فلات ایران و نگاهی به زمین های کشاورزی

وضعیت زمین های کشاورزی در ایران:

ایران به عنوان یکی از قدرت های کشاورزی منطقه مدت هاست که در پی خودکفایی در زمینه مواد غذایی است اما با وجود قابلیت های زمین و منابع آبی این کشور، هنوز نتوانسته به هدف خود دست یابد.

درهمین راستا محسن مسگران، کاوه مدنی، حسین هاشمی و پویا آزادی در تحقیقی مساعد بودن وضعیت زمین های ایران برای کشاورزی را بررسی کرده اند. در این گزارش آمده است:

ایران به عنوان یکی از کشورهای برتر حوزه کشاورزی در منطقه MENA مدت هاست که به دنبال خودکفایی در صنعت غذایی است. برنامه خودکفایی ایران برای گندم در دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد اما افزایش نرخ تولید هیچ گاه نیاز به واردات این غله را از بین نبرد. در حال حاضر ذخایر کشاورزی ایران حدود ۹۰ تقاضای داخلی مواد غذایی را تامین می کند و در این راه ۹۲ درصد آب های تازه این کشور را مصرف می کند.

از سوی دیگر ارزش خالص واردات کشاورزی کشور معادل ۱۴ درصد ارزش خالص صادرات نفت است.

ایران که در حوزه آب وهوایی خشک قرار گرفته ، هم اکنون شاهد چالش هایی در حوزه کمبود آب است که اقتصاد کشور، عملکرد اکوسیستم و زندگی افراد بسیاری را تحت تاثیر قرار داده است. میانگین سالانه بارش در ۷۰ درصد کشور حدود ۲۵۰میلی متر است و فقط ۳ درصد ایران ( یا به عبارتی ۴.۷ میلیون هکتار از کشور) شاهد بارش سالانه ۵۰۰ میلی متر است.

به هرحال توزیع جغرافیایی زمین های کشاورزی ایران نشان می دهد بخش اعظم فعالیت های کشت و برداشت ایران در غرب، شمال غرب و بخش های شمالی کشور است . بارش سالانه در این مناطق بیش از ۲۵۰ میلی متر است. با این وجود آبیاری محصول در مناطق با بارش ۲۰۰ یا حتی کمتر از ۱۰۰ میلی متر در سال نیز انجام می شود. این درحالی است که برای حمایت از کشاورزی، سیستم آبیاری کنترل نمی شود و همین امر مشکل کم آبی را حادتر کرده است.

افزایش تولید کشاورزی هیچ گاه با تقاضای روز افزون آن همراه نبوده است. رشد جمعیت در دهه های اخیر نیز به این تقاضا دامن زده و در نتیجه تراز تجاری بین المللی ایران در بخش کشاورزی منفی شده است. هرچند این تراز در مرزهای ژئوپلتیکی توجیه شده است اما برنامه خودکفایی ایران به دلایل اقتصادی و کشاورزی- زیست محیطی همچنان یک موضوع جنجال برانگیز به حساب می آید.

پتانسیل های طبیعی و محدودیت ها برای تولید محصول باید در این کشور ارزیابی شود تا تناسب و بازدهی سیستم های کشاورزی تضمین شود.

با این وجود مرزهای قابلیت پشتیبانی آب و خاک ایران از تامین نیاز مواد غذایی کشور و همزمان حفظ یکپارچگی محیط هنوز به طور کامل درک نشده است.

سرمایه گذاری کشاورزی در خارج از ایران:

سرمایه گذاری در کشاورزی گرجستان با توجه به اقلیم مناسب کشور گرجستان می تواند جالب توجه سرمایه گذارها باشد. سرمایه گذاری در کشاورزی گرجستان، در صورتی که با برنامه ریزی دقیق و همراه با تجربه و سرمایه مناسب انجام شود می تواند نتایج جالب توجهی در بر داشته باشد. با توجه به کم آبی های گسترده در منطقه خاورمیانه و بخصوص در کشور ایران، سرمایه گذاری در کشاورزی گرجستان و سپس صادرات محصولات کشاورزی به ایران یا سایر کشورهای کم آب منطقه می تواند درآمد و سود سرشاری داشته باشد و یکی از مناسب ترین سرمایه گذاری در گرجستان می باشد. باتوجه به منابع آبی گسترده در کشور گرجستان و همچنین وجود خاک غنی در این کشور، سرمایه گذاری در کشاورزی گرجستان را مقرون به صرفه کرده است. میزان مصرف کودهای شیمیایی در گرجستان با توجه به خاک غنی آن نسبت به سایر کشورها بسیار کمتر است و همین موضوع می تواند هزینه های اولیه پروژه های کشاورزی در گرجستان را کاهش دهد. تنها مشکل پیش روی سرمایه گذارهای خارجی در بخش کشاورزی گرجستان عدم فروش زمین کشاورزی است.

دولت گرجستان تمهیداتی را نیز برای آن اندیشیده است از جمله اینکه اگر شما طرح جالب توجه در زمینه کشاورزی در گرجستان داشته باشید و از طرف دیگر سرمایه گذاری مناسبی نیز بخواهید انجام دهید، دولت گرجستان بر طبق طرح توجیهی شما همیاری کرده و زمین کشاورزی برای اجرای پروژه در اختیار شما قرار خواهد داد. واگذاری زمین های کشاورزی در طرح های توجیهی توسط دولت گرجستان، یکی از امتیازاتی است که به سرمایه گذاری های خارجی در این بخش تعلق می گیرد. البته این نوع زمین های واگذاری از سمت دولت، مدت زمان مشخصی دارد. به غیر از واگذاری زمین توسط دولت راه های دیگری نیز جهت مهیا کردن زمین کشاورزی در گرجستان وجود دارد: یکی از این راه ها، مشارکت در زمین کشاورزی است. برای مثال یک تبعه گرجی صد هکتار زمین کشاورزی دارد و به دلیل مشکلات مالی فقط چند هکتار از آن را به زیر کشت برده است. می توانید پیشنهاد دهید که چندین هکتار زمین را طی یک قرارداد محضری برای مدت زمان طولانی در اختیار شما قرار دهد و شما نیز درصدی از سود سالیانه از زمین را به صاحب آن خواهید داد. روش دیگر این است که چندین هکتار از یک زمین کشاورزی در گرجستان را برای مدت زمان طولانی اجاره کنید. اجاره سالیانه زمین کشاورزی در گرجستان اندک است.