کنجد یکی از مغذی ترین دانه های گیاهی روغنی است که ارزش غذایی و دارویی فراوانی دارد. حلوا ارده یکی از بهترین و مقوی ترین فرآورده های کنجدی محسوب می شود. این فرآورده غذایی از مخلوط دانه های کنجد آسیاب شده، شیره، ترکیبات شیرین کننده و موادی مانند وانیل، هل و برخی از مغزهای خوراکی به دست می آید.
از انواع این فرآورده می توان حلوا ارده شکری، بدون شکر، با شیره های طبیعی، نرم و طعم دار را نام برد. میزان کالری بالا، تامین انرژی مورد نیاز بدن، کمک به درمان کم خونی، تسکین درد مفاصل و افزایش قدرت یادگیری از مهم ترین خواص این ماده غذایی به شمار می آیند. استفاده از فرآورده های غذایی که در ترکیب آن ها از دانه های روغنی نظیر کنجد استفاده شده باشد، تاریخچه ای دیرینه دارد. تولید حلوا با استفاده از دانه های گیاهی روغنی در ایران به زمان های بسیار قبل، به دوران صفویه و سلطنت شاه عباس و زمان وزارت شیخ بهایی بر می گردد.
حلوا ارده ساده، کنجدی، مغزدار، بدون شکر و نرم چند نمونه از محصولات کنجدی پرطرفدار هستند.
تاریخچه کشت کنجد
کنجد یکی از قدیمی ترین دانه های روغنی است که انسان به کشت آن پرداخته است. انسان ها از قرن ها پیش، از این دانه غذایی مفید و سرشار از پروتئین و اسیدهای چرب ضروری برای بدن، در برنامه غذایی خود استفاده می کردند. کشت این دانه روغنی در شرایط متفاوت آب و هوا (نیمه خشک تا معتدل) امکان پذیر است و به این دلیل در نقاط مختلف کشت می شود. هنوز بر سر خاستگاه دقیق این دانه اتفاق نظری وجود ندارد، اما بسیاری از محققان قاره آفریقا را منشا پیدایش این گیاه می دانند. هر چند شواهدی از استفاده دارویی و غذایی این دانه ها در مصر باستان و امپراتوری آشور هم وجود دارد. امروزه به دلیل تولید فرآورده ها و ارزش غذایی بالای محصولات کنجدی، مصرف این دانه گیاهی رواج بیشتری پیدا کرده است.
تاریخچه تولید حلوا ارده در ایران
تولید حلوا ارده از دانه های کنجد قدمتی دیرینه دارد. در زمان سلطنت شاه عباس صفوی و هم زمان با وزارت شیخ بهایی، در فصل زمستان کشور وارد جنگ می شود. شاه عباس برای سر و سامان دادن اوضاع به وزیرش دستور می دهد که برای سربازان لشکر، غذایی با چند ویژگی مهم تهیه شود. حمل و جابجایی غذا سهل و آسان باشد. غذا به راحتی بتواند انرژی مورد نیاز بدن را تامین کند و سهم نان سربازان برای خوردن غذا کافی باشد. شیخ بهایی با شخصی به نام جابر عصار مشورت کرد که در تهیه فرآورده های غذایی کنجدی و شیره های طبیعی استاد بود. پیشنهاد جابر عصار تولید یک ماده غذایی جدید از دانه های کنجد آسیاب شده و شیره های انگور، خرما و کشمش بود.
فرآورده غذایی جدید مطلوب سپاهیان جنگی واقع شده و به مرور تولید آن در شهرهای مختلف ایران رواج پیدا کرد. بعدها در سال ۱۳۱۲ شمسی، حاج مصیب درخشانی، شکر را جایگزین شیره کرد و حلوا ارده شکری به دست آمد.
این فرآورده کنجدی یک غذای مقوی برای صبحانه و عصرانه است.
فرآیند تولید حلوا ارده از دانه های کنجد
حلوا ارده یک فرآورده غذایی روغنی و خمیری شکل است که از دانه های کنجد پوست گیری و آسیاب شده به دست می آید. به بیانی دیگر، در این محصول غذایی از دانه های کنجد بو داده، بدون پوست، نرم و کوبیده استفاده می شود. ارده دارای پروتئین و چربی است، ارزش غذایی و انرژی بالایی دارد و به دو روش سنتی و صنعتی تولید می شود. در فرآیند تولید ابتدا دانه های روغنی و گیاهی کنجد را در حوضچه های بزرگ آب خیس می کنند. در مرحله بعد پوست دانه ها با دستگاه پوست گیر جدا می شود و با سانتریفوژ آب اضافی دانه های پوست گیری شده خارج می گردد. سپس کنجدها خشک شده و بو داده می شوند. پس از خنک شدن، مرحله الک کردن دانه هاست. در این مرحله ناخالصی ها جدا شده و دانه ها آسیاب می شوند. در مرحله آخر و پس از آسیاب دانه ها، افزودنی ها مانند شکر، مغزهای آجیلی و انواع اسانس به آن اضافه می شود.
امروزه تولید حلوا ارده با استفاده از دستگاه های صنعتی و به راحتی انجام می شود.
حلوا ارده یک میان وعده مقوی و خوشمزه است و به دلیل دارا بودن کنجد و شیره های طبیعی دارای ارزش غذایی بالایی است. این محصول کنجدی سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده، آنتی اکسیدان، منیزیم، کلسیم، فسفر، انواع ویتامین های گروه B و E است. این فرآورده های غذایی با افزایش سوخت و ساز بدن، از بروز اختلالات عصبی جلوگیری می کنند و نقش مهمی در کنترل چربی خون بر عهده دارند. وجود املاح در این محصول، سبب تقویت استخوان ها و رفع کم خونی ناشی از فقر آهن می شود. به طور کلی، مصرف این ماده مفید به تمامی افراد به ویژه کودکان و سالمندان که اغلب دچار کمبود ویتامین و املاح هستند، توصیه می شود.
منبع:www.barsamco.ir
