شاید برای شما نیز پیش آمده است که در هنگام نوشتن و یا خواندن یک قرارداد با این جمله برخورد کنید: «اسقاط کافه خیارات، ولو خیار غبن فاحش»
اگر چنین بندی در یک قرارداد وجود داشته باشد درواقع حقوق شما را در برابر ضررو زیان هایی که در این قرارداد از طرف مقابل قرارداد متحمل می شوید را شامل می شود. در ادامه به توضیح دقیق تر این بند در قرارداد ها می پردازیم .
?اسقاط
اسقاط به معنی لغوی از بین برده شده و فرسودگی بر اساس اصول و زبان عربی به معنی ساقط شدن است بر وزن اِفعال، و چون معنی آن شک و تردیدی به وجود نمی آورد وارد اصولی می شود که خلاف آن نمی توان توافق نمود و قطعیت را همراه خواهد داشت در نتیجه شخصی که به این امر واقف می شود امکان برگشت از نظر خود را با امضا کردن قرارداد نخواد داشت.
?کافه
کلمه کافه به معنی همه و تمام موارد است که مربوط به این عبارت می شود. کافه نیز مانند مورد پیشتر تعریف شده به معنی قطعیت است و چیزی بیشتر از تمام و همه را در بر می گیرد.
?خیار
خیار به معنی اختیار برهم زدن و یا فسخ یک معامله می باشد و از مصدر عربی اختیار یعنی خَیار می باشد
?غبن
غبن به بیان ساده، ضرر و زیانی که به طرفین معامله وارد می شود است یعنی اختلاف قیمت و عدم تعادل و ثبات قیمت هنگام معامله. غبن فاحش نیز به معنی ضرر و زیان بسیار زیاد است.
در قرارداد با به کار بردن واژه "ولو خیار فاحش" درعبارت«اسقاط کافه خیارات، ولو خیار فاحش» تمامی اختیارات بر هم زدن معامله و فسخ معامله حتی ضررو زیان بسیار زیاد را از خود و طرف معامله سلب نموده اید.
البته باید توجه نمود که غبن همانطور که پیشتر نیز تعریف شده به معنی ضرر و زیان رساندن یا فریب دادن و گول زدن دیگری است و با تدلیس تفاوت دارد.
در علم حقوق، غبن به معنی اختلاف و نداشتن تعادل بین مورد معامله و ارزش تعیین شده است که با توجه به قرارداد در خواهیم یافت که با این قیمت یکی از طرفین قرارداد دچار ضرر و زیان شده است و غبن بسته به مورد معامله و بسته به قرارداد متفاوت است و در کتب حقوقی دسته بندی دقیقی ندارد و به صورت نسبی است.
غبن به دو دسته تقسیم می شود
1️⃣- غبن جزئی: مالی که ارزش زیادی ندارد
2️⃣- غبن فاحش: شرایط خاصی ندارد و باید بعد از بررسی تمام جوانب و شرایط قرارداد، فاحش بودن و زیاد بودن ضرر و زیان مشخص شود
خیار غبن از دسته خیاراتی است که برای هر دو طرف معامله هم بایع و هم خریدار، ایجاد حق می کند و هر دو طرف می توانند با استناد به مغبون شدن در معامله و ثابت کردن آن معامله را فسخ نمایند.
اما باید توجه نمود که شخص متضرر چه فروشنده باشد و چه خریدار بعد از این که به مغبون شدن و متحمل شدن ضرر و زیان از قرارداد آگاه شد باید فوری و یا در زمانی که از نظر عرف معقول باشد و خلاف توافق قراردادی هم نباشد نسبت به شرایط غبن اقدام نماید.
اگر در اجرای خیار غبن تاخیر کنند به استناد ماده 420 قانون مدنی موجب ساقط شدن حق فسخ می شود پس نتیجه می گیریم که مغبون بعد از علم و آگاهی به غبن در معامله باید فوری و در یک مدت معقول که بستگی به عرف وتوافق طرفین دارد نسبت به فسخ قرارداد اقدام نماید.
اگر مغبون به غبن در معامله پیش از انعقاد معامله و یا حین معامله آگاه باشد و اطلاع کسب کرده باشد ادعای غبن او بعد از معامله قابل پذیرش نمی باشد.
اگر شخص طرف معامله تفاوت قیمت را به شخص مغبون بدهد با استناد به ماده 421 قانون مدنی، غبن از بین نمیرود و خیار غبن همچنان برقرار است اما اگر شخص مغبون مابه التفاوت را دریافت نماید و به قیمت تراضی شود در این زمان است که خیار غبن از بین می رود و ساقط می شود.
در ابتدا واژه تدلیس را معنی می نماییم:
تدلیس به معنی لغوی فریب دادن، تاریک ساختن، پنهان کردن و مبهم کردن است.
در علم حقوق تدلیس عملیاتی است که موجب فریب طرف معامله می شود.
به بیان بهتر تدلیس به معنی پوشاندن عیبی در مال و یا بیان نمودن صفت و یا امتیازی در مالی است که در واقعیت چنین نیست و فردی که با این شرایط وارد معامله شده و معامله نموده حق فسخ برای او به وجود آمده است.
خیار تدلیس در عین معین است و در عین کلی اصولا خیار تدلیس راه ندارد زیرا که با کلی بودن خریدار می تواند از فروشنده تغییرمبیع را درخواست کند و بایع نیز مکلف است مبیع را طبق قرارداد و شرایط و اوصاف قرارداد تسلیم نماید، مگر این که در مال کلی تمامی نمونه ها وصف مشترک داشته باشند که نمونه ذکر شده در قرارداد موجود نباشد و الزام فروشنده هم فایده ای نداشته باشد.
خیار تدلیس از خیاراتی است که در تمامی عقود می توان استفاده نمود و مخصوص بیع نیست«خیار مخصوص بیع" خیار مجلس، خیار حیوان، خیار تاخیر ثمن» و ممکن است در عقود اجاره، صلح و معاوضه هم وجود داشته باشد.
هر زمان که طرفین به تدلیس آگاه شوند می توانند فسخ قرارداد را به استناد خیار تدلیس درخواست نمایند
شرایط خیار غبن برای طرفی از معامله است که بدون آگاهی از قیمت دچار ضرر در معامله شده باشد. در این صورت می تواند بر اساس مفاد قرارداد،نسبت به فسخ آن اقدام کند اما خیار تدلیس، در صورتی است که یکی از طرفین اقدام به پوشاندن عیبی در مال کند،در این صورت طرف دیگر امکان فسخ قرارداد را در اولین زمانی که نسبت به عیب مال آگاه شود خواهد داشت.
برای جلوگیری از ضرر هایی که در آینده ممکن است به واسطه قرارداد متوجه شما شود بهتر است تنظیم قرارداد را به شخصی که تخصص در این مورد دارد واگذار نمایید تا در مورد کلمه به کلمه عبارات داخل قرارداد حساب شده عمل نماید. برای اطلاع از مشاوره قرارداد ها اینجا کلیک نمایید.
