فناوری جدید راه را برای حمل و نقل اشتراکی هموار کرده است. یکی از چالش‌های اصلی در طراحی و یا بهبود حمل ونقل عمومی، دسترسی سریع به وسایل نقلیه است.
مسافت‌های طولانی پیاده‌روی تا نزدیک‌ترین ایستگاه یکی از موانعی است که بعضاً به اندازه کل سفر تا مقصد زمانبر است.
گزینه‌های موجود برای دسترسی سریع به ایستگاه‌های حمل‌و‌نقل‌عمومی همانند دوچرخه، اتوموبیل، تاکسی و یا اسکوتر است. اما همه آنها از نظر دسترسی فیزیکی و هزینه‌های مالی و زیست‌محیطی با چالش‌هایی مواجه هستند.
راه حل‌های جذابی که امروزه در کشورهای اروپایی و آمریکایی در حال اجرا شدن هستند، سیستم حمل و نقل اشتراکی است.
سیستم حمل و نقل اشتراکی، به معنی استفاده اشتراکی از وسیله نقلیه، که می‌تواند ماشین، دوچرخه و یا ون باشد که بر اساس نیاز و درخواست کاربر برای دسترسی سریع‌تر، راحت‌تر و ارزان‌تر به ایستگاه‌های عمومی چون مترو و اتوبوس باشد.
نوع رایج و سنتی این سرویس اشتراکی برای مسیرهای از قبل تعیین شده توسط مالکان خودرو صورت می‌گرفت.
اما امروزه با پیشرفت‌هایی که در دنیای دیجیتال صورت گرفته است حمل ونقل اشتراکی چهره جدید به خود گرفته است.
حمل ونقل اشتراکی امروزه به کمک اپلیکیشن‌ها و سایر پلتفرم‌های دیجیتال که معمولا شامل سرویس‌های خصوصی وعمومی می‌شوند؛ بر اساس نیاز و تقاضای کاربر و مسیرهایی که کاربر تعیین می‌کند، طراحی و برنامه ریزی می‌شود و هر کابر بر اساس سهم خود از سفر، هزینه آن را پرداخت می‌کند.
تغییراتی که با استفاده روزافزون از فناوری در زندگی روزمره خود شاهد آن بوده‌ایم، مثل دسترسی راحت به موقعیت خودروها، امکان پرداخت آنلاین، آینده بسیار روشنی برای سیستم حمل ونقل اشتراکی فراهم آورده است؛ به طوریکه کشورهای اروپایی و آمریکایی از این سرویس برمبنای تقاضا را در کنار سیستم حمل و نقل سنتی خود استفاده می‌کنند.
بعد از پشت سر گذاشتن یک بیماری آن هم از نوع همه گیری و ممنوعیت تردد، اکنون در جایی ایستاده‌ایم که حمل و نقل‌ها دوباره رونق گرفته و درحال رشد هستند، به طوریکه امروزه 40 میلیون سفر رزرو شده در دو پلتفرم بزرگ جهان ثبت شده‌است.
مدل سفر به روش E-Hailing که در ایران به عنوان خدمات درخواست الکترونیکی آنی می‌شناسیم. 90 درصد سفرها در سیستم حمل و نقل اشتراکی را به خود اختصاص داده است.
رشد حمل ونقل اشتراکی با وسیله نقلیه موتوری(خودرو) 4 برابر بوده است؛ درحالی که این رشد برای دوچرخه و اسکوتر 2 برابر بوده است.
بر اساس گزارش نظرسنجی مکنزی در سال 2020 بیش از 60 درصد مردم از سفر اشتراکی استقبال کرده‌اند واین امر نوید دهنده چشم اندازهای خوبی برای این حوزه است.
سیستم حمل و نقل اشتراکی در ایران
در ایران دو مدل سیستم حمل و نقل داریم:
1_عمومی
2_خصوصی
عمومی شامل: اتوبوس، مترو و تاکسی(دربستی، سواری، مسیری)
خصوصی شامل: تاکسی(اینترنتی، آژانس)، اجاره خودرو، ون و موتور
در ایران اتوبوس و تاکسی مهمترین و بیشترین سهم سیستم حمل و نقل درون شهری را به خود اختصاص داده است و در شهرهای بزرگ مترو بخش بزرگی از بازار حمل و نقل را شامل می‌شود.
اما به دلیل ایجاد اشتغال، قیمت پایین سوخت و هزینه نسبتا کم سفر، تاکسی‌ها بیشترین سهم را در سیستم حمل و نقل کشور ایران به نسبت کشورهای اروپایی دارند.
موتورسیکلت که بیشترین مصرف سوخت را شامل می شود در کلان شهرها سهم قابل توجهی از سیستم حمل و نقل را شامل می‌شود.
کشور درحال توسعه ای چون ایران که رشد ترابری ریلی آن بسیار کند می‌باشد، سرمایه‌گذاری در زمینه سیستم حمل و نقل نیمه خصوصی و خصوصی جهت کاهش آلودگی هوا، کاهش ترافیک شهری و بهبود وضعیت حمل و نقل می‌تواند بسیار مفید باشد.
دامنه گسترده‌ای از عوامل جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، در روند توسعه سیستم‌های حمل و نقل موثر است.
شرایطی چون جمعیت، بهداشت، روند توسعه وسایل حمل و نقل موتوری، همگانی و شخصی، بویژه در شهرهای بزرگ از اهمیت زیادی در برنامه‌ریزی‌ها و توسعه سیستم حمل و نقلی دارد.
از عواملی که در رفتار مصرف کنندگان تاثیر می‌گذارد می توان به تفاوت جمعیتی، تراکم شهرها، درآمد مردم، ابعاد فیزیکی شهرها، هزینه متفاوت خودرو، سیستم‌های حمل و نقل و هزینه‌های سفر اشاره کرد.
مشکلات آلودگی هوا، ترافیک، عدم مدیریت صحیح سیستم حمل و نقل در ایران، برنامه ریزی حمل و نقل پایدار با رویکرد ظرفیت بالا، سرعت بالا، هزینه کمتر، مصرف انرژی کمتر ، ایمنی و راحتی سفر بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.
سیستم حمل و نقل عمومی دولتی بوده و 25 درصد از حمل و نقل عمومی به دوش تاکسی‌هاست. در شهرهایی که حمل و نقل اتوبوس و مترو ضعیف است، بار اصلی روی دوش تاکسی است.
در سایر کشورها تاکسی جزو حمل و نقل خصوصی است اما در ایران جزو حمل و نقل عمومی است.
به همین دلیل تاکسی اینترنتی با توجه به رفع کردن بخشی از مشکلات سطح شهر و مسافران روز به روز سهم بیشتری از بازار حمل و نقل عمومی را به خود اختصاص می هد.
بهمراه، قابلیت ارائه خدمات آنلاین اشتراک سفر بر اساس تقاضای کاربران را فراهم کرده است؛ تا بتواند سهم خود را در سیستم حمل و نقل پایدار کشور در بخش اجتماعی و زیست محیطی به توسعه پایدار کمک کند.
