اسید گلایکولیک یکی از انواع اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHA) است که با حل کردن سلول‌های مرده و چربی پوست، لایه‌برداری شیمیایی پوست را انجام می‌دهد. آلفا هیدروکسی اسید ها از مواد خوراکی به دست می آیند و اسید گلایکولیک از نیشکر تهیه می شود.
اسید گلایکولیک Glycolic acid همچنین با نام های زیر شناخته می‌شود:
اسید گلیکولیک سلول‌های لایه بالایی پوست را بدون نیاز به شستشو از بین می‌برد و همچنین در درمان آکنه، هایپرپیگمانتاسیون و علائم قابل مشاهده پیری کاربرد دارد. با این حال، مانند سایر لایه‌بردارهای شیمیایی، استفاده مکرر، با غلظت زیاد یا نادرست از اسید گلیکولیک می‌تواند منجر به تحریک یا آسیب پوستی شود.
در ادامه این مطلب، به تفصیل درباره اسید گلیکولیک، فواید آن برای پوست و عوارض جانبی احتمالی آن، نحوه انتخاب لایه بردار و زمان مراجعه به پزشک صحبت خواهیم کرد.
اسید گلیکولیک به طور طبیعی در برخی میوه ها، مانند چغندر و نیشکر وجود دارد. این ماده در حالت خالص، بدون بو و بی رنگ است. از اسید گلایکولیک در تهیه لوازم آرایشی، دارویی و محصولات موضعی برای درمان بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود. البته اسید گلایکولیک مورد استفاده شرکت‌های آرایشی و بهداشتی در آزمایشگاه تهیه می‌شود.
اسید گلیکولیک متعلق به گروهی از اسیدها به نام آلفا هیدروکسی اسید (AHA) است. AHA ها ترکیباتی محبوب در محصولات مراقبت از پوست هستند.
علاوه بر گلایکولیک اسید، انواع دیگری از AHA ها وجود دارد که عبارتند از:
از میان این اسیدها، اسید گلایکولیک کوچک‌ترین ساختار مولکولی را دارد که به آن اجازه می‌دهد تا عمیق‌تر به لایه های پوست نفوذ کند.
فواید اسید گلیکولیک : لایه برداری پوست
اسید گلیکولیک به عنوان یک لایه بردار شیمیایی، لایه خارجی سلول‌های پوست و چربی پوست را حل کرده و آنها را از بین می برد. بر خلاف لایه بردارهای مکانیکی مانند اسکراب صورت و … ، اسید گلیکولیک نیازی به شستشوی زیاد ندارد.
فواید اسید گلیکولیک : مرطوب کننده پوست
اسید گلیکولیک علاوه بر لایه برداری پوست، یک مرطوب کننده پوست نیز به شمار می رود، به این معنی که مولکولهای آب را جذب کرده و به سلول‌های پوست متصل می‌کند. این اسید لایه بردار، این کار را با افزایش سنتز گلیکوزامینوگلیکان‌ها (glycosaminoglycans) مولکول‌هایی که آب را در پوست جذب می کنند، انجام می‌دهد.
فواید اسید گلیکولیک : خاصیت آنتی باکتریال
یک مطالعه معتبر در سال 2020 بیان می‌کند که اسید گلایکولیک در غلظت‌های خاص، می‌تواند رشد باکتری‌ها را در سطح پوست کنترل کند.
فواید اسید گلیکولیک : خاصیت ضد پیری
اسید گلیکولیک می‌تواند برخی از فرآیندهایی را که باعث پیری پوست می‌شود، کنترل کند. به عنوان مثال، گلیکولیک اسید می‌تواند آسیب های ناشی از نور خورشید را کاهش داده و تولید کلاژن و هیالورونیک اسید پوست را افزایش دهد. این مواد به پوست خاصیت ارتجاعی و ساختار می‌بخشند.
بعلاوه تحقیقات نشان می‌دهد که اسید گلیکولیک می‌تواند در درمان برخی مشکلات پوستی نیز موثر باشد:
فواید اسید گلیکولیک : کنترل و بهبود آکنه
تحقیقاتی مربوط به سال 1999، تأثیر لایه‌برداری با اسید گلیکولیک 70 درصد را بر روی 80 زن مبتلا به آکنه بررسی کرد. این تحقیق نشان داد که گلایکولیک اسید با این دوز قادر است به سرعت همه انواع آکنه را بهبود بخشد، به ویژه آکنه کومدونال comedonal acne که زمانی رخ می‌دهد که منافذ پوست با چربی و سلول‌های مرده پوست مسدود شده باشند.
توجه داشته باشید اسید گلایکولیک با این غلظت بدون نسخه بفروش نمی‌رسد و درمان تنها تحت نظر پزشک متخصص صورت می‌گیرد.
فواید اسید گلیکولیک : آسیب‌های اشعه ماوراء بنفش U.V.
قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش می‌تواند باعث آسیب پوست شود. علائم قابل مشاهده این نوع آسیب عبارتند از:
کارشناسان بهداشت از این موضوع به عنوان پیری نوری photoaging یاد می‌کنند.
یک مطالعه در سال 2020 اشاره می‌کند که اسید گلیکولیک درمانی موثر برای آسیب‌های پوستی ناشی از نور خورشید به شمار می رود. همچنین یک منبع معتبر در سال 2018 گزارش می‌دهد که اسید گلیکولیک دارای اثرات محافظتی در برابر اشعه UVB است، به این معنی که ممکن است در جلوگیری از پیری نوری یا فوتوایجینگ موثر باشد.
فواید اسید گلیکولیک : بهبود خطوط و چین و چروک پوست
با گذشت زمان، پوست حالت ارتجاعی خود را از دست می دهد، در نتیجه خطوط ریز و چین و چروک ها روی پوست ایجاد می‌شوند. این یک فرآیند طبیعی است و نیاز به درمان ندارد، با این حال، اسید گلیکولیک ممکن است در کند شدن روند پیری پوست و کاهش چین و چروک ها موثر باشد.
طبق مطالعات انجام شده در سال 2020، اسید گلیکولیک قادر است:
فواید اسید گلیکولیک : درمان زگیل
زگیل‌ها بافت‌های برجسته کوچک و سفت روی پوست هستند که توسط برخی ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. مطالعاتی مربوط به سال 2011، اثربخشی درمان با اسید گلیکولیک 15 درصد را در 31 کودک HIV مثبت مبتلا به زگیل آزمایش کرده است. نتایج نشان می‌دهد که این درمان به صاف شدن و عادی‌سازی رنگ زگیل‌ها کمک کرد، اما تنها در 10 درصد از شرکت‌کنندگان،زگیل ها به طور کامل برطرف شدند.
تحقیقات دیگری در سال 2011، اثربخشی ژل حاوی 15٪ اسید گلیکولیک و 2٪ اسید سالیسیلیک را در 20 فرد مبتلا به زگیل ارزیابی کرده است. این تحقیقات نشان می‌دهد که این ترکیب ژل در درمان زگیل‌ها بسیار خوب عمل می‌کند.
با این حال، هر دو این مطالعات در مقیاس کوچکی انجام شده‌اند، بنابراین انجام تحقیقات بیشتری برای تایید این یافته‌ها ضروری است.
همه لایه بردارهای شیمیایی در کنار فوایدی که برای پوست دارند، خطراتی نیز دارند.
آسیب پذیری در برابر اشعه ماوراء بنفش
AHA ها ممکن است علائم آسیب دیدگی پوست در اثر نور خورشید را کاهش دهند با این حال، از آنجایی که AHA ها لایه بالایی سلول‌های پوست را حذف می‌کنند، سلول‌های لایه زیرین در معرض نور خورشید قرار گرفته و آسیب پذیرتر می‌شوند.
به همین دلیل، استفاده از کرم ضد آفتاب هر روز قبل از بیرون رفتن و به مدت 1 هفته پس از قطع مصرف اسید گلیکولیک ضروری است. همچنین فرد باید از استفاده از دستگاه‌های برنزه کننده پوست مانند سولاریوم نیز اجتناب کند.
تحریک و التهاب پوست
پوست برخی از افراد ممکن است به محصولات حاوی اسید گلیکولیک واکنش نشان دهند. علائمی که این افراد تجربه می‌کنند می تواند شامل موارد زیر باشد:
توجه داشته باشید که علائمی مانند سوزش نشانه ای از کارکرد محصول نیست. در صورت بروز هر یک از موارد فوق، لازم است فورا محصول را بشویید و استفاده از آن را متوقف کنید.
این علائم همچنین ممکن است در شرایط دیگری نیز رخ دهند از جمله در صورتی که :
اگر اسید گلایکولیک وارد چشم شد، بلافاصله باید چشم را با آب جاری تمیز شست و شو دهید.
هایپرپیگمانتاسیون
اسید گلیکولیک می‌تواند در کاهش هایپرپیگمانتاسیون موثر باشد. با این حال، محصولات بسیار قوی یا تحریک کننده مراقبت از پوست نیز می توانند باعث ایجاد هایپرپیگمانتاسیون شوند. بنابراین استفاده از لایه بردارهای ملایم و غیر تحریک کننده برای افرادی که مستعد هایپرپیگمانتاسیون هستند بسیار مهم است.
افرادی که قبلا اسید گلایکولیک را امتحان نکرده‌اند، باید به دنبال محصولاتی باشند که غلظت پایینی دارند، حدود 8٪ دوز مطمئنی خواهد بود.
قبل از استفاده از اسید گلیکولیک، بهتر است که با یک متخصص پوست مشورت کنید به خصوص اگر مبتلا به یک بیماری پوستی مداوم هستید.
در واقع استفاده از اسید گلیکولیک برای همه مناسب نیست. بنابراین یک متخصص پوست می تواند شما را در مورد اینکه آیا محصول برای شما مناسب است یا خیر راهنمایی کند.
همچنین مهم است که قبل از استفاده از اسید گلیکولیک، اجازه دهید اگر پوست آسیب دیده یا دچار آفتاب سوختگی شده است، بهبود یابد.
تست پچ انجام دهید
اسید گلایکولیک را روی ناحیه کوچکی از پوست دست‌تان امتحان کنید. به این ترتیب می‌توان دید که آیا پوست اسید گلیکولیک را تحمل می‌کند یا واکنش نشان می دهد. اگر هیچ علامتی مشاهده نشد، می‌توانید اسید گلایکولیک را روی پوست صورت استفاده کنید.
عجله نکنید
بهتر است برای شروع از اسید گلیکولیک با غلظت پایین استفاده کنید و در ابتدا در فواصل طولانی از آن استفاده کنید مثلا هر هفته یک بار. اگر نشانه های بهبود پوست و صاف‌تر شدن سطح پوست را مشاهده کردید و هیچ نشانه‌ای از واکنش نامطلوب بروز نکرد، می‌توانید به‌آرامی مصرف را مطابق دستورالعمل‌های محصول انجام دهید. دقت داشته باشید اسید گلیکولیک را بیشتر از آنچه روی محصول نوشته شده یا پزشک توصیه می‌کند استفاده نکنید.
یک محصول را انتخاب کنید
نیازی به استفاده از خط کامل محصولات مراقبت از پوست حاوی اسید گلایکولیک نیست. استفاده از تنها یک محصول برای دریافت نتیجه مورد نظر کافی است. این روش به فرد این امکان را می دهد که ببیند آیا محصول مورد نظر روی پوست او به خوبی عمل می‌کند یا خیر.
استفاده در طول شب
اسید گلیکولیک خطر آفتاب سوختگی پوست را افزایش می‌دهد، به همین دلیل بهتر است از آن در طول شب استفاده کنید.
کرم ضد آفتاب را فراموش نکنید
همیشه هنگام استفاده از AHA ها، کرم ضد آفتاب را به عنوان آخرین مرحله روتین پوستی خود قبل از بیرون رفتن استفاده کنید. FDAT توصیه می‌کند که در طول درمان و حداقل 1 هفته پس از قطع مصرف اسید گلایکولیک، به صورت روزانه از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
استفاده از اسید گلیکولیک در دوران بارداری یا شیردهی در صورتی که به طور درست روی سطح پوست استفاده شود، احتمالاً بی خطر است. اما اطلاعات قابل اعتماد کافی برای دانستن اینکه آیا مصرف اسید گلیکولیک خوراکی ایمن است یا خیر وجود ندارد. بهتر است در این مورد حتما با پزشک مشورت کنید و در صورت لزوم از محصولات موضعی استفاده کنید.
اسید گلیکولیک می‌تواند باعث تحریک پوست و بدتر شدن برخی بیماری های پوستی شود. افرادی که پوست حساسی دارند باید قبل از استفاده از هر نوع محصول پوستی با پزشک مشورت کنند و محصولات پوستی را با احتیاط و با رعایت موارد ایمنی مصرف کنند.
استفاده از اسید گلیکولیک برای بزرگسالان به صورت لوسیون‌ها و کرم‌های حاوی اسید گلیکولیک 10 تا 15 درصد یک یا دو بار در روز به مدت حداکثر 4 ماه روی پوست بلامانع است. برای لایه برداری پوست صورت با اسید گلایکولیک در غلظت های بالاتر باید حتما با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت کنید . این نوع لایه برداری حتما باید به وسیله متخصص پوست انجام شود.
شرایط استفاده و اطلاعات مهم برای استفاده از اسید گلایکولیک
اطلاعات ارائه شده در این مطلب به هیچ عنوان جایگزین توصیه‌های پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی نیست. این مطلب ممکن است تمام موارد استفاده، اقدامات احتیاطی، تداخلات یا اثرات نامطلوب را پوشش نداده باشد.
اطلاعات ارائه شده ممکن است با شرایط خاص سلامتی شما مطابقت نداشته باشد.
همیشه قبل از استفاده از هر نوع محصول دارویی باید حتما با پزشک متخصص خود مشورت کرده و از توصیه های پزشک برای درمان مشکلات یا بیماری خود استفاده کنید.
