دفتر خط دار یا دفتر یادداشت به شکل امروزی نخستین بار توسط یک مرد جوان آمریکایی به نام تامس ویلیام هالی در سال 1888 ابداع شد. او که تنها 24 سال داشت در یک کارخانه کاغذسازی کوچک کار می‌کرد. هالی از ضایعات کاغذ دفتر ارزان قیمت درست می‌کرد و می‌فروخت. ایده دفتر با جلد مقوایی از جایی شکل گرفت که یک قاضی اهل جرسی از هالی خواست تا برای دوام بیشتر کاغذها از یک لایه مقوایی استفاده کند و آن را به کاغذها بدوزد.
دفتر سیمی برای اولین بار در سال 1924 وارد بازار شد. حق ثبت اختراع دفتر سیمی متعلق به یک انگلیسی به نام ادوارد پودوسک است. گرچه احتمالا او مخترع دفتر سیمی نبوده اما نخستین کسی بود که از آن برای ثبت اطلاعات استفاده کرد.
جالب است بدانید روز ملی دفتر هر سال در سومین پنجشنبه ماه می جشن گرفته می‌شود و امسال 2023 در 18 may برگزار خواهد شد. ایده این روز تشویق مردم به ثبت افکار، رویدادها و اطلاعات است.
این روز توسط یک شرکت لوازم التحریر به نام می دیزاین Me Design در سال 2016 نام گذاری شد. این شرکت مردم را در سراسر جهان تشویق می‌کند تا با دفترهای خود تصاویری را در رسانه‌های اجتماعی منتشر کنند.
اگر از آن دسته افرادی هستید که ذهن شما به طور همزمان به مکان‌های مختلف می‌رود، داشتن یک دفترچه یادداشت بسیار مفید است. یکی از دلایل مفید بودن پیگیری ایده‌ها این است که به تمرکز ذهن کمک می‌کند.
مردم اغلب زمانی که به الهام یا ایده نیاز دارند، یادداشت‌های خود را دوباره بررسی می‌کنند.
دفترها را می‌توان از لحاظ سایز، کاربرد، نوع صحافی، نوع کاغذ و … تقسیم بندی کرد.
یکی از ساده‌ترین دسته‌بندی‌ها برای انواع دفتر دسته‌بندی بر اساس خط کشی دفتر است. دفترها را می‌توان با توجه به خط‌کشی، در تنوعی از دفتر خط دار، دفتر زبان دو خط ، دفتر زبان چهار خط برای نوآموزان، دفتر نت موسیقی، دفتر شطرنجی، دفتر خوش نویسی، دفتر طراحی و دفتر نقاشی خریداری کرد.
این مدل خط کشی دفتر که در میان پارسی زبانان رایج است در واقع همان دفتر مشق است. معمولا فاصله بین خطوط در این نوع دفتر از 6 میلیمتر تا 9 میلیمتر متغیر است.
*توجه: دفتر مشق با فواصل بیشتر بین خطوط برای کودکان دبستانی مناسب‌تر است.
دفتر زبان دو خط برای آموزش زبان به کار می‌رود. نوع خط کشی این دفتر به شخص کمک می‌کند تا حروف الفبای انگلیسی، فرانسه، آلمانی و … را به درستی و منظم بنویسد.
دفتر زبان چهار خط برای کودکانی که تازه با الفبای زبان خارجی آشنا می‌شوند مناسب است. معمولا در زمان آموزش نوشتن حروف زبانهای خارجی کاربرد دارد.
همان طور که می‌دانیم دفتر نت دارای خط کشی 5 تایی خطوط حامل است و برای نوشتن الفبای موسیقی به کار می‌رود. هنرآموزان موسیقی و آهنگ سازان از این نوع دفتر استفاده می‌کنند. می‌توان این نوع از دفتر را دفتر مشق موسیقی نامید.
دفتر شطرنجی که خط کشی صفحات آن به صورت مربع‌های کوچک است. دفتر شطرنجی معمولا با تقسیم بندی‌های 5 میلی‌متری برای آموزش برخی مفاهیم مانند تقارن در سالهای ابتدایی دبستان به کار می‌رود. نمونه‌های دقیق‌تر این مدل دفتر با تقسیم بندی‌های 1 تا 3 میلی‌متری برای رشته‌های طراحی، معماری، مهندسی و ریاضی استفاده می‌شود.
دفتر نقاشی و دفتر طراحی هر دو دفترهایی بدون خط هستند که برای نقاشی کودکان، کلاس‌های هنر و طراحی سیاه قلم استفاده می‌شوند. دفترهای بدون خط در انواع تخصصی‌تر و با کاغذهای متنوع در بازار موجود هستند.
صحافی دفتر در اشکال متفاوتی انجام می‌شود اما فرم رایج آن شامل صحافی چسبی و صحافی سیمی است. صحافی چسبی به دوصورت چسب گرم و چسب سرد انجام می‌شود. در صحافی سیمی هم از دو نوع فنر استفاده می‌شود که با عنوان فنر ساده و فنر دوبل نام گذاری می‌شود.
دفتر ته چسب یا چسبی به یکی از دو روش چسب سرد یا گرم صحافی شده است.
دفتر سیمی در عطف دارای سوراخ های کوچک منظم است که فنری از داخل آن ها عبور کرده و کاغذها را کنار هم نگه می‌دارد. این نوع صحافی نسبت به صحافی چسبی از دوام بیشتری برخوردار است.
*نکته قابل توجه در مورد دفتر سیمی قطر حلقه‌های مارپیچ است. هر قدر حلقه‌ها بزرگ‌تر باشند استحکام دفتر کم‌تر خواهد بود.
دفترهای سیمی و فنری که از مدل‌های قبلی محبوبیت بیشتری دارند در دو نوع فنردار و فنر دوبل تولید می‌شود. دفتر فنر دوبل نسبت به سایر دفترها شکیل‌تر و جذاب‌تر است، از استحکام بیشتری برخوردار است و در مقابل از قیمت بالاتری نیز برخوردار است. استفاده کردن از دفترهای فنردار و دفتهای فنر دوبل راحت‌تر است دفتر به راحتی باز و بسته می‌شود و می‌توان مدت طولانی از آنها استفاده کرد. این نوع از دفتر مناسب‌ترین مدل برای استفاده به عنوان دفتر مشق است.
در این نوع دفتر، کاغذها با دو منگنه در وسط بهم دوخت شده‌اند. تعداد برگهای دفتر منگنه دار کم است، استحکام شان نسبت به دفترچسبی بیشتر بوده و در مقایسه با دفترهای فنری عمر کوتاه‌تری دارند.
این نوع دفتر مشابه دفترهای منگنه‌دار هستند اما به جای منگنه از نخ برای اتصال کاغذها استفاده شده است. این روش دوخت کاغذ در گذشته بسیار رایج بوده است و کتاب‌ها به این صورت صحافی می‌شده‌اند. امروزه دفترهای دست‌ساز و خاص به همین سبک ساخته می‌شوند.
دفتر در ابعاد متنوعی تولید می‌شود رایج ترین سایزها عبارتند از:
این دفتر تقریبا اندازه کاغذ A4 است و در دو اندازه رحلی بزرگ و رحلی کوچک در بازار موجود است. این دفتر فضای مناسبی برای نوشتن در اختیار شما قرار می‌دهد برای یادداشت برداری جلسات کاری و جزوه نویسی دروس دبیرستان و دانشگاه انتخابی عالی است.
سایز دفتر وزیری بین A4 و A5 است. سایز وزیری رایج ترین قطع برای کتاب‌ها و دفترها به ویژه دفتر مشق محسوب می‌شود. این دفتر به آسانی در هر کیفی جا می‌گیرد و می توان گفت سایز استاندارد دفتر دانش آموزی در سراسر جهان محسوب می‌شود.
دفترهای رقعی یا A5 به نوعی دفترچه یادداشت محسوب می‌شوند. این سایز دفتر برای نت برداری و یادداشت نویسی، اسکچ و طراحی سریع و لیست انجام کارها بسیار مناسب است.
این دفتر با اندازه 176*125 میلیمتر معمولا به عنوان دفتر لغت استفاده می‌شود. همچنین در میان هدایای تبلیغاتی می‌توان این سایز دفتر را مشاهده کرد.
دفتر جیبی با اندازه 148*105 میلیمتر دقیقا اندازه جیب است. این دفترچه همه جا همراه شماست چرا که بدون اشغال فضای زیاد به آسانی در جیب شما جا می‌گیرد. همراه داشتن دفترجیبی کمک می‌کند تا ایده‌های خلاقانه و افکار خود را در لحظه یادداشت کنید. از این سایز دفتر برای ثبت مطالب کوتاه و مهم استفاده کنید تا ایده‌ها، خلاقیت‌ها و کارهای مهم را فراموش نکنید و از قلم نیندازید.
سایز این دفتر همانطور که از نامش پیداست با سایز پاسپورت یکی است. برای برنامه ریزی سفر یا کارهای روزانه یک دفتر پاسپورتی کارآمد خواهد بود.
یک دفتر یادداشت کوچک و جمع و جور که می‌توانید همیشه همراه داشته باشید تا در هنگام نیاز نکته‌هایی را نت برداری کنید.
آنچه اشاره کردیم اندازه‌های استاندارد جهانی برای انواع دفتر و دفترچه بود اما در سراسر جهان می‌توانید دفترهایی با اندازه‌های غیر استاندارد و رایج نیز پیدا کنید. این دفترها کاملا بر حسب سلیقه و یا نیاز کاربران خاص خود طراحی و تولید می‌شوند.
به طور کلی در کاغذسازی، کاغذها به چهار دسته عمده تقسیم می‌شوند:
شناخته شده ترین نوع کاغذ، کاغذ تحریر یا کاغذ چاپ (Writing and Printing Paper) است. این کاغذ در دو مدل پوشش دار (Coated) و بدون پوشش ( UnCoated) در بازار موجود است. کاغذی که ما به عنوان تحریر می‌شناسیم نوع بدون پوشش آن است که می‌توان هر دو طرف کاغذ نوشت طوری که جوهر به طرف دیگر نشت نکند.
کاغذ تحریر به صورت عمده در اندازه 60*90 و 100* 70 و گرماژ 50 ،55 ، 60، 65، 70، 75، 80، 100، 120 GSM وجود دارد.
از کاغذ تحریر برای دفتر مشق، کتاب، مجله و سررسید استفاده می‌شود.
کاغذ گلاسه در هر دو رو دارای پوشش صاف و صیقلی است. این کاغذ برای خوشنویسی و همچنین چاپ‌های با کیفیت بالا استفاده می‌شود. جلد مجلات و برخی انواع کارت ویزیت از دیگر کاربردهای کاغذ و مقوای گلاسه به شمار می‌روند.
کاغذ گلاسه در گرماژ 80، 90، 100، 113، 118، 135، 148، 170، 200، 250، 280، 300 و 350 تولید می‌شود.
مقوای پشت طوسی مقوایی با گرماژ مختلف است که یک طرف آن سفید است. این مقوا بیشتر در چاپ جعبه و صنایع بسته بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه این مقوا را در بسته بندی دارو و مواد غذایی می‌توان دید.
مقوای پشت طوسی یا پشت سفید در گرماژ 210، 230، 250، 280، 300، 350 و 400 در بازار موجود است.
این کاغذ به رنگ قهوه‌ای یا سفید تولید می‌شود و معمولا برای بسته‌بندی و پاکت‌سازی به کار می‌رود. این کاغذ تنوع بسیار زیادی در گرماژ دارد. هنرمندان گاهی از کاغذ کرافت برای طراحی استفاده می‌کنند.
این نوع کاغذ، ارزان، شکننده و لطیف است و مقاوت کمی در برابر نور دارد. کاغذ روزنامه به صورت رول با عرض 70 تا 110 و گرماژ 60 تا 250 گرم در دسترس قرار دارد. کاغذ روزنامه به دلیل قیمت مناسب و کیفیت اثرپذیری، در میان هنرمندان و طراحان محبوب است و از آن برای طراحی‌های سریع، اسکچ و طرح‌های اولیه با مداد، زغال و پاستل استفاده می‌کنند.
این کاغذ بدون نیاز به کاربن نوشته‌های شما را روی کاغذ زیرین کپی می‌کند. نام دیگر کاغذ کاربن لس، کاغذ NCR است و در گرماژ 40 تا 240 گرم ارائه می شود.
نوعی کاغذ بسیار نازک و ارزشمند که برای کتاب‌هایی با قطر زیاد استفاده می‌شود و به آن کاغذ هندی نیز می‌گویند.
نوع مرغوب این مقوا برای چاپ کارت ویزیت به کار می‌رود و انواع معمولی‌تر به عنوان جدا کننده در زونکن‌ها یا برای کاردستی کودکان و مصارف این چنینی استفاده می‌شوند.
این مقوا از مقوای پشت طوسی مرغوب‌تر بوده و در ساخت جعبه محصولات آرایشی بهداشتی و دارویی به کار می‌رود.
نوع چسب‌دار این کاغذ برای لیبل پشت چسب دار استفاده می‌شود. این کاغذ مقاومت بالایی دارد.
دو نوع مات و براق دارد و برای چاپ لیبل استفاده می‌شود.
آیا می‌دانید؟
امروزه کاغذ از ترکیب خمیر چوب، آب و مواد شیمیایی مانند کلر، پراکسید هیدروژن، اسید سولفوریک و نمک‌های سدیم تهیه می‌شود.
شاید عجیب باشد اما استفاده از دفتر و یادداشت کردن مطالب و نکات مختلف، در تقویت حافظه ما بسیار موثر است. این یک حقیقت اثبات شده است زمانی که چیزی را می‌نویسید احتمال به یادآوردن آن به مراتب بیشتر از زمانی است که آن را یادداشت نکرده‌اید.
زمانی که افکارتان را روی کاغذ می‌آورید تصویر درست‌تری از آنها خواهید داشت و می‌توانید هر زمان که خواستید دوباره آنها را مطالعه کنید.
این روزها دنیای مجازی به بخش بزرگی از زندگی ما بدل شده است. استفاده بیش از حد از مانیتورها با مشکلاتی مانند بی‌خوابی و کاهش راندمان ارتباط مستقیم دارد. بنابراین داشتن یک دفتر و یادداشت کردن مسائل می‌تواند کمک کند تا همزمان هم از دنیای مجازی و ابزارهای دیجیتال فاصله بگیریم و هم اهداف و افکارمان را سازمان‌دهی کرده و عادات بهتر و مفیدتری ایجاد کنیم.
استفاده کم‌تر از تکنولوژی باعث می‌شود بتوانیم ذهنمان را پاک سازی کنیم و به چشمان‌مان استراحت بدهیم.
یکی از بزرگ‌ترین فواید داشتن دفتر و استفاده منظم از آن، عملی شدن ایده‌هاست. زمانی که جرقه‌ای در ذهن ایجاد می‌شود، ما می‌توانیم با نوشتن و ثبت کردن، ایده را به امری ممکن و عملی تبدیل کنیم. ثبت افکار و ایده‌ها در دفتر به ما کمک می کند در مورد موضوع بیشتر فکر کنیم و ایده اولیه را بسط و گسترش دهیم. شکی نیست که تنها خرید دفتر یا حتی نوشتن باعث عملی شدن افکار ما نمی‌شود و رسیدن به اهداف نیازمند تلاش بیشتری است اما این قدم اول در راه رسیدن به هدف است.
یادداشت کردن و ثبت وقایع، اتفاقات، مطالب مهم، افکار و … در دفتر به ما کمک می‌کند بتوانیم مسائل مختلف را بهتر مدیریت کنیم. این قبل از هر چیز به ما کمک می‌کند تا مسائل روزمره از جمله حسابداری شخصی‌مان را راحت‌تر و بهتر پیش ببریم. عادت‌ها، قرارها و هزاران کار دیگر را با کمک یادداشت کردن در یک دفتر به راحتی مدیریت خواهیم کرد.
یک دفتر یادداشت کمک می‌کند تا بتوانیم روند روتین خود را بهبود ببخشیم. عادات خوب ایجاد کنیم و نقاط ضعف خود را برطرف کنیم. نوشتن مشکلات و چالش‌ها کمک می‌کند تا ذهنمان نسبت به موضوع باز شود و بتوانیم جوانب پنهان آن را بهتر ببینیم . نوشتن افکار ناامید کننده و منفی باعث می‌شود بتوانیم بار سنگین‌شان را زمین بگذاریم و با دید وسیع‌تری در جهت اصلاح سبک زندگی خود گام برداریم.
داشتن یک دفتر به نظر بی‌نهایت ساده است؛ به ما کمک می‌کند منظم تر، مسئولیت پذیرتر و حتی انسان کامل‌تری باشیم. کافی‌ست کمی زمان صرف کنیم و از مزایای غیر قابل انکار داشتن یک دفتر کوچک و ساده بهره ببریم.
مارک کورلانسکی، نویسنده مقاله: صفحه‌بندی در طول تاریخ می گوید:” تنها یک وِیژگی انسانی منحصر بفرد وجود دارد؛ انسان‌ها اعمال، افکار،عواطف و عقاید خود را ثبت می‌کنند. آن ها تقریبا هر چیزی را ثبت می‌کنند تا آن را برای نسل های آینده ذخیره کنند. “
بسیاری از شخصیت‌های مهم و تأثیرگذار در طول تاریخ، دفتر داشته و افکار و اتفاقات را در آن ثبت کرده‌اند. معروف‌ترین آنها عبارتند از:
این آهنگساز افسانه‌ای دفترهایی داشت که مملو از نت‌های موسیقی و نقل قول‌های الهام بخش بود. او از آنها به عنوان “دفترهای مکالمه” (Conversation notebooks) یاد کرده است زیرا نوازنده ناشنوا از آنها برای برقراری ارتباط با دیگران نیز استفاده می‌کرده است.
عشق همینگوی به نوشتن زبانزد است چرا که او همواره در کافه‌های پاریس در حال نوشتن مشاهده می‌شد. از او نقل قول شده است که : “من متعلق به این دفتر و این مداد هستم.”
این بازیگر، مدل و بانوی زیبا به عنوان یک زن زیبای بلوند با داستانی غم انگیز مشهور است. تعداد کمی از مردم می‌دانند که او یک نویسنده مشتاق بود و یادداشت‌ها و شعرهایش را در دفتری ثبت می‌کرد.
ادیسون در طول زندگی حرفه‌ای خود از بیش از پنج میلیون صفحه کاغذ برای یادداشت استفاده کرده است. او از دفترهایش برای طرح ایده‌های اختراعی از جمله لامپ و گرامافون استفاده می‌کرد.
داروین در کاوش خود در جزایر گالاپاگوس، چهارده دفتر خاطرات به همراه داشت. در این دفترها یادداشت‌های مفصلی در مورد تحقیقات و نظریه‌های او در باره فلسفه انتخاب اصلح در طبیعت، تکامل و بقای بهترین نژادها نشان می‌دهند.
ماری کوری فیزیکدان و برنده جایزه نوبل است که پلونیوم و رادیوم را کشف کرد. گفته می‌شود دفترهای را او آلوده به مواد رادیواکتیو هستند، زیرا همیشه هنگام کار با مواد شیمیایی یک دفترچه در دست داشت. این دفترها در حال حاضر در جعبه‌های سربی در Bibliotheque National فرانسه نشسته‌اند.
این نابغه مشهور برای تمام محاسبات و ثبت ایده اختراعات خود دفترچه‌های مختلفی داشت. معروف ترین آنها دفترچه یادداشت زوریخ است که تمام یادداشت‌های او در مورد نظریه نسبیت را نشان می‌دهد.
این هنرمند سرشناس دفترهایی داشت که در آنها از راست به چپ نوشته است. داوینچی چپ دست بود و برای ثبت همه چیز از کاغذ استفاده می‌کرد، از طرح‌های دقیق نقاشی‌هایی که در آینده می‌خواست طراحی کند گرفته تا لیست خرید و جالب‌تر از همه فهرستی از تمام لباس‌هایی که داشت.
تواین در 21 سالگی در یک قایق بخار کمک ناخدا بود. تواین فراموشکار دستورات ناخدا را فراموش می‌کرد و به همین دلیل ناخدا او را مجبور کرد تا آن ها را در یک دفتر کوچک یادداشت کند . به این ترتیب بود که نویسنده معروف شروع به نوشتن کرد .
قبل از اینکه یوگا و مدیتیشن رایج شوند، فرانکلین روی تهذیب خود کار می‌کرد. بنیانگذار آمریکا دفتری داشت که مشتمل بر توصیه‌هایی در مورد چگونگی زیستن 13 فضیلت از جمله اخلاص، عدالت و پاکیزگی بود.
