درد حسّی ناخوشایند و تجربه‌ای احساسی همراه با آسیب بافتی واقعی یا آسیب به نقطه ای دیگر از محل درد است. تجربه احساس درد، مانند نیشگون گرفتن با انگشت، سوزش انگشت، قرار دادن نمک در زخم، ضربه زدن استخوان آرنج، درد زانو و دیگر حالت‌های ممکن برای هرکسی اتفاق میافتد. بروز درد در ما این انگیزه را ایجاد می کند تا از شرایط بالقوه مخرب ایجاد شده برای بدن آگاه شویم و از بخش آسیب دیده بدن تا هنگام بهبودی مراقبت کنیم و از تکرار شرایط ایجاد شده در آینده پیشگیری کنیم. بیشتر دردها بی‌درنگ پس از آن که محرک دردناک حذف میشود برطرف شده و بدن التیام می‌یابد، اما گاهی اوقات درد همچنان با وجود حذف محرک‌ها و بهبود ظاهری بدن ادامه می‌یابد. گاهی نیز درد به دلیل فقدان شرایط قابل تشخیص آسیب یا آسیب‌شناسی افزایش می‌یابد. درد شایع‌ترین دلیل مشورت پزشکی در جهان است. در بسیاری از شرایط پزشکی درد علامت مهمی است و به میزان قابل توجهی با کیفیت زندگی یک فرد و عملکرد کلی او ارتباط دارد.
درد اسکلتی ـ عضلانی:
دستگاه اسکلتی- عضلانی بدن، ساختار حرکتی در انسان است. این دستگاه شامل ۳ بخش اصلی استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و غضروف‌ها یا مفاصل میباشد. تمامی این اجزا در همکاری با یکدیگر پشتیبانی، ثبات و جنبش را برای انسان فراهم می‌آورند. بنابراین هرگونه بیماری، درد و ناراحتی در آنها میتواند فرد را از حرکات درست بدن بازدارد و فعالیت‌های زندگی روزمره او را دچار اختلال کند. دردهای دستگاه اسکلتی – عضلانی گاهی به قدری گنگ و نامفهوم هستند که نمی‌توان به راحتی منشاء آنها را اعم از استخوان، مفاصل، عضلات، تاندون‌ها و … تشخیص داد. ریشه‌یابی این دردها نیازمند معاینه و اقدامات تشخیصی و تخصصی است. با این حال آشنایی اولیه با انواع دردهای دستگاه اسکلتی- عضلانی و عوامل شایع آنها میتواند در این زمینه کمک‌کننده باشد. در ادامه با تعدادی از این نوع دردها آشنا میشویم:
دردهای عضلانی بسیار شایع هستند. اغلب اوقات افرادی که دچار درد عضلانی میشوند، عامل آن را به راحتی پیدا می‌کنند زیرا درد عضلانی در بیشتر موارد به دلیل استرس و فشار زیاد، کشیدگی، استفاده بیش از حد از عضلات و آسیب به آنها در حین کار یا ورزش و فعالیت بدنی ایجاد میشود. درد در اثر کشیدگی عضله بسیار شایع است. و اغلب به دنبال فعالیت فیزیکی ایجاد میشود. درد ناشی از کشیدگی عضله میتواند خفیف تا شدید باشد. با این حال بیشتر این دردها خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. کشیدگی عضلات بر تاندون‌ها نیز اثر می‌گذارد. تاندون بافتی است که عضله را به استخوان متصل می‌کند. این آسیب بیشتر در ناحیه ساق پا، ران و کشاله ران ایجاد میشود. از سایر علائم کشیدگی عضله می‌توان به گرفتگی عضلانی و احساس سفتی یا حساسیت در عضلات اشاره کرد. از دیگر بیماریهای منجر به درد عضلانی می توان به فیبرو میالژیا (نوعی بیماری عصبی)، عفونت ها، بیماریهای خود ایمنی وکمبود پتاسیم اشاره نمود.
درد استخوانی به حساسیت، تیر کشیدن یا هرگونه احساس ناراحتی در یک یا گروهی از استخوان‌ها گفته میشود. این درد با دردهای عضلانی و مفصلی متفاوت است زیرا هم در زمان حرکت و هم زمان استراحت وجود دارد. دردهای استخوانی معمولا به بیماری‌هایی نسبت داده میشوند که عملکرد طبیعی یا ساختار استخوان را تحت تاثیر قرار میدهند. از مهم‌ترین عوامل این دردها می‌توان به مواردی مانند ضربه خوردن، کمبود مواد معدنی و برخی از عفونتها اشاره کرد.
مفاصل، بافت‌هایی هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند و امکان حرکت را برای استخوان‌ها فراهم می‌آورند. درد مفصلی به احساس ناراحتی و حساسیت در هر قسمتی از مفاصل بدن گفته میشود. این درد، بسیار شایع است و معمولا به درمان خاصی نیاز ندارد اما اگر بیشتر از 3 روز باقی بماند و با تورم، قرمزی، گرما و حساسیت در محل یا تب همراه باشد و یا اگر بی‌دلیل اتفاق بیفتد، پزشک باید آنها را بررسی کند. در ادامه با چند عامل شایع برای دردهای مفصلی آشنا میشویم:
آرتروز یکی از شایع‌ترین علل دردهای مفصلی است. اُستئوآرتریت و آرتریت روماتوئید از انواع شایع آرتروز هستند. استئوآرتریت معمولا در افراد بالای 40 سال دیده میشود و سیر پیشرفت آرامی دارد. این بیماری بیشتر بر مفاصل پرتحرک مثل مچ، دست‌ها، لگن و زانوها تاثیر می‌گذارد. درد مفصلی ناشی از استئوآرتریت به دلیل از بین رفتن غضروف ایجاد میشود که به عنوان محافظ عمل کرده و فشار وارد بر مفاصل را جذب و خنثی می‌کند. نوع دیگر آرتروز، آرتریت روماتوئید است.
این بیماری مفاصل را طی زمان از شکل طبیعی خارج می‌کند. آرتریت روماتوئید با درد، التهاب و تجمع مایع در مفصل همراه است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به غشای پوشاننده مفاصل حمله می‌کند.
از سایر علل دردهای مفصلی می‌توان به بیماری هایی مانند نقرس و تاندونیت اشاره کرد. تاندون‌ها، بافت‌های طناب‌مانند ضخیمی هستند که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. تاندونیت به التهاب تاندون گفته میشود. این وضعیت با درد و حساسیت شدید همراه است و حرکت مفصل درگیرشده را محدود می‌کند. از عوامل بروز تاندونیت می‌توان به انجام حرکات تکراری در هنگام ورزش یا کار، آسیب و ضربه، بالا رفتن سن و بیماریهای خاص مثل دیابت یا روماتیسم مفصلی اشاره کرد.
تاندونیت معمولا درد گنگی در ناحیه مفصل درگیر ایجاد می‌کند. این درد با تکان دادن و لمس ناحیه بیشتر میشود. اگر تاندونیت با کمپرس یخ و استراحت طی چند روز بهبود نیابد باید توسط پزشک بررسی شود. ضربه و آسیب، بیماری لوپوس، بعضی بیماریهای عفونی مثل اوریون، آنفلوانزا، هپاتیت، عفونت استخوان، سرطان، فیبرومیالژیا، پوکی استخوان، نرمی استخوان و پیچ‌خوردگی ودررفتگی مفاصل نیز باعث دردهای مفصلی میشوند.
اوستئوآرتریت شایع‌ترین بیماری مفصلی در سراسر جهان است. اوستئوآرتریت نوعی آرتریت سایشی و فرسایشی است. برخی از عوامل مستعدکننده ابتلا به این بیماری عبارتند از سن، سابقه ضربه و چاقی. شکایات بیمار معمولاً درد، سفتی مفصل، خشکی صبحگاهی و محدودیت حرکت است. استئوآرتریت در مفاصلی که سنگینی بدن روی آن هاست مثل مفصل زانو، مفصل بالای ران، مچ پا و ستون فقرات شایعتر است. برای درمان هر فرد مبتلا به اوستئوآرتریت باید جداگانه تصمیم گرفت. درمان شامل روش‌های غیر دارویی ( مانند جلسات آموزشی، برنامه‌های ورزشی برای حفظ دامنه حرکت و قدرت عضلانی، استفاده از وسایل کمکی، کنترل وزن و مکمل‌های غذایی)، روش‌های دارویی ( مانند مسکن‌های موضعی و خوراکی) و اقدامات جراحی است. یاد آوری میشود که نباید این بیماری را با بیماری آرتریت روماتوئید اشتباه گرفت و تشخیص نهایی برعهده پزشکان متخصص می باشد.
1 – درد عمیق و رنج آور
2 – به سختی لباس پوشیدن و یا شانه کردن موها
3 – گرفتن اشیاء به سختی
4 – به سختی نشستن و خم شدن
5 – احساس گرم بودن مفصل موقع دست زدن به آن
6 – خشکی مفاصل هنگام بیدار شدن از خواب برای مدت کمتر از یک ساعت
7 – درد گرفتن مفاصل موقع راه رفتن
8 – احساس خشکی مفاصل بعد از استراحت کردن
9 – ورم مفصل
10 – حرکت کم مفصل
شکایات بیمار مبتلا به استئوآرتریت، معمولاً درد، سفتی مفصل، خشکی صبحگاهی و محدودیت حرکت است. اهداف درمانی برای این بیماری، برطرفکردن درد و به حداقل رساندن کاهش عملکرد فیزیکی است و از روش‌های غیر دارویی (مانند جلسات آموزشی، برنامه‌های ورزشی برای حفظ دامنه حرکت و قدرت عضلانی، استفاده از وسایل کمکی، کنترل وزن و مکمل‌های غذایی)، روش‌های دارویی (مانند مسکن‌های موضعی و خوراکی) جهت کاهش درد و التهاب و اقدامات جراحی استفاده میشود. با توجه به عوارض جانبی خطرناک مسکن‌های رایج مانند ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (NSAIDs) که ممکن است موجب افزایش خطر بروز سکته قلبی و مغزی همچنین بروز زخم و خونریزی گوارشی شوند، استفاده از داروهای گیاهی مؤثر و ایمن روز به روز با استقبال بیشتری همراه میشود. از جمله ترکیبات گیاهان مؤثر در برطرف کردن درد و التهاب، زنجبیل، رزماری، فلفل قرمز، آناناس، عصاره کُندر، زردچوبه، آووکادو، نعناع و کرفس میباشد.
در مطالعات انجام شده توسط محققین شرکت داروسازی باریج اسانس، اثربخشی ترکیبات موجود در دو گیاه نعنا و کرفس به اثبات رسیده است. منتول از جمله مواد مؤثره نعنا است که اثرات تحریک و ضددرد موضعی آن کاملاً پذیرفته شده است. هنگامی که اسانس نعنا یا منتول روی پوست مالیده میشوند، به طور همزمان اعصاب ویژه درک حس سرما را تحریک و اعصاب ویژه درک حس درد را سرکوب می‌کنند. به دنبال اثر خنک‌کننده اولیه، دوره‌ای از گرم شدن موضع وجود دارد. در تحقیقات معین شده است که مصرف موضعی اسانس نعنافلفلی برروی پیشانی و ناحیه گیجگاهی، از نظر آماری موجب کاهش تنش عضلانی شده است علاوه بر این، استفاده موضعی از اسانس نعناع، حساسیت نسبت به درد را کاهش داده است.
همچنین بر اساس نتایج مطالعات انجام شده، اسانس کرفس نیز دارای اثرات ضدالتهاب، ضداسپاسم و آرامبخش است. اسانس نعناع نیز دارای اثرات ضدالتهاب و آنتی اسپاسم است. در بررسی اثرات ضد درد و ضدالتهاب اسانس نعناع و اسانس کرفس و مخلوط آنها مشخص شده است که مخلوط این دو اسانس اثرات ضدالتهاب موضعی قابل ملاحظه‌ای دارند. اسانس نعناع و مخلوط اسانس‌های نعنا-کرفس بطور معنی‌داری سبب مهار درد میشوند.
همچنین اسانس نعناع، اسانس کرفس و مخلوط این دو اسانس اثرات مهاری معنی‌داری روی دردهای التهابی نشان میدهند. روغن نعناع نیز میتواند به عنوان عامل ضد درد برای کاهش درد در بیماران مبتلا به اسئوآرتریت به کاررود. اثرات ضد درد نعناع میتواند مربوط به اجزای اصلی روغن نعنا مانند کاروون، لیمونن و منتول باشد که مرتبط به اعصاب محیطی درد است.
بر اساس گزارشات موجود در منابع علمی و آزمایشات انجام شده در مرکز تحقیقات باریج، فرآورده لوسیون موضعی سی ام باریج متشکل از اسانس نعناع و کرفس به عنوان ضد درد موضعی تولید و برای تسکین دردهای اسکلتی – عضلانی به جامعه پزشکی ارایه شده است.
قطره ۱۵ میلی لیتری دارای قطره چکان در جعبه مقوایی با بروشور
روش مصرف:
با توجه به وسعت ناحیه دردناک, روزی 4 بار، هر بار مقداری از لوسیون سی‌ام باریج را روی ناحیه به آرامی ماساژ دهید. بهتر است از مصرف این فرآورده، نزدیک به زمان خوابیدن اجتناب نمود. زیرا اسانس نعناع میتواند موجب اختلال در الگوی طبیعی خواب شود.
در آروماتراپی، اسانس نعناع در گروه اسانس‌های محرک فعالیت‌های مغز و حافظه (cephalic) طبقه‌بندی میشود. این گروه از اسانس‌ها موجب احساس سرحال بودن، باهوشی و آمادگی برای انجام کارهای فکری میشوند.
اسانس کرفس(Apium graveolens)
اسانس نعنا (Mentha spicata)
بر اساس وجود حداقل ۵۵ میلی گرم (-) کاروون و حداقل۵۴ میلی گرم (+) لیمونن در هر میلی لیتر فرآورده
با مقدار توصیه شده و نحوه مصرف مناسب، عارضه‌ای مشاهده نشده است. با این‌حال به ندرت احتمال بروز واکنش‌های حساسیت پوستی مانند سوزش، خارش، بثورات جلدی و حساس شدن پوست نسبت به نور در افراد مستعد وجود دارد.
این فرآورده در دوران بارداری به علت احتمال بروز اثرات قاعده‌آور، سقط آور و تحریک رحم توسط اسانس کرفس و اسانس نعناع منع مصرف دارد. در دوران شیردهی به علت نبود مستندات علمی بهتر است با احتیاط مصرف شود. در کودکان به علت نبود مستندات علمی مصرف فرآورده مجاز نیست. همچنین در صورت وجود هرگونه زخم یا جراحت در موضع، از مصرف فرآورده خودداری گردد.
موردی گزارش نشده است.
