همزمان با افزایش قیمت برنج در بازار مصرف و آغاز فصل آماده‌سازی مزارع برنج در برخی استان‌های همجوار، شالیکاران گیلانی نیز فصل کشت خود را آغاز کردند اما متأسفانه با کاهش چشم گیری آب ذخیره شده در پشت سد سفیدرود مشکلات عدیده‌ای در انتظار آن‌ها است.
به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، استان گیلان بزرگ‌ترین تولیدکننده ارقام بومی و باکیفیت برنج در کشور به شمار می‌رود که با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه اول کشور را ازلحاظ سطح زیر کشت همچنین رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص داده است.
بنا بر آمارهای آب منطقه‌ای استان، کشاورزان گیلانی سال گذشته فصل زراعی خشکی را پشت سر گذاشتند و رنج تولید برنج به دلیل بارش کم و خشک‌سالی برای آن‌ها چند برابر شد.
آمارهای موجود نشان می‌دهند سال گذشته علاوه بر کاهش ۶۱ درصدی بارش برف در گیلان و کاهش ۹۰ درصدی بارش برف در حوزه سد سفیدرود، بزرگ‌ترین منبع آبی استان با کاهش دبی ورودی و نیز کاهش ۷۰ درصدی ذخیره منابع آبی مواجه شد که این موضوع نوبت‌بندی آبیاری زراعی را حتی برای کشاورزان پایین‌دست سد به همراه داشت و در این میان سهم کشاورزان دور از حوزه آبخور سد سفیدرود خشک‌سالی و کم‌آبی بیشتر بود.
مازندران، گیلان و گلستان به ترتیب بیشترین میزان تولید این محصول در کشور را به خود اختصاص داده‌اند. اگرچه کشت برنج به نمادی از استان‌های شمالی به‌ویژه گیلان، مازندران و گلستان تبدیل‌شده، اما این محصول در ۱۵ استان دیگر نیز کشت می‌شود که با توجه به بحران آب در کشور و جهان کشت این محصول در برخی از استان‌ها ممنوع شده است.
در این میان میزان کشت برنج در استان‌های خوزستان، اصفهان و فارس که به قطب جنوبی کشت برنج شهرت دارند، نسبت به این ۱۴ استان بیشتر است و رقم‌های «عنبربو» در خوزستان، «لنجان» در اصفهان و «چمپای قصر دشتی» در فارس مقبولیت بیشتری دارد.
ارقام «چمپا» و «کوهرنگ» در کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری، ارقام «گرده»، «چمپا» و «عنبربو» در استان ایلام، ارقام «هاشمی» و «علی کاظمی» در قزوین و الموت شرقی، رقم «طارم» در طارم و ارقام «هاشمی» و «علی کاظمی» در شهرستان ماه‌نشان زنجان، رقم «پر محصول» در نیکشهر و سرباز استان سیستان و بلوچستان، ارقام «گرده» و «شمشیری» در گیلانغرب استان کرمانشاه، صدری در استان اردبیل و خراسان‌های شمالی و جنوبی به ندرت کشت می‌شوند.
دلالان بدون رنج سود برنج را می‌برند
علی نیا یکی از کشاورزان ساکن شرق گیلان یکی از مشکلات شالیکاران را دلال‌بازی‌ها در مواقع فروش برنج عنوان کرد وگفت که کار و زحمت و تلاش را ما کشاورزان به دوش می‌کشیم ولی سود اصلی به جیب دلالان می‌رود.
به گفته وی آن قیمتی که به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد و قیمتی که از کشاورزان خریداری می‌شود بسیار متفاوت است و این قیمت همه‌ساله به ضرر کشاورز تمام می‌شود.
این کشاورز گیلانی معتقد است که افزایش سالانه قیمت برنج ظاهراً برای حمایت اقتصادی برای کشاورزان محسوب می‌شود، اما افزایش قیمت برنج زمانی رخ می‌دهد که دیگر برنجی در دست کشاورز نیست و این افزایش نصیب دلالان و واسطه‌هایی می‌شود که در فصل نیاز شالیکاران یعنی شهریور و مهر هرسال برنج را به قیمت ارزان از دست ما کشاورزان خارج کرده‌اند.
علی نیا با انتقاد شدید از واردات همه‌ساله برنج هنگام برداشت برنج داخلی گفت که با توجه به اینکه مسؤولان به کشاورزان قول وارد نکردن برنج در هنگام برداشت برنج داخلی را می‌دهند، ولی ما همه‌ساله شاهد واردکردن برنج‌های هندی، پاکستانی و... به داخل کشور هستیم که همین موضوع ضربه بزرگی به کشاورزان می‌زند.
?
خزانه‌گیری ۴۵ درصدی اراضی شالیزاری گیلان
به گفته ابراهیم اکبرزاده مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان بیش از ۱۰۷ هزار هکتار معادل ۴۵ درصد از اراضی شالیزاری استان گیلان خزانه گیری شده و تا به امروز بیش از ۱۹۰ هزار هکتار از اراضی شالیزاری استان گیلان برای کشت شخم زمستانه زده شده‌اند که این میزان معادل ۸۰ درصد از اراضی‌های شالیزاری است.
وی همچنین به زمان رهاسازی آب سد سفیدرود اشاره کرد و گفت که بر اساس اعلام آب منطقه‌ای گیلان ۱۲ اردیبهشت ماه زمان آغاز رها سازی آب سد است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گیلان همچنین با اشاره به نشا در برخی از شالیزارهای استان گیلان تأکید کرد که با توجه به کاهش سطح آب پشت سد سفیدرود و برای جلوگیری از مشکل کمبودمنابع آبی شالی کاران باید بر اساس تقویم زراعی کشت شالیزار خود اقدام کنند.
کم‌آبی بی‌سابقه هم رنج برنج‌کاران را دوچندان خواهد کرد
به گفته مسؤولان آب منطقه‌ای گیلان در حال حاضر ۳۷۰ میلیون مترمکعب آب در پشت سد سفیدرود ذخیره‌شده است و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ۶۰ درصدی داشته و حجم مخزن سد سپیدرود اکنون ۶۶۷ میلیون مترمکعب و متوسط دبی ورودی آب سد ۱۱۱ مترمکعب بر ثانیه و دبی خروجی آن ۶ مترمکعب بر ثانیه است.
با توجه به کاهش مخزن آب سد سپیدرود بر اساس تقویم زراعی، آب‌گذاری کانال‌های آبیاری اعم از کانال‌های تونل آب‌بر فومنات و کانال راست سد سنگر (مناطق شرقی گیلان) از روز ۱۲ و کانال چپ سد سنگر (مناطق مرکزی گیلان) از ۱۶ اردیبهشت آغاز می‌شود.
?
خبری تلخ: کشاورزان در فکر فروش شالیزاران
با توجه به هزینه‌های بالای برنج‌کاری در گیلان و سود پایین، برخی از کشاورزان رغبتی برای انجام این کار ندارند و نسبت به فروش زمین‌هایشان اقدام کرده‌اند تا سود بیشتری البته در کوتاه‌مدت عایدشان شود، برای حفظ زمین‌های کشاورزی باید کشاورزان را موردحمایت قرار داد و چاره‌ای جز این نیست.
گیلان بزرگ‌ترین تولیدکننده ارقام بومی و باکیفیت برنج در کشور به شمار می‌آید که با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیر کشت همچنین رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص داده است.
?
ارقام هاشمی، علی کاظمی، صدری، حسنی و دیلمانی جزو رقم‌های کیفی و ارقام گوهر و سپیدرود جزو رقم‌های پر محصول است که در شالیزارهای گیلان کشت می‌شود، بیشترین رقم‌های کشت‌شده برنج در این استان، رقم‌های کیفی هاشمی و علی کاظمی است که افزون بر ۸۵ درصد محصول برنج گیلان را شامل می‌شود.
هر ساله بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن شلتوک از اراضی شالیزاری استان گیلان برداشت می‌شود که از این مقدار ۷۵۰ هزار تن برنج سفید استحصال می‌شود.
چه باید کرد
همزمان با افزایش قیمت برنج در بازار مصرف و آغاز فصل آماده‌سازی مزارع برنج در برخی استان‌های همجوار، شالیکاران گیلانی نیز فصل کشت خود را آغاز کردند اما متأسفانه با کاهش چشم‌گیری آب ذخیره‌شده در سد سفیدرود مشکلات عدیده‌ای در انتظار آن‌ها است.
کارشناسان معتقدند لزوم توجه شالکیاران گیلانی به استفاده از تقویم زراعی به منظور کشت به موقع برنج و استفاده از آب‌های سطحی موجود برای کاشت از جمله راه‌های تسهیل کار زراعی در شرایط موجود است.
در چنین شرایطی برخی اقدامات از سوی مسؤولان از جمله مدیریت بهینه‌تر منابع آبی و اهتمام جدی لایروبی انهار در سطح وسیع و آگاه‌سازی کشاورزان از وضعیت موجود برای همکاری بیشتر در کنار آمادگی کشاورزان برای کاشت محصول در صورت بارندگی احتمالی می‌تواند منجربه حداقل شدن خسارت احتمالی شود.
