلد مار» به کارگردانی هژیر داریوش، «خشت و آینه» به کارگردانی ابراهیم گلستان و «شب قوزی» به کارگردانی فرخ غفاری که در واکنش به فیلمفارسی ساخته شده بودند، شروع شد و سبب شد تا سینمای ما جهش بزرگی به‌سوی جهانی‌شدن داشته باشد. در این مقاله از بانی‌مگ قصد داریم تا به معرفی فیلم های موج نو سینمای ایران بپردازیم.
کارگردان: داریوش مهرجویی
بازیگران: عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جعفر والی، جمشید مشایخی، عزت‌الله رمضانی فر، پرویز فنی‌زاده
محصول: ۱۳۴۸
فیلم گاو ساختۀ داریوش مهرجویی را باید معروف‌ترین فیلم سینمای موج نو ایران دانست. این فیلم در جشنواره‌های جهانی متعددی اکران شد و توانست جایزه جشنواره فیلم ونیز را در سال ۱۹۷۱ به دست آورد. گاو را بی‌شک باید یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران دانست که روند قابل‌تقدیر موج نو سینمای ایران را به‌وضوح در برابر دیدگان مخاطبان سینما قرار داد.
فیلم سینمایی گاو روایت دل‌بستگی فردی به نام مش حسن (با بازی عزت‌الله انتظامی) به گاو خود است. تمام امید مش حسن در زندگی همان گاوی است که در طویله خانه خود دارد و با آن امرارمعاش می‌کند. دل‌بستگی شدید او به گاو سبب می‌شود تا پس از مرگ ناگهانی گاو در زمانی که مش حسن از روستا خارج شده بود، مش حسن به جنون برسد و خود را گاو بداند.
کارگردان: ابراهیم گلستان
بازیگران: زکریا هاشمی، مهری مهرنیا، تاجی احمدی، جلال مقدم، محمدعلی کشاورز، جمشید مشایخی، پرویز فنی‌زاده
محصول: ۱۳۴۳
فیلم سینمایی خشت و آیینه را باید آغازگر موج نو سینمای ایران دانست. این فیلم بی‌شک یکی از مهمترین فیلم‌های قبل انقلاب در ایران است که مانند کلاس درسی برای فیلمسازان نسل بعد عمل می‌کند. فیلمنامه کاملاً منسجم، نماهای خلاقانه و بازی بازیگران در کنار کارگردانی ابراهیم گلستان، خشت و آیینه را به یک فیلم مهم در موج نو سینمای ایران تبدیل کرد.
این فیلم روایت یک راننده تاکسی است که کودکی نوزاد در ماشینش جا می‌ماند؛ او برای پیدا کردن مادر آن نوزاد تلاش می‌کند اما موفق نمی‌شود؛ او پس از مشورت با دوستانش تصمیم می‌گیرد که کودک را به پرورشگاه تحویل دهد، اما قبل از بردن کودک به پرورشگاه با دل بستن معشوقه‌اش به آن نوزاد مواجه می‌شود و …
کارگردان: مسعود کیمیایی
بازیگران: بهروز وثوقی، ناصر ملک‌مطیعی، جمشید مشایخی، پوری بنایی، بهمن مفید، جلال پیشواییان
محصول: ۱۳۴۸
قیصر یکی دیگر از فیلم‌های مهم تاریخ سینمای ایران است که در پدید آمدن موج نو سینمای ایران تأثیر زیادی داشته است. در کارنامه کاری مسعود کیمیایی فیلم قیصر یک نقطه درخشان است. قیصر را بی‌شک باید یک شاهکار سینمایی در زمان خود بدانیم که توانست مخاطبان بسیاری را به‌پای تماشای خود بنشاند.
قیصر روایت انتقام است؛ پسری از خانواده آب مَنگُل به نام منصور (با بازی جلال پیشواییان) به خواهر قیصر (با بازی بهروز وثوقی) هتک حرمت می‌کند. فرمان (با بازی ناصر ملک مطیعی) برادر قیصر برای انتقام به سراغ برادران آب منگل می‌رود اما ناجوانمردانه کشته می‌شود. زمانی که خبر به قیصر می‌رسد او برای انتقام به سراغ آب منگل‌ها می‌رود.
کارگردان: فرخ غفاری
بازیگران: پری صابری، پریا حاتمی، خسرو سهامی، محمدعلی کشاورز، فرهنگ امیری، سلمان ونوس
محصول: ۱۳۴۳
به گفتۀ ژرژ سادول منتقد نامدار فرانسوی: «شب قوزی یک کمدی پرنشاط و به‌منزله کشف یک سینمای نوین است. داستان با روانی و شیرینی پیش می‌رود و دنیایی با این فیلم آشکار می‌شود. سازنده فیلم دارای قریحه واقعی سینمایی است و اثرش مملو از اشاره‌های شیرین و پرحرارت است. تازگی ایده این فیلم موجب موفقیت تجاری آن در فرانسه می‌شود.» شب قوزی در جشنواره‌های کن، کارلوی واری و بروکسل در سال ۱۳۴۳ مورد تحسین بسیاری از منتقدان قرار گرفت.
یکی از بازیگران یک گروه شادمانی پس از اجرای یکی از برنامه‌هایش هنگام خوردن غذا خفه می‌شود. اعضای این گروه از ترس مجرم شناخته شدن، جسد او را به خانه‌ای می‌برند و این اتفاق موجب بروز دردسرهایی برای آن‌ها می‌شود.
کارگردان: فرخ غفاری
بازیگران: فخری خوروش، عبدالعلی همایون، فرهنگ امیری، لیلی سروش
محصول: ۱۳۳۷
در مقایسه با فیلم‌های آن دورۀ سینمای ایران، جنوب شهر را باید یک فیلم متفاوت دانست که به رخدادهایی که در جنوب شهر تهران اتفاق می‌افتاد، پرداخته است. بسیاری از منتقدان این فیلم را شاهکار زمانه خود و از فیلم‌های موج نو سینما می‌دانند. فیلم جنوب شهر روایت زندگی زن جوانی است که پس از مرگ همسرش برای گذران زندگی گارسون یک کافه در جنوب شهر می‌شود. او در آنجا موردتوجه دو جاهل قرار می‌گیرد که از گذشته با یکدیگر رقابت دارند و این ماجرا به رقابتی سخت بین آن دو منتهی می‌شود.
کارگردان: علی حاتمی
بازیگران: پرویز صیاد، کتایون امیرابراهیمی، ثریا بهشتی، حمیده خیرآبادی، صادق بهرامی، یدالله شیراندامی
محصول: ۱۳۴۸
فیلم سینمایی حسن کچل، اولین فیلم موزیکال تاریخ سینمای ایران است که اساتیدی همچون بابک افشار، بابک اتابکی، اسفندیار منفرد زاده و واروژان موسیقی این فیلم موج نو سینمای ایران را خلق کرده‌اند. حسن کچل در سال ۱۳۴۹ فروش بسیار بالایی را به ثبت رساند که نشان از محبوبیت فیلم در آن سال‌ها دارد. این فیلم اولین اثر سینمایی علی حاتمی فقید، کارگردان شاهکارهایی همچون فیلم سینمایی دلشدگان، فیلم سینمایی مادر و فیلم سینمایی کمال‌الملک است.
این فیلم روایت پسری خجالتی و تنبل به نام حسن کچل است که از خانه بیرون نمی‌رود؛ مادر حسن کچل برای آن‌که او را به بیرون خانه بکشاند، از کنار رختخوابش تا بیرون از درب خانه سیب قرار می‌دهد و به‌این‌ترتیب موفق می‌شود او را وارد دنیای بیرون نماید. خارج شدن حسن کچل از خانه برای او اتفاقاتی را رقم می‌زند و او را به دنیای بزرگسالی سوق می‌دهد.
کارگردان: امیر نادری
بازیگران: سعید راد، زکریا هاشمی، وجستا، جلال پیشوائیان، ایرن زازیانس
محصول: ۱۳۵۰
خداحافظ رفیق یکی دیگر از فیلم‌های موج نو سینمای ایران است که نامش در تاریخ ماندگار شد. سازنده فیلم‌هایی همچون تنگسیر، دونده و … با ساخت این فیلم نام خود را به‌عنوان یک کارگردان کار بلد در سینمای آن روزهای ایران بر سر زبان‌ها انداخت. این فیلم روایت یک جوان دزد است که تصمیم دارد قبل از بازنشستگی آخرین دزدی خود را انجام دهد تا بعد از آن در از کارش کناره‌گیری کرده و در کنار معشوقش زندگی کند، اما در آخرین سرقت او اتفاقاتی میان او و دوستانش می‌افتد که منجر به حوادثی تلخ می‌شود.
کارگردان: بهرام بیضایی
بازیگران: پرویز فنی‌زاده، پروانه معصومی، منوچهر فرید، جمشید لایق، محمدعلی کشاورز، رقیه چهره آزاد
محصول: ۱۳۵۰
اولین فیلم سینمایی بهرام بیضایی یکی از آثار مهم در موج نو سینمای ایران محسوب می‌شود. بی‌شک بازی پرویز فنی‌زاده در فیلم رگبار یکی از ماندگارترین نقش‌آفرینی‌های سینمای ایران است. این فیلم روایت یک مثلث عشقی است. آقای حکمتی (با بازی پرویز فنی‌زاده) آموزگار جدید مدرسه‌ای در جنوب شهر می‌شود و با دیدن خواهر یکی از شاگردانش به او دل می‌بازد؛ او البته رقیبی جدی برای رسیدن به معشوقش دارد و در این راه مورد تهدید قرار می‌گیرد.
کارگردان: سهراب شهید ثالث
بازیگران: محمد زمانی، آنه محمد تاریخی، حبیب‌الله سفریان، هدایت الله نوید
محصول: ۱۳۵۲
یک اتفاق ساده یکی دیگر از فیلم‌های کلاسیک ایران است که در تاریخ سینمای موج نو ایران به چشم می‌خورد. این فیلم توانست در دومین جشنواره جهانی فیلم تهران و جشنواره فیلم برلین موفق ظاهر شود و جایزه بگیرد. فیلم یک اتفاق ساده، روایت زندگی کودکی به نام محمد با روزمرگی‌های معمولی در بندر ترکمن است که مادری مریض دارد و پدر او با ماهیگیری غیرقانونی روزگار می‌گذراند.
کارگردان: عباس کیارستمی
بازیگران: حسن دارابی، مسعود زندبگله، پرگل آتش جامه، مسعود چوبین
محصول: ۱۳۵۳
فیلم مسافر که در نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان تهران جایزه ویژه هیئت‌داوران را به دست آورد، یکی دیگر از فیلم‌های مهم موج نو سینمای ایران است. فیلم روایت نوجوانی اهل ملایر است که تصمیم می‌گیرد به تهران رفته و مسابقه فوتبال را در ورزشگاه تماشا کند؛ او برای تأمین هزینه‌های مسافرت با کمک دوستش با چند ترفند به جمع‌آوری پول می‌پردازد و بالاخره راهی تهران می‌شود؛ ازآنجایی‌که تا شروع مسابقه چند ساعتی باقی‌مانده بود، او تصمیم می‌گیرد تا کمی استراحت کند اما خستگی راه او را به خوابی عمیق فرومی‌برد.
در این مقاله از بانی‌مگ به معرفی ۱۰ فیلم مهم در تاریخ سینمای موج نو ایران پرداختیم؛ بی‌شک تعداد فیلم‌های مهم موج نو ایران بیشتر از این تعداد و معرفی همه آن‌ها از حوصله این مقاله خارج است. به نظر شما چه فیلم‌های دیگری را می‌توان به این فهرست اضافه کرد؟ نظراتتان را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: بانی مگ
