در ابتدای امر باید توجه شما را به ماده 67 از قانون تجارت الکترونیک جلب نمایم که بیان می نماید:
?«هرکس در بستر مبادلات الکترونیکی، با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از «داده پیام» برنامه‌ها و سیستم‌های رایانه‌ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود، محو، توقف «داده پیام» مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه‌ای و غیر دیگران را بفریبد ویا سبب گمراهی سیستم‌های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه، اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال ماخوذه محکوم می‌شود.»?
اگر به دست آوردن مال دیگری با استفاده از روش های متقلبانه باشد که توسط رایانه و در فضای مجازی انجام می گیرد به حکم قانون می توان این جرم را کلاهبرداری یا به عبارت بهتر کلاهبرداری رایانه ای نامید. چرا که شخص زیان دیده اموال خود را به اراده خود به کلاهبردار تسلیم نمی کند در اکثر موارد کلاهبردار از حساب زیان دیده سوءاستفاده می کند که باعث بدهکار شدن او می شود و یا به طرق متقلبانه خلاف رضایت زیان دیده و بدون رضایت او برداشت می کند.
رایانه و یا کامپیوتر ابزار و وسیله ای است که شخص کلاهبردار به وسیله آن مرتکب جرم کلاهبرداری می شود اما ممکن است همراه جرم کلاهبرداری جرم های دیگری نیز به وقوع بپیوندد مانند سرقت، تغییر، جعل و یا ورود غیر مجاز به داده های زیان دیده که همه این موارد موضوع جرم کلاهبرداری رایانه ای را تشکیل می دهند.
اما به این نکته نیز باید توجه داشته باشید که کامپیوتر ویا رایانه گاهی خود موضوع ارتکاب جرماست مانند این که شخصی رایانه ای را به سرقت می برد وگاهی وسیله ارتکاب جرم است مانند زمانی که استفاده متقلبانه از آن برای تحصیل مال دیگری می شود.
کلاهبرداران معمولا از هوش و استعداد زیادی در هر زمینه برخوردار هستند. مانند: کلاهبرداران رایانه ای که استعداد و مهارت بسیار بالا و شگفت انگیزی در موضوعات کلاهبرداری رایانه ای دارند و به همین خاطر کشف جرم و جرایم آنان کاری بس دشوار است .
کلاهبرداران معمولا از هوش و استعداد زیادی در هر زمینه برخوردار هستند. مانند: کلاهبرداران رایانه ای که استعداد و مهارت بسیار بالا و شگفت انگیزی در موضوعات کلاهبرداری رایانه ای دارند و به همین خاطر کشف جرم و جرایم آنان کاری بس دشوار است .
1️⃣- به دست آوردن وجه و یا مالی از طریق رایانه بدون اجازه و مجوز به صورت مخفیانه
در جرایم کلاهبرداری رایانه ای شخص مرتکب بدون اجازه و مجوز از صاحب داده رایانه ای برنامه ای را به صورت مخفیانه به رایانه می دهد و از طریق آن برنامه موفق به به دست آوردن و تحصیل وجه و یا مال از بانک، شرکت ها و موسسه های مالی می گردد.
فرقی که بین کلاهبرداری رایانه ای که جرمی خاص است با کلاهبرداری عمومی این است که در کلاهبرداری رایانه ای کسی که قربانی جرم شده است از نظر مرتکب جرم ناشناس است و صرف وجود این که قربانی فریب بخورد و مال را به کلاهبردار تسلیم نماید در اینجا یعنی در جرم کلاهبرداری رایانه ای منتفی است. اما در کلاهبرداری عمومی اعمال متقلبانه کلاهبردار نسبت به تحصیل مال و علت غایی تسلیم مال از طرف شخص زیان دیده در اولویت قراردارد.
2️⃣- به دست آوردن وجه یا مال از طریق تقلب در رایانه
به دست آورد وجه و یا مال از طریق تقلب که به وسیله رایانه انجام می گیرد باید اعمال متقلبانه در داده ها، اطلاعات و سیستم رایانه انجام پذیرد برای مثال کلاهبردار برنامه نویسی انجام می دهد که با تغییر دادن داده ها در سیستم های رایانه ای بانک، شرکت، کارخانه و یا موسسه های مالی و تجاری که با این عمل وجه و یا مالی را تحصیل می نماید.
قانونگذار هم در قانون جرائم رایانه ای و هم در قانون تجارت الکترونیک برای کلاهبرداری رایانه ای مجازاتی در نظر گرفته است. مانند: رد مال که همراه رد مال باید یک تا پنج سال حبس و یا جزای نقدی بیست تا صد میلیون ریال و یا هردو را اعمال کنند. اما شاید در نگاه اول جزای نقدی که برای این جرم در نظر گرفته شده است کم به نظر برسد زیرا که قریب به ده سال از تصویب این قانون گذشته است اما مجازات حبس و همچنین مجموع مجازاتی که برای این جرم در نظر گرفته شده است نسبت به جرایمی از این قبیل در سطح بالایی است که این خود نشانگر اهمیت این جرم است.
اما در انتها باید متذکر این نکته باشم که با توجه به گستردگی فضای مجازی و نا محدود بودن آن به منطقه و یا شهر و یا حتی کشوری و همچنین گسترش هر روزه فضای مجازی از قبل در میان تمامی افرادجامعه باید با جرایمی که ممکن است برای هر شخصی اتفاق بیوفتد آشنا شوید تا در دام مجرمان رایانه ای گرفتار نشوید.
