مقعد آخرین قسمت دستگاه گوارش شماست و در انتهای رکتوم قرار دارد. مقعد دارای یک حلقه ماهیچه‌ای (اسفنکتر) است که در حین اجابت مزاج باز می‌شود تا مدفوع از آن عبور کند. شقاق مقعدی ایجاد نوعی پارگی و شکاف در بافت دیواره مقعد شما است. شقاق یا فیشر مقعد به دلیل کشش بیش از حد بافت مقعد ایجاد می‌شود و این می‌تواند در طول اجابت مزاج سخت اتفاق بیفتد. این عارضه عموما با علائمی مثل درد و خونریزی همراه است و یکی از شایع ترین بیماری‌های مقعد و رکتوم است.
شقاق مقعدی شبیه هموروئید نیست، اما علائم این دو عارضه می‌تواند شبیه هم باشد. هموروئید، رگ‌های خونی ملتهب در داخل یا خارج از مقعد هستند در حالی که فیشر به معنی ایجاد شکاف و پارگی است.
شقاق مقعدی می‌تواند در نتیجه هر شرایطی که فشار بیش از حد بر مقعد وارد می‌کند، رخ دهد. بنابراین دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
در برخی موارد، ممکن است علت مشخص و قابل شناسایی وجود نداشته باشد.
بارزترین علائم شقاق مقعدی، درد شدید در هنگام دفع مدفوع و سوزش عمیق در ناحیه مقعد تا چند ساعت پس از اجابت مزاج است. همچنین ممکن است اسپاسم بافت عضلانی دایره ای یا اسفنکتر وجود داشته باشد که مقعد را بسته یا باز نگه می‌دارد.
برخی از بیماران همچنین ممکن است هنگام دفع مدفوع، خونریزی قرمز روشن را گزارش کنند که ممکن است روی سطح مدفوع یا روی دستمال توالت قابل مشاهده باشد.
مشاهده التهاب، اسکین تگ و زخم در اطراف مقعد هم یکی دیگر از نشانه‌های فیشر است.
گفتنی است این بیماری را می‌توان بر اساس علائم و مدت زمان ایجاد آن بر دو نوع حاد و مزمن تقسیم بندی کرد.
شقاق حاد: این حالت در مراحل ابتدایی بیماری یعنی در ۳ تا ۶ هفته اول که علائم بیماری ظاهر می‌شود بروز خواهد کرد. فیشر حاد یک زخم یا شکاف سطحی و کوچک است که در قسمت آندرم یعنی قسمت پوشش سلولی مقعد به وجود می‌آید.
شقاق مزمن: این حالت بیشتر بر اساس ورم ها و تصلب بافت‌ها (فیبروسیز) ایجاد می‌شود. به عبارت ساده تر بعد از گذشت بیش از ۸ الی ۱۲ هفته علائم بیماری تشدید می‌شود و در ۹۵ درصد موارد نیاز به انجام جراحی در این دسته از بیماران وجود دارد.
باید در نظر داشت که شقاق حاد، خود را به صورت یک زخم خطی نشان می‌دهد، اما شقاق مزمن زخم وسیع تری است که لبه های برجسته دارد. به گونه‌ای که فیبرهای سفید عضله اسفنکتر داخلی در کف آن قابل مشاهده است و اغلب در سمت خارجی این زخم یک منگوله پوستی (Skin tag) دیده می‌شود.
تشخیص شقاق مقعدی هم معمولا بر اساس علائم گزارش شده مانند درد و خونریزی هنگام دفع مدفوع انجام می‌شود. در مرحله بعد و برای معاینه فیزیکی هم اگر پزشک باسن را از هم جدا کند، شقاق نیز قابل مشاهده است.
معاینه دیجیتال رکتال (DRE) شامل قرار دادن انگشتی که به خوبی روغن کاری شده و دستکش دار در مقعد است، تنها در صورتی استفاده می شود که مشکوک به هر بیماری به غیر از شقاق مقعد باشد که باعث این علائم شود.
در صورت لزوم، استفاده از پماد بی حس کننده به مدت 10 دقیقه قبل از معاینه ممکن است به شل شدن دهانه سفت کمک کند. سایر ناهنجاری ها را می توان با DRE رد کرد.
با توجه به اینکه فیشر حاد است یا مزمن، روش‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد. در مواقعی که فیشر حاد باشد، با مراقبت و رعایت نکات مربوط به تغذیه و سبک زندگی برطرف می‌شود. سایر روش‌های درمان شقاق به شرح زیر است:
چندین دارو وجود دارد که ممکن است در درمان شقاق مقعد مفید باشد، از جمله:
