در هر بنگاه اقتصادی اطلاعاتی وجود دارد که در رابطه با کسب و کار مربوطه از آنها استفاده می شود به این اطلاعات اسرار تجاری یا Trade secrets گفته می شود.
اما تعریفی که قانون در خصوص این اسرار ارائه نموده است چیست؟ و چه حمایتی از این گونه اسرار نموده است؟
قانون این گونه اسناد را محدود به تعداد خاصی ننموده است و به این خاطر یک سری ملاک هایی برای تشخیص این که اسرارتجارتی چگونه باید باشد بیان نموده که هدف آن حمایت بیشتر از رقابت های مشروع و عادلانه می باشد. پس نتیجه ای که حاصل می شود این است : داده هایی که ویژگی های مطرح شده در قانون را داشته باشند اسرارتجارتی محسوب و مورد حمایت قرار می گیرند.
1️⃣- دارای ارزش مستقل اقتصادی باشد
2️⃣- برای عموم مردم قابل دسترسی نباشد
3️⃣- برای حفظ و حراست از آنها اعمال عاقلانه ای صورت بپذیرد
که در ادامه به توضیح این سه ویژگی می پردازیم
این که اسرار تجارتی دارای چه میزان ارزش اقتصادی باشد اهمیتی ندارد یعنی اگر اطلاعات و اسرارتجارتی دارای ارزش اقتصادی کم و پایینی نیز باشند باز هم قابلیت حمایت را دارا می باشند.
اسرار و اطلاعاتی که در دسترس عموم قرارداده می شوند و عموم مردم از آن اطلاع دارند از دایره محرمانگی و سری بودن خارج می گردد و کسی نمی تواند ادعایی در خصوص آن و سری بودن آن اطلاعات داشته باشد. اما سری بودن و محرمانه بودن اطلاعات به این معنی نیست که تمامی اطلاعات سری و محرمانه تا ابد باید از دسترس عموم خارج باشند مانند اختراعات، یک اختراع ممکن است تا زمانی به ثبت نرسیده به عنوان یک سر تجارتی باشد ولی در زمانی که به ثبت برسد و در اختیار عموم مردم قرار گیرد دیگر جزء اسرار و اطلاعات تجارتی نمی توان از آن حمایت و محافظت نمود البته غیر از بحث ثبت اختراع که از این جهت همچنان می توان از آن حمایت نمود.
برای حفاظت و حراست از اسرار تجارتی یک سری نکات امنیتی خاصی باید برقرار باشد که از اطلاعات محرمانه محافظت نماید.
اقداماتی که برای حراست از اسرارتجارتی به عمل می آید از چند منظر اهمیت دارند یعنی علاوه بر این که باعث حفظ محرمانگی اسرار و اطلاعات می شود، باعث قوی تر شدن شرکت در شکایت های احتمالی در برابر کسی می شود که این محرمانگی ها را نقض نموده است. اگر قدامات امنیتی خاص و مخصوص این اطلاعات رعایت نشود ممکن است دادگاه این اطلاعات را سری نداند و از آن ها حمایت ننماید.
اقداماتی که برای حراست از اسرارتجارتی به عمل می آید از چند منظر اهمیت دارند یعنی علاوه بر این که باعث حفظ محرمانگی اسرار و اطلاعات می شود، باعث قوی تر شدن شرکت در شکایت های احتمالی در برابر کسی می شود که این محرمانگی ها را نقض نموده است.اگر قدامات امنیتی خاص و مخصوص این اطلاعات رعایت نشود ممکن است دادگاه این اطلاعات را سری نداند و از آن ها حمایت ننماید.
1️⃣- به موجب مقررات جاری کشور، وکلاء دادگستری، کارشناسان رسمی دادگستری، کارگزاران بورس اوراق بهادار، سردفتران و دفتر یاران اسناد رسمی، مأموران تشخیص و سایر مراجع مالیاتی(برای اطلاع از تنظیم انواع اظهارنامه مالیاتی به این سایت مراجعه نمایید.)، مترجمان اسناد رسمی بایستی اسراری را که بواسطه وکالت از طرف موکل و نیز اسراری را که در اثر انجام شغل خود و مراجعه ارباب رجوع و اسرار مؤدیان مالیاتی و اسراری را که در اثر امر ترجمه بدان واقف می شوند حفظ کنند و برای افشاء اسرار یادشده مجازاتهای قانونی در نظر گرفته شده است .
2️⃣- ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی : اطباء و جراحان و ماماها و دارو فروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه محرم اسرار می شوند هرگاه در غیر از موارد قانونی اسرار مردم را افشاء کنند به سه ماه و یک روز تا یکسال حبس یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شوند.
3️⃣- ماده ۶۴ قانون تجارت الکترونیک ایران : به منظور حمایت از رقابت های مشروع و عادلانه در بستر مبادلات الکترونیکی، تحصیل غیر قانونی اسرار تجاری و اقتصادی بنگاه ها و موسسات برای خود و یا افشاء آن برای اشخاص ثالث در محیط الکترونیکی جرم محسوب و مرتکب به مجازات مقرر در این قانون خواهد رسید.
4️⃣- ماده ۶۵ قانون مذکور در مقام تعریف اسرار تجاری الکترونیکی اظهار می دارد: اسرار تجاری الکترونیکی داده پیامی است که شامل اطلاعات ، فرمول ها ، الگوها ، نرم افزارها و برنامه ها، ابزار و روش ها، تکنیک ها و فرایندها، تالیفات منتشر نشده، روش های انجام تجارت و داد وستد، فنون، نقشه ها و فراگردها، اطلاعات مالی ، فهرست مشتریان، طرح های تجاری و امثال این ها است که به طور مستقل، دارای ارزش اقتصادی بوده و در دسترس عمومی قرار ندارد و تلاش های معقولانه ای برای حفظ و حراست از آنها انجام شده است.
5️⃣- ماده ۴۵ قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه موسوم به قانون اجرای سیاستهای اصل ۴۴ قانون اساسی اظهار می دارد :
اعمال ذیل که منجر به اخلال در رقابت می شود ممنوع است :بند ح: ترغیب ، تحریک و یا وادار ساختن یک یا چند سهامدار، صاحب سرمایه ، مدیر یا کارکنان یک بنگاه با شرکت رقیب از طریق اعمال حق رأی ، انتقال سهام، افشاء اسرار، مداخله در معاملات بنگاه ها و یا شرکتها یا روش های مشابه دیگر به انجام عملی که به ضرر رقیب باشد.
