گریس یک ماده روغنی است که به عنوان روان کننده از آن استفاده میشود. حتما اسم این ماده به گوشتان خورده و دوست دارید بیشتر درباره این ماده بدانید. گریس شامل مواد مشتق شده از نفت می‌باشد. قدمت استفاده از گریس بر می‌گردد به دوران مصر در صورتی که شاید برایتان سوال شود که وقتی نفت خام کشف نشد بود از چه ماده‌ای استفاده می‌کردند. پیش از قرن 19 که نفت خام کشف نشده بود از این ماده استفاده نمی‌شد تا اینکه تحولات بسیار عجیبی بعد از کشف نفت خام اتفاق افتاد.
برای ساختن گریس باید مواد پرکننده یا همان فیلرها را داخل روغن ترکیب کنید در اصل گریس از ترکیب صابون، مشقات نفتی و فیلرها درست میشود. شاید برایتان سوال شود که این ماده مایع است یا خیر؟ در جواب این سوال باید گفت این ماده به صورت نیمه جامد و جامد دیده میشود.
برای ساخت گریس همانطور که گفته شد از فیلرها یا پرکننده‌ها استفاده میشود اما چرا؟ این مواد پرکننده باعث میشود تا چسبندگی این ماده حفظ شود و به راحتی به قطعات بچسپد و نیروی جاذبه باعض جداشدن آن از هم نشود. گریس‌ها همانند روغن‌ها درجه سفتی آن‌ها با استاندارد خاصی تعیین میشود برای مثال از نظر سختی و قوام به کلاس‌های 000 تا 6 تقسیم می‌شوند. معمولا گریس شامل سه جز اصلی است که باعث باقی ماندن در حالت نیمه‌جامد میشود و این سه جز اصلی عبارتند از:
هرکدام از این موارد بالا کاربردهای متفاوتی دارد برای مثال غلظت دهنده‌ها همان صابون‌هایی هستند که روانکاری را برای کاهش اصطکاک بین سطوح انجام می‌دهند. روغن پایه برای روغن کاری ذخیره میشود و آزاد شدن آن زمانی صورت می‌گیرد که در معرض دما، لرزش یا حرکت واقع شود. افزودنی‌ها به کمک روغن پایه می‌آیند و جهت روانکاری را تکمیل می‌کنند و باعث افزایش قابلیت محافظت در برابر زنگ زدگی و سایش میشود.
با توجه پیشرفت و توسه در زمینه علم و فناوری گریس‌ها نیز شروع به توسعه کردند و انواع مختلفی از آن‌ها ساخته شد این ماده با توجه به پایه صابونی خود نام‌گذاری میشود. گریس‌ها انواع مختلفی دارند و هر کدام نیز کاربرد خاص خود را دارند و دسته بندی آن‌ها با توجه به رنگ، بو و کاربردشان صورت می‌گیرد. موارد زیر در نوع دسته بندی گریس‌ها تاثیر دارند:
از این نوع گریس معمولا در خانه استفاده می‌کنند و کاربرد آن بیشتر در باغبانی و مصارف خانگی از قبیل بلبرینگ و لولاهای درب می‌باشد. این نوع گریس نسبت به گریس کلسیمی نقطه ذوب بالاتری دارد. این روغن به دلیل ویسکوزیته بالایی که دارد دارای عملکرد بی‌نظیری برای فلز به فلز بوده است. متاسفانه تنها نقطه ضعف آن این است که نسبت به آب مقاوم نبوده و بهتر است در جاهای مرطوب از آن استفاده نشود.
گریس لیتیوم رایج ترین روغن و روان کننده در سراسر جهان است، همانطور که گفته شد از این روغن در صنعت خودروسازی استفاده میشود البته در صنایع دیگری مثل فولاد، هواپیما، ماشین آلات سنگین و راه آهن نیز استتفاده میشود. برای استفاده از گریس لیتیومی از هیدروکسیدلیتیم استفاده می‌شد که به عنوان ضخیم کننده عمل می‌کند.
گریس حاوی کلسیم برای صنایع غذایی بسیار مناسب و جذاب هستند، شاید از خودتان بپرسید برای چی؟ در جواب این سوال باید گفتاین روغن با تبدیل شوینده مایع به ذرات کلسیت ساخته میشود در اصل این ماده خاصیت روان کنندگی بی‌نظیری دارد و به افزودنی‌هایی مثل گوگرد، روی و فسفر نیازی نخواهد داشت به همین دلیل در صنایع غذایی از آن استفاده میشود.
گریس کلسیم پایداری اکسیداسیون و خاصیت ضد زنگی دارد و از کاربردهای آن می‌توان به صنایع کشاورزی، ساخت و ساز، معدن، مواد غذایی، تولید کاغذ، کارخانه‌های فولادی و غیره اشاره کرد البته کاربرد عمده این ماده در بخش خودرو سازی است که بیشتر در قسمت‌های ویژه مثل اتصالات، شاسی و بلبرینگ‌های چرخ مورد استفاده قرار می‌گیرد. از کاربردهای صنعتی آن نیز می‌توان به نوار نقاله‌ها، دستگاه‌های مختلف و سنگ شکن‌ها اشاره کرد.
این نوع روغن برعکس گریس لیتیمی در برابر نفوذ آب بسیار مقاوم است و قابلیت تحمل دمای بالا را نیز دارد. کاربرد آن در ماشین آلات غذا است که می‌تواند در انواع مهره‌ها و پیچ‌ها استفاده شود. تا فراموش نکردیم باید بگوییم این نوع گریس پایداری برشی بسیار خوبی را از خود ارائه می‌دهد. از این روغن بیشتر در بلبرینگ چرخ خودرو استفاده میشود.
گریس آلومینیم حداقل نشت را دارد و به دلیل مقاومت در برابر گرما در صنایع مختلفی از آن استفاده می‌کنند. کریس آلومینیم در مقابل گریس لیتیم در برابر آب بسیا مقاومت بالاتری دارد و از پایداری اکسیداسیون بهترین برخوردار است. متاسفانه این ماده نسبت به گریس لیتیم گرانتر بوده. از کاربرد این نوع روغن می‌توان به مواردی مثل صنایع تولیدی، یدک کش‌ها و اتصالات، صنایع کشاورزی، صنایع خودرو و صنایع فولادی اشاره کرد
این گریس نسبت به انواع دیگر خود بسیار مقرون به صرفه بوده است و به همین دلیل بیشتر در صنایع خودرو، پمپ‌ها آب و موتورهای الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مزیت‌های این نوع روغن می‌توان به کیفیت عالی در برابر خوردگی و پایداری مکانیکی بالای آن اشاره کرد.
این ماده دارای مزایای بسیار زیادی است و معمولا کاربرد آن در اجزای چرخشی ماشین آلات به خصوص یاتاقان‌ها است. اگر بخواهیم به مزایای آن اشاره کنیم باید بگوییم این روغن در برابر دماهای شدید به شدت مقاوم است و می تواند با مواد پایه معدنی نیز ناسازگار باشد. گریس مرکب از مواد مصنوعی می‌تواند بهترین مقاومت را در برابر اکسیداسیون از خود نشان دهد و عمر مایع را نیز طولانی‌تر کند.
گریس چند منظوره از سولفات کلسیم ساخته شده و در صنعت خودرو بیشتر استفاده میشود. این ماده از مقاومت بالایی در برابر نفوذ اب برخورداز است اما یک نکته بسیار مهم که باید به آن بپردازیم این است که از این روغن نباید در جای داغ استفاده کنید چون در گرمای زیاد دوام نمیاره و به سرعت خراب میشود.
شاید این قسمت برایتان بسیار جالب باشد پس با ما همراه باشید. از آنجایی که وسایل نقلیه دریایی هم وجود دارد پس باید یک فکری کرد تا از گریسی مناسب استفاده کرد در غیر این صورت وسایل به سرعت خراب شده و دیگر قابلیت حرکت نخواهند داشت. آب شیرین و نمک بر روی گریس تاثیر دارد وباید یک نوع مناسب آن انتخاب شود برای همین گریس دریایی ساخته شده تا در برابر نفوذ آب بسیار مقاوم باشد.
معمولا این نوع گریس‌ها بر پایه لیتیوم هستند و کاربردهای آن عبارتند از:
از ترکیب یک نوع خاص غلظت دهنده با روغن ماده‌ای جامد دریت میشود که به آن گریس نسوز می‌گیند در واقع برای اینکه خاصیت نسوز را به این گریس اضافه کنیم باید افزودنی‌های خاصی را به این ماده نیمه جامد و جامد اضافه کنیم. در دمای طبیعی این ماده به صورت نیمه جامد و جامد است.
غلظت دهنده خاصی که باید با روغن ترکیب کنیمف صابون فلزی نام دارد. این غلظت دهنده از هیدروکربن تشکیل شده و دارای 50 تا 60 اتم کربن است. غلیظ کننده‌های لیتیومی از بهترین‌ها هستند و بهترین مقاومت حرارتی را از خود نشان می‌دهند. همانطور که در بالا به این مورد اشاره کردیم بخش بزرگی از وزن گریس‌ها را روغن پایه تشکیل می‌دهد و در واقع نقش بسیار مهمی را در رووانکاری بلبرینگ‌ها ایفا می‌کنند.
روغن پایه از دو نوع صنعتی و معدنی است که روغن صنعتی در مواقعی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پایداری و دما زیاد باشد و در مواقع عادی وقتی که دما اندک باشد از روغن پایه معدنی استفاده میشود.
هنگام خرید محصول شما باید به مواردی مثل ویسکوزیته، روغن پایه، پایداری برشی، افزودنی‌ها، استحکام و پایداری آن در برابر آب توجه داشته باشید تا بتوانید محصولی مناسب را خریداری کنید. یک نکته بسیار مهم که باید در نظر داشته باشید این است که ترکیب این مواد روغنی باعث ایجاد مشکلاتی میشود. هر کدام از آن‌ها از مواد مختلفی تشکیل شده است که اگر باهم دیگر ترکیب شوند، باعث تغییر ساختار فیزیکی و شیمیایی میشود.
ویسکوزیته
به نظر شما چرا ویسکوزیته مهم‌ترین بخش گریس است؟ در طول مقاله ما از ای اصطلاح زیاد استفاده کردیم اما یک مورد مهم که باید در نظر بگیرید این است که گریس باید بتواند در مقابل اصطکاک قرار بگیرد و این ماده باعث میشود تا بتواند از قطعات در برابر اصطکاک محافظت کند.
روغن پایه
روغن پایه استفاده شده در گریس می‌تواند هم معمولی و هم مصنوعی باشد اما فرق زیادی در نتایج استفاده از این دو نوع وجود دارد. گریس مصنوعی می‌تواند انعطاف‌پذیرترین پوشش را در آب و هوای مختلف ایجاد کند و به جز این مورد یک مزیم مهم روغن مصنوعی این است که قادر به حفاظت در مقابل اکسیداسیون بوده.
پایداری برش
امکان دارد موقع برش یا کار کردن دوام و استقامت گریس تغییر کند. باید موقع کار کردن؛ پایداری برشی گریس در حفظ استحکام آن کمک کند. گریس‌ها در مقابل برش دو نوع هستند؛ نوع اول در مقابل برش نرم می‌شوند و به این نوع تیکسوتروپیک گفته میشود و نوع دوم در مقابل برش سخت و جامد می‌شوند که به آن‌ها رپوپکتیک گفته میشود.
استحکام
مسئله استحکام بسیار مهم است و معمولا صابون‌ها رایج‌ترین مواد غلظت دهنده؛ هستند که از نوع لیتیمی می‌باشند و موجب پیوند اجزای مختلف به همدیگر میشود در نتیجه محصول بسیار بهترین را ارائه می‌دهد. استحکام همان نفوذ گریس شناخته میشود و در اصل اشاره به مقاومت گریس دارد. استحکام گریس با توجه به ویسکوزینه، نوع و مقدار مواد غلظت دهنده و روغن پایه آن مشخص میشود.
استفاده از گریس‌ها همه جوره مقرون به صرفه‌تر از روغن است و معمولا در هر دمایی مورد استفاده قرار می‌گیرند اما کارایی روغن‌ها در موقعیت و دمای خاصی صورت می‌پذیرد. همانطور که گفتیم گریس‌ها انواع بسیار متنوعی دارند و هرکدام برای شرایط خاصی ساخته شده‌اند.
